Nhịp điệu rối dây

Rối dây trở lại

Vì “quá xinh đẹp”, hoa quỳnh bị con bướm cùng lũ sâu nham hiểm bắt nộp cho chúa đất - vốn là một tên độc ác khét tiếng trong vùng. Thế nhưng, trước vẻ đẹp thanh tú, trong trắng của hoa quỳnh cũng như vũ điệu đẹp đến mê hồn của nàng, chúa đất đã được cảm hóa và trở thành người bảo vệ cho hoa quỳnh… Theo đạo diễn, NSND Nguyễn Tiến Dũng, Phó giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam, Vũ điệu hoa quỳnh nói về loài hoa tượng trưng cho vẻ đẹp thủy chung, khiêm nhường, lặng lẽ bốn mùa nắng mưa, sớm nở tối tàn. Nhưng sâu xa hơn, tác phẩm gửi đến người xem một câu chuyện dung dị, nhẹ nhàng mà mang đậm tính nhân văn: lấy cái đẹp để cảm hóa cái xấu, cái ác đã, đang và luôn tồn tại trong xã hội. Với vở rối này, Nhà hát Múa rối Việt Nam đã khôi phục rối dây, loại hình lâu nay ít được quan tâm sử dụng. Vở diễn còn sáng tạo trong cách tạo hình nhân vật cùng với kỹ thuật điều khiển con rối.

Câu chuyện đơn giản nhưng được kể một cách sinh động qua những mảng miếng, nghệ thuật tinh tế, độc đáo của nghệ thuật múa rối. Chính vì thế, những nhân vật không đơn thuần là con rối có thể cử động theo dây mà còn có tâm trạng, nỗi niềm. Nhất là “Nàng hoa quỳnh” đẹp mong manh, lộng lẫy đầy cuốn hút bằng những vũ điệu uyển chuyển, nhịp nhàng. Động tác tinh tế có sức hấp dẫn quyến rũ tự thân của mỗi con rối, không hề dựa vào sự hỗ trợ nào của âm thanh, ánh sáng.

Với thể loại rối dây đặc sắc, được điều khiển bằng kỹ thuật điêu luyện của các nghệ sĩ múa rối tài năng, Vũ điệu hoa quỳnh đã mang lại thành công cho Nhà hát Múa rối Việt Nam tại Liên hoan Múa rối Quốc tế lần thứ IV - Hà Nội 2015. Ngoài Huy chương Vàng duy nhất tại Liên hoan, NSND Nguyễn Tiến Dũng còn giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất và NSƯT Vương Tất Lợi giành giải Họa sĩ tạo hình xuất sắc.

Sáng tạo trong chất liệu mới

Chất liệu tạo hình con rối được cho là điểm cộng của Vũ điệu hoa quỳnh. Chia sẻ tâm huyết này, NSND Nguyễn Tiến Dũng cho hay, sau nhiều ngày suy tính anh quyết định lựa chọn chất liệu mây, tre để tạo hình con rối. Kết quả đã vượt ngoài sức tưởng tượng, khi ý tưởng được thực hiện thu hút khán giả bởi bông hoa quỳnh trắng trong hé nở, đàn công đẹp đến diệu kỳ, cô bướm và đám sâu bọ gân guốc… “Con rối được làm từ mây, tre cầu kỳ hơn rất nhiều so với những chất liệu như mút, gỗ... Thế nhưng, bù lại, những dụng ý về mặt nghệ thuật mà tôi đưa ra gần như được thể hiện một cách tốt nhất” - NSND Nguyễn Tiến Dũng nói.

Chất liệu mây, tre không chỉ khiến con rối đẹp hơn, độc đáo hơn mà còn mang hồn dân tộc. Bởi thông thường khi nhắc đến Việt Nam, nhiều người hay nghĩ tới lũy tre làng, mềm mại, uyển chuyển nhất cũng là tre, gan dạ, anh hùng nhất cũng chỉ có tre. Có thể xem tre là một biểu tượng của người Việt. Bóng tre luôn hiện hữu trong các vở diễn về làng quê, về dân tộc. NSND Nguyễn Tiến Dũng kể: “Khi tôi trao đổi với tác giả và họa sĩ, họ lo ngại chất liệu tre sẽ làm mất đi vẻ mềm mại, quyến rũ của hoa quỳnh, vốn chỉ thích hợp với chất liệu vải voan, long lanh, trong sáng. Nhưng tôi nghĩ, nếu tre cứng như thế mà làm uyển chuyển được sẽ là thành công, diễn viên điều khiển nó khéo léo và mềm mại thì lại càng thành công. Với Vũ điệu hoa quỳnh, tôi thấy mình đã bạo gan khi kết hợp con rối được tạo hình từ mây tre với rối dây, lại do các nghệ sĩ trẻ lần đầu thể hiện. Tuy nhiên, nếu không mạnh dạn sáng tạo thì nghệ thuật sẽ rơi vào những cũ mòn, đơn điệu…”.

Vũ điệu hoa quỳnh sẽ được biểu diễn tại Nhà hát Múa rối Việt Nam, vào 20h ngày 15.1.