Nhiều triển vọng từ nội lực

Tăng trưởng mạnh 

Năm 2018 là cột mốc thời gian quan trọng với ngành chế biến gỗ và xuất khẩu lâm sản bởi môi trường kinh doanh có nhiều thay đổi. Ngày 19.10.2018, tại Brussels, Việt Nam và Ủy ban châu Âu đã ký Hiệp định VPA/FLEGT. Hiệp định sẽ có hiệu lực sau khi được phê chuẩn theo quy định pháp luật của mỗi bên.Ngày 12.11, Quốc hội cũng đã chính thức phê chuẩn Hiệp định CPTPP, sẽ có hiệu lực đối với Việt Nam từ ngày 14.1.2019, chính thức mở ra các thị trường mới mà lâu nay mức thuế nhập khẩu đồ gỗ từ Việt Nam còn khá cao như Canada, Mexico, Peru… Không dừng lại ở đó, Việt Nam cũng đang kỳ vọng kí kết cả hai hiệp định EVFTA vào quý I.2019. Hiện, EVFTA này đã tách thành 2 hiệp định riêng biệt, một Hiệp định Đầu tư và một Hiệp định Thương mại. Sự ra đời của CPTPP và sắp tới là EVFTA sẽ tiếp thêm sức mạnh cho ngành chế biến gỗ Việt Nam, theo nhận định của Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM (HAWA). Trước đó, luật Lâm nghiệp 2017 cũng được ban hành. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, tạo ra những thay đổi căn bản trong toàn bộ chuỗi cung, gồm cả thị trường nội địa và xuất khẩu, góp phần hình thành ngành kinh tế lâm nghiệp bền vững cho Việt Nam. Theo định hướng của Chính phủ, trong 10 năm tới ngành Chế biến gỗ và lâm sản xuất khẩu phải trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong sản xuất xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Tổng cục Lâm nghiệp kim ngạch xuất khẩu năm 2018 đạt hơn 9,3 tỷ USD, vượt mục tiêu, kế hoạch đề ra. Hiện sản phẩm đồ gỗ của Việt Nam đã có mặt ở thị trường 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, với khoảng 4.700 doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, chế biến đồ gỗ. Nhiều doanh nghiệp có nguồn vốn lớn, năng lực quản trị, ứng dụng khoa học công nghệ mới, nên bước đầu đã phát triển ngành công nghiệp phụ trợ cho ngành công nghiệp sản xuất, chế biến gỗ.Việc xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam sang các thị trường cũng đều thuận lợi nhờ nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng. Điều này vô cùng ý nghĩa bởi đây chính là nguồn thu nhập của người trồng rừng, của doanh nghiệp sản xuất, chế biến gỗ.

Mục tiêu trong tầm tay

Năm 2019 ngành lâm nghiệp phấn đấu đạt giá trị kim ngạch xuất khẩu  tăng thêm từ 1,5 – 1,7 tỷ USD (tương ứng tăng trưởng từ 16 – 18 %) so với năm 2018; để đạt tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu gỗ, lâm sản đạt từ 10,8 – 11 tỷ USD. Về chủng loại sản phẩm đồ gỗ đạt 7,6 đến 7,8 tỷ USD; sản phẩm lâm sản ngoài gỗ đạt khoảng 0,6 tỷ USD; dăm gỗ đạt 1,3 tỷ USD; sản phẩm khác đạt từ 1,3 đến 1,5 tỷ USD. Về thị trường: chú trọng duy trì và tăng trưởng tại 05 thị trường truyền thống, có giá trị xuất khẩu cao trong những năm qua, gồm: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc. Trong đó, Hoa Kỳ đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 20%; Nhật Bản tăng khoảng 15%; EU tăng khoảng 12%; Hàn Quốc tăng khoảng 25%; Trung Quốc tăng khoảng 8% và các thị trường khác tăng khoảng 16% so với năm 2018. Đồng thời mở rộng thị phần tại số thị trường tiềm năng khu vực Nam Mỹ, Nga, Úc, Canada, Ấn Độ.

Thông tin từ Tổng cục Lâm nghiệp, sản lượng khai thác gỗ rừng năm 2018 đạt khoảng 27,5 triệu m3. Trong đó, khai thác từ rừng trồng tập trung 18,5 triệu m3, tăng 3% so với 2017, khai thác từ cây trồng phân tán và cây cao su tái canh khoảng 9 triệu m3 gỗ. Nguồn nguyên liệu bản địa này đã đáp ứng phần lớn nhu cầu sản xuất, tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp và góp phần nâng cao đời sống cho người dân.

Việt Nam là nước xuất khẩu đồ gỗ rất lớn ở khu vực châu Á, chỉ đứng sau Trung Quốc. Các thị trường lớn của lâm sản Việt Nam, như: EU, Nhật Bản, Hàn Quốc vẫn tăng trưởng cao. Các cam kết cũng như quan hệ thương mại của Việt Nam với các quốc gia này vẫn đang tốt. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đã đầu tư năm 2018, tới năm 2019 bắt đầu đi vào hoạt động khiến công suất, sản lượng tăng lên. Doanh số top 100 doanh nghiệp có doanh thu ấn tượng của ngành năm nay tăng 16,3% so với top 100 năm 2017, đạt khoảng hơn 4 tỷ USD. 11 tháng đầu năm 2018, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của doanh nghiệp FDI đạt 3,5 tỷ USD, tăng 9,54% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 44% tổng kim ngạch xuất khẩu G&SPG của cả nước. Phần còn lại hơn 55% thuộc về doanh nghiệp trong nước. Các doanh nghiệp mới đây đã thông tin với bộ về những đơn hàng trong năm 2019 có thể tăng lên khoảng 1,5 tỷ USD so với năm 2018. Bởi vậy, phương án đặt ra về kim ngạch xuất khẩu năm 2019 tăng thêm 1,2 tỷ USD là hoàn toàn khả thi.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Hà Công Tuấn cho rằng, phát triển lâm nghiệp bền vững việc đầu tiên và rất quan trọng là bảo vệ tốt được diện tích rừng hiện có, cùng với đó là tiếp tục tăng năng suất, chất lượng của rừng. Năm 2018, bằng những giải pháp quyết liệt chúng ta đã giảm được 22% số vụ vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp, giảm được 30% diện tích rừng bị thiệt hại do cháy rừng và phá rừng gây ra. Năm 2019, Bộ NN - PTNT giao ngành lâm nghiệp phải giảm được 10% số vi phạm pháp luật về lâm nghiệp (tức là khoảng 1.000 vụ), giảm khoảng 20% diện tích rừng bị thiệt hại do vi phạm pháp luật gây ra (khoảng 200-300ha).  

Bên cạnh đó, tiếp tục chú trọng nâng cao năng suất, chất lượng rừng trồng thông qua việc kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng giống cây trồng lâm nghiệp, kết hợp tuyên truyền, vận động người dân thay đổi tập quán canh tác trồng rừng từ quảng canh sang thâm canh rừng.  Đẩy nhanh triển khai thực hiện Đề án Quản lý rừng bền vững đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để năm 2019 cung ứng gỗ nguyên liệu trong nước đạt từ 3 - 4 triệu m3 gỗ cho chế biến đồ gỗ xuất khẩu. tiếp tục rà soát, rút kinh nghiệm để hoàn thiện và nhân rộng mô hình liên kết giữa doanh nghiệp chế biến, kinh doanh và xuất khẩu lâm sản với người trồng rừng nhằm chủ động nguồn nguyên liệu cho sản xuất, chế biến; đồng thời, tăng chuỗi giá trị sản phẩm, chia sẻ lợi ích, góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người trồng rừng… Thứ trưởng Hà Công Tuấn khẳng định, với sự quyết liệt của các ngành, các cấp từ Trung ương đến địa phương, nhất là phát huy vai trò của chủ rừng, chúng ta hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu đề ra.