Nhiếp ảnh tôn trọng hiện thực và cảm xúc

Để có được tác phẩm ưng ý, cần nhất là ý tưởng

- Con đường đến với nghệ thuật nhiếp ảnh của ông như thế nào?

- Sinh ra và lớn lên tại thành phố Đà Lạt, năm 1994 tôi đến với nhiếp ảnh như một hình thức giải trí trong khi vẫn làm công việc thiết kế đồ họa, quảng cáo. Năm 1996, tôi xây dựng một buồng tối trắng đen để tự phóng ảnh cho mình và anh em trong Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Dalat, sau đó bắt đầu tham dự các cuộc thi trong nước và quốc tế với mục đích giao lưu học hỏi. Năm 1998, tác phẩm “Về cội” của tôi được chọn triển lãm tại Cuộc thi Ảnh nghệ thuật toàn quốc (năm 1998). Cũng trong năm này, ảnh phim “Hai đứa trẻ” được chọn triển lãm tại Cuộc thi Ảnh quốc tế Phần Lan. Tôi bén duyên với máy ảnh từ đó.

Tuy nhiên, phải đến năm 2001, khi nhận được lời mời tham gia cuộc thi ảnh kỹ thuật số “3 Salon Internacional de Imagen Virtual Argentina”, tôi mới chú trọng đầu tư ý tưởng để tạo ra những tác phẩm ảnh số mang tính sáng tạo độc đáo. Năm 2003, tác phẩm “Ánh sáng thiên đường” đã mang về cho tôi Huy chương Bạc FIAP (Liên đoàn Nghệ thuật Nhiếp ảnh quốc tế) và giải Đặc biệt Ảnh quốc tế Daejeon Times lần thứ 13. Năm 2004, chùm ảnh Ảo ảnh, Ánh mắt và bàn tay, Dải lụa cát, Chân dung tuổi già đoạt Huy chương Vàng FIAP tại cuộc thi ảnh kỹ thuật số qua mạng lần thứ 8 do Hội Nhiếp ảnh Áo tổ chức và Giải thưởng Đặc biệt của ban tổ chức…

- Dường như ông rất có duyên với các giải thưởng quốc tế?

- Tôi đã nhận được trên 350 giải thưởng và đa số là giải quốc tế, bởi từ năm 2001 sau khi được phân công làm giám khảo các cuộc thi, tôi không gửi ảnh tham dự các sân chơi trong nước. Với tôi, mỗi giải thưởng dù lớn hay nhỏ đều quan trọng khi tác phẩm của mình được đánh giá và công nhận.

- Trong các sáng tác của mình, chủ đề ông yêu thích là gì?

- Để có được những tác phẩm ưng ý, điều cần nhất vẫn là ý tưởng. Tôi đã rong ruổi khắp các vùng miền trong và ngoài nước, tập trung sáng tác các thể loại phong cảnh, đời thường, phóng sự ảnh về đời sống và văn hóa truyền thống. Tôi từng thực hiện các bộ ảnh quảng bá du lịch cho đảo quốc Mauritius (Đông Phi) và Bộ Du lịch Indonesia, có nhiều ảnh quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên và con người Việt Nam trên Báo Tuổi Trẻ, Báo Ảnh Việt Nam, National Geographic, Reader Digest, All About photography...

Hạn chế sử dụng AI trong thi ảnh nghệ thuật là rất cần thiết

- Ông nhận xét thế nào về nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam hiện nay?

- Đa số vẫn theo phương pháp hiện thực, nhưng với sự phát triển của công nghệ kỹ thuật số, giới nhiếp ảnh trẻ đã có những tiến bộ vượt bậc về kỹ thuật, nghệ thuật. Gần đây, nhiều nhiếp ảnh gia trẻ Việt Nam bắt đầu khai thác và thành công ở những thể loại khó, như ảnh thiên nhiên hoang dã, ảnh chụp dưới nước và ảnh ý niệm.

- Với xuất phát điểm sáng tác ảnh số, ông nghĩ như thế nào về các tác phẩm ảnh theo trào lưu mới - ảnh sáng tạo?

- Ngày nay, hầu hết ảnh sau khi chụp đều được cân chỉnh bằng phần mềm máy tính mà thông dụng nhất là photoshop. Với thể loại ảnh truyền thống thì chỉ cắt cúp và cân bằng tương phản, màu sắc; với thể loại ảnh sáng tạo thì tác giả có thể cắt ghép, xóa hoặc thêm các chi tiết.

Giai đoạn từ năm 2000 - 2008, tôi có tìm hiểu và theo đuổi thể loại ảnh sáng tạo và khá thành công nhưng với tôi đó chỉ là một thể loại cần tìm hiểu và thử nghiệm. Theo tôi, nhiếp ảnh là bộ môn của cảm xúc, ánh sáng và khoảnh khắc. Do vậy, khó có thể loại nào thay thế được nhiếp ảnh truyền thống.

- Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) ít nhiều làm thay đổi cách tiếp cận với nghệ thuật nhiếp ảnh. Ông nghĩ sao về mối "đe dọa" này?

- Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI, việc điều chỉnh độ phơi sáng, sự tương phản và cân bằng màu sắc trở nên vô cùng đơn giản, giúp cho giới nhiếp ảnh nghiệp dư có được những bức ảnh như dân chuyên nghiệp mà không phải lo lắng về kỹ năng bấm máy cũng như công đoạn xử lý hậu kỳ phức tạp. Ngoài ra, AI cũng hỗ trợ các nhiếp ảnh gia nâng cao hiệu quả công việc nhờ quá trình xử lý tự động hóa, tạo điều kiện cho họ tập trung vào các ý tưởng sáng tạo. AI cũng đang được sử dụng để nâng cao chất lượng hình ảnh, việc ứng dụng thuật toán để loại bỏ những chi tiết phụ chi phối chủ đề trở nên đơn giản hơn nhiều…

Tuy nhiên, giới nhiếp ảnh đang có những ý kiến trái chiều về thể loại ảnh sử dụng công nghệ này. Từ năm 2023, một số cuộc thi lớn uy tín trên thế giới như: World Press Photo, Smith Sonian, Siena Photography Awards đã ghi rõ trong thể lệ là “Không chấp nhận ảnh AI”. Thật ra AI chỉ là một sản phẩm hình thành từ những câu lệnh thông qua thuật toán deep learning chứ hoàn toàn không phải là ảnh. 

Tôi nghĩ tốt nhất nên có cuộc thi riêng biệt cho thể loại này với thuật ngữ “Tác phẩm đồ họa”. Cũng cần xây dựng quy chế chi tiết về việc ứng dụng AI, tiếp tục theo dõi sự phát triển của AI để có những quy định phù hợp trong các cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật, trang bị kiến thức về AI cho người chơi ảnh… Xét cho cùng, việc hạn chế sử dụng AI trong các cuộc thi ảnh nghệ thuật là rất cần thiết.

- Xin cảm ơn ông!