Người Hồi giáo có bị kỳ thị?

Lương tâm của nền cộng hòa

Nói đến nhà nước thế tục mô hình của Pháp, người ta nói đến tổ hợp của các giá trị dân sự, công dân, và chính trị có từ Tuyên ngôn về Quyền Con người năm 1789 và những nguyên tắc cơ bản được công nhận bởi luật pháp của nền Cộng hòa. Những giá trị này tạo nên lương tâm đạo đức của nền Cộng hòa và là tôn giáo dân sự của Nhà nước: Tự do, Bình đẳng, Bác ái.

Chính vì vậy, các điều luật đều được xây dựng trên tinh thần của Hiến pháp Pháp và bảo đảm quyền lợi của mỗi con người, mỗi công dân, bất kể nguồn gốc, tôn giáo sinh sống trên lãnh thổ nước này.

Ở Pháp, có điều lệ quy định tinh thần đạo đức của công nhân viên chức nhà nước thế tục, “tất cả công nhân viên chức nhà nước phải tôn trọng và có nghĩa vụ áp dụng tính trung lập khi làm việc”. Công nhân viên chức nhà nước không được phép thể hiện niềm tin, tín ngưỡng của mình nơi làm việc, phải bảo đảm sự bình đẳng không phân biệt đối xử (sắc tộc, tôn giáo, giới tính) trong các hoạt động của Nhà nước.

Khi nổ ra các cuộc tranh cãi về tự do tôn giáo ở Pháp. Nhiều người đã viện dẫn những quy định nhằm minh chứng cho sự kỳ thị người theo đạo Hồi trên đất Pháp. Tuy nhiên, hãy cùng xem xét những luận cứ này có hợp lý hay không?

Những luận cứ vô căn cứ

Luật 2004-228 được ban hành năm 2004 nghiêm cấm tất cả các hình thức biểu hiện tôn giáo lộ liễu ở trường học. Một số người Hồi giáo chỉ trích dẫn nội dung “cấm mang khăn trùm” và coi đó là một quy định mang tính kỳ thị. Nhưng kỳ thực đạo luật này không chỉ áp dụng cho khăn trùm đầu hijab của đạo Hồi, mà cho cả việc đeo dây thánh giá của Công giáo, mũ kippa của đạo Do Thái. Do vậy, không thể nói đây là một điều luật kỳ thị nhằm vào những người theo đạo Hồi. Luật này được áp dụng ở các trường công cấp 1, cấp 2, cấp 3, nơi có học sinh là những vị thành niên. Tất cả các trường đại học, học nghề, trường tư đều không nằm trong chế tài luật này. Trường học là môi trường đặc biệt, trẻ em vị thành niên đến thụ hưởng kiến thức, trên tinh thần thế tục hóa.

Việc quy định cấm học sinh tuổi vị thành niên mang trên mình biểu tượng tôn giáo (ở đây có thể hiểu là do cha mẹ áp đặt) ở trường công là sự tôn trọng tinh thần đạo đức của nhà nước thế tục, tôn trọng quyền con người của trẻ nhỏ. Khi trưởng thành, theo luật ở Pháp là 18 tuổi, các công dân này có đầy đủ quyền được thể hiện tín ngưỡng tôn giáo của mình. Bởi vậy điều luật này không áp dụng cho các trường đại học, học nghề công dành cho sinh viên trên 18 tuổi.

Luật về nghiêm cấm mang mạng che mặt nơi công cộng được ban hành năm 2010. Luật này nghiêm cấm việc che mặt ở những nơi công cộng dù bằng mũ bịt mặt hay mặt nạ, hay trùm burqa (khăn trùm kín từ đầu đến chân mắt nhìn qua lưới) hay niqab (khăn trùm kín từ đầu đến chân chỉ hở hai mắt). Ở đây vấn đề không phải ở việc thể hiện tín ngưỡng mà là vấn đề bảo đảm văn hóa chung sống và an ninh, một đòi hỏi hoàn toàn hợp lý. Chính vì vậy khăn hijab (khăn chỉ trùm đầu và cổ) không bị cấm theo điều luật này.

Thời gian qua ở Pháp có nhiều phụ huynh theo đạo Hồi đòi hỏi thị trưởng thành phố nơi họ sinh sống thay đổi thực đơn cantine trường học, không đưa thịt lợn vào menu, hay phục vụ thực phẩm halal (thực phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn của Kinh Koran) cho con em họ. Họ cũng đề nghị dịp Giáng sinh không được trang trí cây thông Noel ở trường, ở tòa thị chính các thành phố (cây thông Noel, chứ không phải Chúa Jesus, biểu tượng của Công giáo). Nếu đáp ứng những nhu cầu này, liệu nhà nước Pháp có còn là nhà nước thế tục, không chịu ảnh hưởng của tôn giáo? Nếu đáp ứng những nhu cầu này, liệu quyền bình đẳng giữa những người theo đạo Hồi và những người không theo đạo này còn được tôn trọng?

Luật pháp của nhà nước thế tục Pháp luôn đi theo tinh thần của Hiến pháp, bảo đảm quyền tự do, dân chủ, bình đẳng giữa con người với con người, giữa các tôn giáo tồn tại trên lãnh thổ. Bởi vậy nói những người theo đạo Hồi, hay đạo Hồi bị kỳ thị ở Pháp, trên phương diện pháp lý là hoàn toàn sai lầm. Trong một đất nước đa tôn giáo, đa văn hóa như ở Pháp, mỗi công dân được hưởng quyền lợi như nhau và Nhà nước Pháp cũng có quyền đòi hỏi các công dân này phải có nghĩa vụ như nhau với Nhà nước, với xã hội họ đang sinh sống. Liệu tất cả các công dân theo đạo Hồi, những người đang hưởng thụ các quyền lợi trên đất Pháp có ý thức được nghĩa vụ của mình?