Nhật Bản: giúp phụ nữ đứng vững trở lại

Sát cánh với phụ nữ gặp khó khăn

Luật mới, sẽ có hiệu lực vào tháng 4.2024, nhằm khuyến khích nhà nước và các thành phố giải quyết các vấn đề này tốt hơn bằng cách giúp phụ nữ “đứng vững trở lại”, đồng thời phối hợp với các nhóm hỗ trợ của phụ nữ để đưa ra các biện pháp cụ thể.

Trong những năm gần đây, nhiều vấn đề mà phụ nữ Nhật phải đối mặt như nghèo đói, lạm dụng tình dục, bạo lực gia đình và tự tử ngày càng trở nên phức tạp. Trong khi đó, theo các nhóm hỗ trợ, pháp luật hiện hành chưa tính đến những tình huống như vậy cũng như nhu cầu cứu trợ.

Luật mới nhằm mục đích giúp nạn nhân nữ của lạm dụng tình dục hoặc bạo lực gia đình, những người có thể không có nơi ở hoặc nợ nần, hỗ trợ họ có cuộc sống độc lập.

Đại dịch Covid-19 đã làm cho tình hình thảm khốc mà phụ nữ phải đối mặt trở nên nghiêm trọng hơn. Chẳng hạn, số nạn nhân bạo lực gia đình tăng mạnh khi có nhiều người ở nhà hoặc mất việc làm, đồng nghĩa với việc họ có ít cơ hội thoát khỏi kẻ bạo hành hơn. Thực tế cho thấy, cảnh sát Nhật Bản đã nhận được 83.042 yêu cầu tham vấn liên quan đến bạo lực gia đình vào năm 2021, con số cao kỷ lục trong ít nhất hai thập kỷ qua. Đây là con số cao nhất kể từ khi Luật Phòng, chống bạo lực hôn nhân và bảo vệ nạn nhân có hiệu lực vào năm 2001.

Dữ liệu do Cơ quan Cảnh sát quốc gia (NPA) công bố cho thấy, 74,8% nạn nhân của bạo lực gia đình là phụ nữ. Theo số liệu, trong số các vụ bạo lực gia đình được cảnh sát điều tra trên cả nước có 8.634 vụ liên quan đến hành hung, đặc biệt là số nạn nhân là nam giới đã tăng lên trong những năm gần đây.

Trong luật mới được thông qua, Chính phủ quốc gia có trách nhiệm tạo ra một chính sách cơ bản về phúc lợi của phụ nữ và quyền con người của họ. Nó đòi hỏi các tỉnh của Nhật Bản phải xây dựng các kế hoạch cơ bản để giúp đỡ những người có nhu cầu và các thành phố đưa ra các biện pháp cụ thể. Chính quyền địa phương phải phối hợp với các tổ chức liên quan, các nhóm phụ nữ phi chính phủ, các tổ chức tư nhân để thực hiện các biện pháp hỗ trợ, chẳng hạn bằng cách giúp bảo đảm việc làm và nhà ở cho phụ nữ hoặc đi cùng họ để xử lý hồ sơ.

Cụ thể, luật yêu cầu các tỉnh, thành phố lập các trung tâm hiện đại cung cấp các dịch vụ hỗ trợ và tư vấn cho phụ nữ. Phụ nữ có thể tham khảo ý kiến ​​tại các trung tâm để thảo luận về vấn đề của mình, đồng thời đây cũng sẽ là nơi trú ẩn tạm thời cho những phụ nữ gặp khủng hoảng. Thực tế, các trung tâm tham vấn của phụ nữ được thành lập ở mỗi tỉnh tại Nhật Bản theo Luật Phòng chống mại dâm năm 1956, vốn được thiết kế để giúp đỡ những phụ nữ có nguy cơ rơi vào con đường mại dâm, nhưng các trung tâm hiện có này sẽ được cải tạo lại để có thể hoàn thành nhiệm vụ mới. Một điểm khác biệt chính dưới luật vừa được Quốc hội thông qua là các tỉnh sẽ chủ động hỗ trợ phụ nữ cùng sự hợp tác với các tổ chức tư nhân chứ không chỉ đợi nhận yêu cầu hỗ trợ. Điều đó có thể giúp tìm những phụ nữ không thể tự tìm kiếm sự giúp đỡ, cũng như bảo đảm họ được tư vấn và hỗ trợ.

Củng cố hệ thống pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình

Ngoài luật mới nói trên, ở đất nước mặt trời mọc, Luật về Phòng, chống bạo lực hôn nhân và bảo vệ nạn nhân năm 2001 được coi đạo luật chính, là cơ sở pháp lý để phòng, chống bạo lực gia đình. Nó quy định chặt chẽ các vấn đề về bạo lực gia đình từ: khái niệm về bạo lực gia đình, xử lý người có hành vi vi phạm luật, quyền của nạn nhân, trách nhiệm của Chính phủ và chính quyền địa phương, chính sách và định hướng cơ bản của công tác phòng, chống bạo lực gia đình… Ngoài ra, phòng, ngừa bạo lực gia đình còn được đưa vào những luật như Luật về phúc lợi cho trẻ em (1947), Luật về bảo đảm cuộc sống (1950), Bộ luật Hình sự, luật về cảnh sát…

Hiện nay, một hội đồng Chính phủ đã biên soạn báo cáo tạm thời về những sửa đổi đối với pháp luật phòng chống bạo lực gia đình của Nhật Bản. Trụ cột chính của các biện pháp dự kiến ​​là giúp các tòa án có thể ban hành lệnh bảo vệ để giữ cho những kẻ lạm dụng tâm lý gia đình tránh xa nạn nhân. Trên thực tế, phạm vi của pháp luật về bạo lực gia đình hiện hành chỉ giới hạn ở bạo lực thân thể và các hành vi tương tự, vì vậy nhiều ý kiến ở Nhật Bản cho rằng bạo lực gia đình không chỉ giới hạn ở những hành vi như trên mà cần tính đến cả hành vi lạm dụng tâm lý. Bạo lực gia đình tâm lý, còn được gọi là quấy rối đạo đức, bao gồm lăng mạ bằng lời nói, phớt lờ người khác, hạn chế mối quan hệ với cha mẹ hoặc bạn bè của một người, vứt bỏ những vật dụng quan trọng đối với họ, cùng những cách đối xử khác… Những hành động như vậy có thể khiến nạn nhân bị tổn thương sâu sắc và có thể dẫn đến chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

Thực tế, theo dữ liệu trong năm tài chính 2020 của một bàn dịch vụ do Văn phòng Nội các Nhật Bản thiết lập, gần 60% các cuộc tham vấn được thực hiện liên quan đến lạm dụng tâm lý, trong khi khoảng 30% liên quan đến bạo lực thể chất. Tuy nhiên, một câu hỏi khó đang được đặt ra là, làm thế nào để chứng minh được bạo lực tâm lý. Bởi ngay cả với bạo lực thể chất, trung bình phải mất 12 ngày cho đến khi lệnh bảo vệ được ban hành và các biện pháp như vậy có thể mất nhiều thời gian hơn đối với bạo lực tâm lý.