Pháp tăng cường bảo vệ người tố giác

Bám sát luật pháp của châu Âu

Theo luật mới, Pháp có các biện pháp bảo vệ người tố giác toàn diện kể từ năm 2016, phù hợp với các tiêu chuẩn của châu Âu. Vậy Chỉ thị về tố giác của EU là gì và tại sao Pháp lại áp dụng nó?

Tháng 6.2019, Nghị viện châu Âu tuyên bố qua thông cáo báo chí rằng, chỉ có 10 quốc gia thành viên trong khối đề nghị bảo vệ hoàn toàn cho những người tố giác, số còn lại đề nghị bảo vệ từng phần và theo lĩnh vực. Vì vậy, Chỉ thị về tố cáo tội phạm của EU đặt ra mục tiêu loại bỏ khuôn khổ chắp vá đó, đồng thời thực hiện các biện pháp bảo vệ chung cho những người tố cáo trong toàn khối.

Theo Chỉ thị, tất cả các chủ sử dụng lao động khu vực tư và công với 250 nhân viên trở lên phải thực hiện hệ thống tố giác trước ngày 17.12.2021, thời hạn mà đại đa số các quốc gia thành viên đã bỏ lỡ. Các tổ chức nhỏ hơn với từ 50 đến 249 nhân viên được cho thêm một năm để chuẩn bị cho các biện pháp trên. Cho đến nay, Đan Mạch, Thụy Điển, Bồ Đào Nha, Malta, Lithuania, Cộng hòa Síp, Latvia và Romania đã thay đổi luật cùng với Pháp.

Bối cảnh của Pháp

Pháp là quốc gia tiên phong trong việc bảo vệ những người tố giác ở châu Âu. Vào tháng 7.2015, Bộ trưởng Bộ Tài chính Michel Sapin đề xuất xây dựng một luật mới ngăn chặn tham nhũng và bảo vệ người tố cáo. Được mô phỏng theo Đạo luật về các hành vi tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ và Đạo luật về chống hối lộ của Vương quốc Anh, luật này - được biết đến với cái tên Luật Sapin 2, đã chính thức đi vào cuộc sống vào tháng 12.2016. Và hầu hết các điều khoản của nó có hiệu lực vào tháng 6.2017.

Từ mốc thời gian này, các công ty có 500 nhân viên trở lên bắt buộc phải thực hiện chương trình tuân thủ nội bộ để chống tham nhũng, điều này đòi hỏi phải tạo ra hệ thống tố giác. Ngoài ra, các công ty có từ 50 nhân viên trở lên buộc phải áp dụng hệ thống tố giác từ tháng 1.2018, theo đó những người tố giác sẽ được bảo vệ khỏi các biện pháp trả đũa. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là luật không đưa ra các biện pháp trừng phạt nếu hệ thống như vậy không được thực hiện.

Vào tháng 1.2021, Bộ Tư pháp tiến hành tham vấn cộng đồng, và đến tháng 7, báo cáo cải cách Luật Sapin 2 được công bố. Mặc dù các biện pháp hiện có là bước đầu tiên cần thiết trong việc bắt buộc các công ty thiết lập hệ thống tố cáo, nhưng Chỉ thị của EU áp đặt các tiêu chuẩn tối thiểu và hài hòa trên toàn châu lục. Do đó, sự chuyển đổi của nó sang luật pháp quốc gia được coi là cơ hội để tăng cường hơn nữa các biện pháp bảo vệ người tố giác của Pháp.

Các chi tiết cụ thể của Luật Tố giác mới 

Luật Tố giác mới của Pháp khi còn là dự luật được nghị sĩ Sylvain Waserman đệ trình. Trong đó đưa ra quy định về nghĩa vụ đối với các công ty và tổ chức công có ít nhất 50 nhân viên cũng như các thành phố có hơn 10.000 dân phải thực hiện hệ thống tố giác. Các công ty sẽ phải tuân thủ trước tháng 9.2022. Nó bao gồm một số điểm chính sau:

Tích hợp thủ tục báo cáo vào các quy định nội bộ; Các kênh báo cáo được thiết kế, triển khai và quản lý theo cách an toàn bảo đảm tính bảo mật của người tố giác và bất kỳ bên thứ ba nào được đề cập; Truy cập vào các kênh tố giác của nhân viên từ những người không có thẩm quyền là không được phép; Các báo cáo tố giác có thể bằng văn bản hoặc bằng truyền miệng (qua điện thoại hoặc hệ thống thư thoại và nếu được người tố cáo yêu cầu, người có thẩm quyền sẽ gặp mặt trực tiếp trong khung thời gian hợp lý)…

Trong luật mới, có một điểm quan trọng đáng chú ý là Pháp cung cấp định nghĩa cập nhật về người tố giác, cũng như tạo ra quy chế mới cho “người hướng dẫn”. Theo đó, người tố giác sẽ được coi là “một cá nhân báo cáo hoặc tiết lộ, không cần bồi thường tài chính trực tiếp và với thiện chí, thông tin liên quan đến tội ác hoặc tội nhẹ, mối đe dọa hoặc tổn hại đến lợi ích chung, hành vi vi phạm hoặc cố gắng che giấu hành vi vi phạm luật pháp và quy định của quốc tế hoặc châu Âu”.

Tuy nhiên, theo Luật, các thông tin liên quan đến bí mật quốc phòng, các vấn đề y tế, bí mật giữa luật sư và khách hàng cũng như bí mật của các cuộc cân nhắc tư pháp đều bị loại trừ khỏi hệ thống quyền cảnh báo.

Việc Pháp chuyển đổi Chỉ thị của EU sang luật quốc gia cũng mở rộng một số biện pháp bảo vệ được cung cấp cho người tố cáo, đặc biệt là bảo vệ chống lại sự trả đũa, đối với các bên thứ ba, chẳng hạn như các đối tác pháp lý hỗ trợ đưa ra khiếu nại. Do đó, một tư cách mới đã được thiết lập cho những “người hướng dẫn”, giúp bảo vệ các công đoàn, hiệp hội, đồng nghiệp hoặc người thân liên quan đến báo cáo tố giác.

Có thể nói, trong khi Luật Sapin 2 thể hiện bước tiến to lớn trong cuộc chiến chống tham nhũng và hành vi sai trái của doanh nghiệp, thì luật mới được thông qua đã giúp tăng cường khả năng bảo vệ người tố cáo của Pháp lên một tầm cao mới.