Tổng Bí thư Tô Lâm vừa ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Theo đó, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Báo Đại biểu Nhân dân đã có cuộc trao đổi với GS.TSKH Nguyễn Đình Đức Đại học Quốc gia Hà Nội về Nghị quyết số 57-NQ/TW đã ảnh hưởng như thế nào tới công cuộc đổi mới của đất nước.

Chiếc đũa thần để dân tộc vươn lên tiến nhanh, tiến mạnh và vững chắc

- Thưa GS Nguyễn Đình Đức, Trung ương vừa ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, GS đánh giá như thế nào về Nghị Quyết này?

GS Nguyễn Đình Đức: Từ bài học của các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc, và nhiều quốc gia phát triển khác đã cho thấy khoa học công nghệ (KHCN) là chìa khóa để quốc gia hưng thịnh và giàu mạnh. Và Việt Nam cũng không còn con đường nào khác, làm chủ các công nghệ cao, các công nghệ lõi chính là chiếc đũa thần để dân tộc ta có thể vươn lên tiến nhanh, tiến mạnh và vững chắc, trở thành quốc gia giàu mạnh hùng cường, ngẩng cao đầu và sánh vai với các nước năm châu.

Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia của Bộ Chính trị vừa ban hành thực sự là luồng gió mới, soi rõ con đường vươn lên phía trước của dân tộc Việt Nam. Quá đúng và quá trúng. Từ Nghị quyết này có thể thấy đã rõ con đường phát triển của dân tộc trong kỷ nguyên mới. Định hướng chủ đạo phát triển đất nước của Đại hội tới của Đảng, cũng đã rõ.

Nghị quyết lần này sâu sắc, ngắn gọn, nhưng quyết liệt và có tầm, quá quan trọng với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới. Khác hẳn các Nghị quyết khác.

Đầu tư cho công nghệ cao phải nhanh và xứng tầm

- Vậy đâu là những điểm mới trọng tâm của Nghị quyết 57 – NQ/TW, thưa GS?

GS Nguyễn Đình Đức: Thứ nhất, Nghị quyết lần này nhấn mạnh vào chuyển đổi số và các công nghệ cao. Đây là những giá trị cốt lõi chúng ta phải làm bằng được, làm chủ và vươn tới.

Thứ hai, một số lĩnh vực, như trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số,…Việt Nam phải nhanh chóng vươn lên trong nhóm những quốc gia top đầu của khu vực và quốc tế, không thể tụt lại phía sau.

Việt Nam phải trở thành điểm sáng của khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, năng lực cạnh tranh số, Chính phủ điện tử và trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ số. Phải có những doanh nghiệp công nghệ ngang tầm quốc tế.

Thứ ba, thu hút nhân tài, mạnh dạn thí điểm những phương thức mới, cách làm mới; các bộ ngành phải có trách nhiệm xây dựng thể chế thông thoáng và kịp thời để sự nghiệp chuyển đổi số và KHCN của Quốc gia tiến nhanh, tiến mạnh, không lề dề như những lần trước. Thể chế, nhân lực, hạ tầng và dữ liệu là những nội dung trọng tâm cốt lõi.

Không chỉ vậy, với tầm nhìn xa rộng, Nghị quyết 57 – NQ/TW còn nhấn mạnh phải mạnh dạn đầu tư cho các nghiên cứu rủi ro. Quá đúng và kịp thời vì trước đây mới chỉ quan tâm chú ý xử lý các rủi ro. Các công nghệ cao là khó, giá trị thặng dư cao, nhưng quả thực không dễ dàng. Không phải nghiên cứu đỉnh cao nào cũng thành công, nhưng nếu thành công thì sức bật phá khủng khiếp. Vì vậy, đầu tư cho công nghệ cao phải nhanh và xứng tầm, tới tầm. Đây là một trong những điểm mới quan trọng và rất quyết liệt của Nghị quyết.

Tinh thần của Nghị quyết mà tôi nhận thức được là để đất nước giàu mạnh, hùng cường, mỗi cá nhân, tổ chức còn phải có khát vọng làm việc và cống hiến. Muốn được “ làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” thì hiện tại mỗi chúng ta phải được “làm theo nhu cầu, hưởng theo năng lực”. Các bộ ngành, cơ quan, tổ chức, các nhà lãnh đạo và tổ chức các cấp phải tạo điều kiện để từng cá nhân có mong muốn được làm việc, được cống hiến thì phải có điều kiện và được tạo điều kiện để làm việc và cống hiến hết mình, và được hưởng xứng đáng với năng lực của họ.

Hệ thống giáo dục đại học giữ vai trò nòng cột

- Giáo sư đánh giá vai trò của các cơ sở giáo dục đại học như thế nào trong thời cơ và thách thức khi triển khai Nghị quyết 57 -NQ/TW? Để triển khai thực hiện, các bộ ngành và các Viện nghiên cứu, trường đại học cần làm gì thưa GS?

GS Nguyễn Đình Đức: Nghị quyết 57 – NQ/TW vừa ban hành lấy chuyển đổi số và công nghệ cao làm mũi nhọn phát triển và chấn hưng đất nước. Các nhà khoa học, các trường đại học, các viện nghiên cứu của hệ thống giáo dục đại học giữ vai trò nòng cột, vì vậy giáo dục đại học Việt Nam có cất cánh, đất nước mới cất cánh được. Cách tiếp cận và tư duy của các bộ ngành, các viện nghiên cứu, trường đại học và toàn xã hội phải quyết liệt và mạnh mẽ như vậy, với tư duy mới, tầm nhìn mới để xây dựng Luật Giáo dục đại học, Luật KHCN và các thể chế chính sách mới. Có như vậy mới mong có những cải cách đột phá trong quá trình triển khai thực hiện.

Nghị quyết 57 – NQ/TW vừa là quyết tâm của Đảng, nhưng cũng thể hiện khát vọng của dân tộc, mong mỏi của nhân dân, các nhà khoa học - đặc biệt là các nhà khoa học trẻ; thôi thúc cả hệ thống chính trị, các doanh nghiệp, các cơ sở giáo dục đại học đổi mới, với tư duy kiến tạo, phải tạo động lực và cơ hội cho mỗi tổ chức, mỗi cá nhân nắm bắt nhanh cơ hội, mọi nguồn lực, không để sáng kiến nào bị bỏ sót, không để nhân tài nào bị lãng quên. Tất cả vì đất nước phát triển, quốc gia hưng thịnh, tiến nhanh, mạnh, vững chắc và bền vững.

Nghị quyết này sẽ đi vào lịch sử, và rất kịp thời, đúng thời điểm khi cả dân tộc bước vào kỷ nguyên mới. Là kim chỉ nam, định hướng cho chiến lược phát triển của các Đại học, trường đại học, viện nghiên cứu, các nhà khoa học, các nhóm nghiên cứu mạnh trong thời gian tới.

Và rất tuyệt vời là đích thân đồng chí Tổng Bí thư – người lãnh đạo cao nhất làm Tổng tư lệnh, làm Trưởng Ban chỉ đạo phát triển KHCN và chuyển đổi số quốc gia. Điều này thể hiện sự quyết tâm, quyết liệt, quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước, mặt khác, đồng chí Tổng Bí thư là con người có tầm nhìn, quyết liệt, ngắn gọn súc tích, nói ít làm nhiều, “thực chiến” – khiến cho tôi và đội ngũ các nhà khoa học rất phấn khởi, tuyệt đối tin tưởng vào sự thành công.

- Giáo sư kỳ vọng gì ở KHCN Việt Nam trong năm 2025, đâu là từ khóa cho KHCN trong năm 2025 thưa Giáo sư?

GS Nguyễn Đình Đức: Nghị quyết 57 - NQ/TW ban hành quá đúng, quá trúng và kịp thời. Quyết tâm của đồng chí Tổng Bí thư và Bộ Chính trị thực sự là động lực để chúng tôi và các bạn trẻ làm việc, cống hiến và dám dấn thân để tiếp tục hội nhập, mạnh dạn đổi mới sáng tạo, tiến lên phía trước.

Năm 2025 là năm khởi đầu cho kỷ nguyên mới, kỷ nguyên cất cánh và vươn mình tới giàu mạnh phồn minh, tới những công nghệ cao, cốt lõi mà người Việt Nam mình sẽ làm chủ. Vì vậy, từ khóa cho năm 2025 sẽ là Chuyển đổi số; AI (trí tuệ nhân tạo); Công nghệ cao; Tự chủ và Bứt phá.

Trân trọng cảm ơn Giáo sư !