Ngày sinh nhật lãng mạn

Ngày sinh nhật (Birthday), sơn dầu của Marc Chagall, vẽ năm 1915, kích thước 80,6 x 99,7cm, thuộc sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại New York

Bức tranh được Chagall vẽ như món quà nhân ngày sinh nhật của Bella. Bà vận chiếc váy đen đơn giản đang cầm bó hoa vừa nhận từ tay chồng, trong một tâm trạng hưng phấn đi về phía cửa sổ. Có lẽ cảm thấy chưa đủ với bó hoa yêu thương nên chồng bà đã lao ngược trở lại để đặt lên môi bà một nụ hôn. Nụ hôn bất ngờ khiến người ta nhớ đến kiệt tác “nụ hôn trộm” của Fragonard - họa sỹ lãng mạn thế kỷ XVIII. Chỉ có điều sự khác biệt là phong cách và lối biểu hình của Marc Chagall đã vượt sang một địa hạt khác. Cái cổ xoắn vặn đến phi lý ở hình ảnh của người đàn ông. Và lẽ ra, phải là đôi tay quàng lấy ấm áp như “nụ hôn” của Gustav Klimt, đằng này Chagall cố tình thu đôi tay lại để điểm chạm của đôi môi như được nhấn mạnh hơn. Tính siêu thực do vậy mà cũng hiện ra ở đôi chân bay lên trên không trung. Hình thức không theo mô phạm nào của hai nhân vật này như thể được vẽ ra từ bản năng hội họa ở trường phái ngây thơ. Rồi thì nếp áo quần của họ lại được mô tả theo phong cách lập thể vừa dàn phẳng, lại vừa vờn khối, khiến cho các nhân vật trung tâm càng trở nên đặc biệt.

Căn phòng cũng vậy, nó như được bẻ đều về hai bên như mở ra không gian rực rỡ cho một cuộc tình. Và trong không gian đó, dáng điệu của nghệ thuật dân gian Nga như cất lên những lời hát trữ tình. Hai tấm thảm treo tường, rồi ga trải giường phía góc phải, chiếc khăn trải bàn phía cửa sổ không phải vô tình được mô tả tỉ mỉ. Chúng gợi lên hồn cốt Nga, đồng thời cho thấy tư duy thiết kế sân khấu của Chagall đã đem đến cho hội họa nét lãng mạn dịu êm.

Với các nhà nghiên cứu hội họa, bức tranh Ngày sinh nhật còn đem đến niềm hứng khởi bởi bảng màu Chagall sử dụng. Hầu như chỉ có màu cơ bản đỏ, đen, trắng và xanh lá cây. Nó được xem là ảnh hưởng chắt lọc từ hội họa hiện đại Chagall học được trên đất Pháp khi đến Paris trước đó một năm, 1914. Điều này khiến bức tranh mang dáng dấp ngôn ngữ thế kỷ mới mà vẫn thấm đẫm tinh thần Nga trong không gian của một ngày sinh nhật đầy lãng mạn.