Nhiều quy định bất cập trong đấu thầu đã được tháo gỡ, giải quyết cơ bản

- Trong nhiệm kỳ Khóa XV này, nhiều luật và chính sách liên quan đến lĩnh vực y tế đã được Quốc hội thông qua nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, chăm sóc tốt hơn cho sức khỏe Nhân dân. Theo đại biểu, sau khi các luật, chính sách được ban hành đã tháo gỡ được những nút thắt nào cho ngành y tế?



- Trong nhiệm kỳ khóa XV này, Quốc hội đã có nhiều luật, chính sách đặc thù liên quan đến lĩnh vực y tế đã được ban hành để tạo hành lang pháp lý thông thoáng, đặc biệt là giải quyết những khó khăn vướng mắc tại các bệnh viện, cơ sở y tế trong và sau đại dịch Covid-19. Tất cả nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và chăm sóc tốt hơn cho sức khỏe Nhân dân.

Đơn cử, về nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế, sau dịch bệnh đều nói đến vấn đề nguồn cung về hàng hóa, đặc biệt là trang thiết bị y tế, thuốc… có dấu hiệu khan hiếm; giá cả biến động tăng cao cùng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân sau dịch cũng tăng. Trong khi đó, một số hợp đồng cung ứng hóa chất và vật tư chỉ có thời hạn một năm, tình trạng gia hạn giấy phép cũng bị quá tải, nhiều gói thầu không tìm được nhà thầu hoặc phải tiến hành đấu thầu nhiều lần mới tìm được nhà cung ứng.

Trước thực trạng này, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15 về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1.1.2023 đến 31.12.2024. Như vậy, gần như trong thời gian ngắn, tất cả các loại thuốc trên thị trường đã đăng ký trước đây được tiếp tục lưu hành.

Và, ngay trong năm 2024, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược được thông qua đã bổ sung các quy định nhằm quản lý chặt chẽ hơn chất lượng thuốc, vật tư y tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu, sản xuất các loại thuốc, vật tư y tế chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu điều trị của người dân.

Bên cạnh đó, nhiều quy định bất cập trong đấu thầu mà các bệnh viện phản ánh đã được tháo gỡ, giải quyết cơ bản tại Luật Đấu thầu (sửa đổi) và các Nghị định của Chính phủ; tạo sự chủ động, linh hoạt cho các cơ sở y tế trong việc mua thuốc, vật tư, thiết bị phục vụ công tác khám chữa bệnh.

Chẳng hạn, thu thập báo giá để xác định giá gói thầu, trường hợp có nhiều hơn một báo giá thì chủ đầu tư được lựa chọn báo giá cao nhất phù hợp với khả năng tài chính và yêu cầu chuyên môn làm giá gói thầu; chỉ định thầu trong trường hợp cấp bách, cấp cứu bệnh nhân, phục vụ phòng, chống dịch bệnh… Quy định mới còn giúp chủ đầu tư lựa chọn được hàng hóa chất lượng tốt, phù hợp với nhu cầu chuyên môn và khả năng tài chính.

Liên quan đến tình trạng "chảy máu chất xám" trong ngành y tế được nhắc đến nhiều, Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1.1.2024 cũng góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực khám, chữa bệnh nói chung, trong đó có vấn đề nhân lực của ngành y tế. Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) được thông qua là dấu mốc đặc biệt quan trọng với ngành y tế với nhiều điểm mới, giúp ích cho công tác quản trị bệnh viện.

Hay như việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế đã góp phần điều chỉnh chính sách thanh toán bảo hiểm y tế cho phù hợp với quy định mới về chuyển tuyến theo hướng liên thông, bảo đảm quyền lợi của người bệnh khi chuyển tuyến khám, chữa bệnh…

- Dưới góc độ là đại biểu Quốc hội công tác trong ngành y tế, đóng góp ý kiến trực tiếp vào việc hoàn thiện các dự luật, trong đó có dự luật về lĩnh vực y tế, bà nhận định như thế nào về đổi mới tư duy và hoàn thiện pháp luật về chăm sóc sức khoẻ Nhân dân trong thời gian tới?

- Như chúng ta đã biết, mỗi đạo luật mới được ban hành thì cần có thời gian để đi vào thực tiễn, phát huy đầy đủ hiệu quả. Nên đúng là dù đã có bước chuyển lớn về thể chế, nhưng thực sự ngành y tế vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, nhất là vấn đề quản lý tài chính, mua sắm thuốc, vật tư, thiết bị, quản lý chất lượng, ứng dụng công nghệ chuyển đổi số… Do đó, để giải quyết triệt để các vấn đề tồn tại của ngành y tế, cần có sự đồng bộ trong việc triển khai các giải pháp khác, như tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế, đổi mới cơ chế tài chính y tế...

Và đặc biệt, trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới với những bước chuyển mình mạnh mẽ, thì ngành y tế cũng cần đổi mới cả về tư duy và cách làm để công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ người dân ngày càng tốt hơn, chất lượng dân số Việt Nam ngày phát triển bền vững hơn. Tư duy về chăm sóc sức khỏe chủ động và toàn diện hơn; nên chuyển từ mô hình "bệnh tật - chữa bệnh" sang mô hình "sức khỏe - chăm sóc sức khỏe". Tức là, cần ưu tiên phòng bệnh, nâng cao sức khỏe và chăm sóc toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, thay vì chỉ tập trung vào điều trị khi bệnh đã xảy ra.

Trong phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm sáng 24.2 khi đến thăm, làm việc với Bộ Y tế đã gợi mở, là bên cạnh việc tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các nghị quyết của Đảng về lĩnh vực y tế, cần đổi mới tư duy về lĩnh vực y tế. Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh nhiệm vụ của ngành y tế không chỉ là khám, chữa bệnh mà phải là phòng ngừa bệnh tật, chăm sóc sức khỏe Nhân dân để hạn chế bệnh tật.

Như vậy, với nhu cầu, kỳ vọng của Nhân dân và chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đòi hỏi ngành y tế cần có sự chuyển mình mạnh mẽ, tích cực hơn nữa để chăm sóc người dân tốt hơn, trong đó khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm.

Xem xét ban hành nghị quyết riêng về phát triển y tế cơ sở

- Trong phát biểu sáng 24.2 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng chỉ rõ, hệ thống y tế cơ sở còn nhiều hạn chế, bất cập; đầu tư cho y tế tuyến cơ sở chưa đáp ứng nhu cầu thực tế... Theo bà, cần có những giải pháp như thế nào để nâng cao năng lực cho hệ thống y tế cơ sở?

- Y tế cơ sở là nền móng của hệ thống y tế quốc gia, là nơi gần gũi nhất với Nhân dân và trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Trước khi Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 25.10.2023 của Ban Bí thư về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới ra đời, hệ thống y tế cơ sở đã trải qua một giai đoạn không ít khó khăn. Trong suốt quá trình phát triển, y tế cơ sở dù luôn giữ vai trò then chốt và luôn đón nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, tuy nhiên hoạt động chưa đáp ứng được yêu cầu và mong đợi của Nhân dân. Những thách thức này trở nên rõ ràng hơn trong giai đoạn đại dịch Covid-19. Hệ thống y tế cơ sở dù đã đóng góp to lớn trong phòng, chống dịch bệnh nhưng cũng bộc lộ nhiều hạn chế.

Sau khi Chỉ thị số 25-CT/TW ban hành, y tế cơ sở ở nhiều địa phương đã có sự "thay da đổi thịt" khá tích cực. Tuy nhiên, nhìn lại quá trình triển khai, y tế cơ sở đang phải đối mặt không ít thách thức mà có thể giải quyết ngay được. Thách thức lớn nhất là vấn đề nhân lực.

Nhiều cán bộ y tế không mặn mà với trạm y tế xã vì chế độ đãi ngộ chưa tương xứng, điều kiện làm việc hạn chế sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chuyên môn kỹ thuật của cá nhân sau này. Điều này dẫn đến sự mất cân bằng giữa các khu vực, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa.

Bên cạnh đó, những nguyên nhân khách quan như: mô hình bệnh tật thay đổi do già hóa dân số, biến đổi khí hậu, đô thị hóa, công nghiệp hóa, toàn cầu hóa, hành vi lối sống bất lợi cho sức khỏe, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng cao và đa dạng cũng là những thách thức mà ngành y tế, đặc biệt là y tế cơ sở phải đón nhận. Thêm vào đó, nguồn lực tài chính dành cho y tế cơ sở, dù đã được cải thiện, vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu.

Để giải quyết những khó khăn, thách thức này, Đảng, Nhà nước và Quốc hội cần xem xét tiếp tục ban hành những chính sách đủ mạnh, chẳng hạn như có một nghị quyết riêng về phát triển y tế cơ sở, với những cơ chế đặc thù về tài chính, nhân lực và chính sách đãi ngộ….

Đối với giải pháp về nhân lực, thực trạng số lượng và chất lượng bác sĩ tuyến cơ sở chưa được bảo đảm đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khoẻ. Nguyên nhân là bác sĩ sau khi ra trường luôn mong muốn được làm việc ở những nơi có điều kiện phát huy kiến thức, kỹ năng và tiếp tục nâng cao chuyên môn, đồng thời có điều kiện làm việc và sinh sống thuận tiện, điều đó làm cho họ ngại làm việc tại y tế tuyến cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.

Trong phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra một giải pháp, và giải pháp này tôi cũng đã có cơ hội được trình bày tại nghị trường Quốc hội, đó là cần có chính sách hỗ trợ học phí cho sinh viên học ngành y khoa với cam kết sau khi ra trường sẽ làm việc theo sự phân công của Nhà nước, có như vậy mới đáp ứng được nguồn nhân lực bác sĩ lâu dài cho y tế cơ sở.

Hay như giải pháp về cơ sở vật chất, như Tổng Bí thư đã chỉ đạo, việc nâng cấp trang thiết bị và cơ sở hạ tầng là rất quan trọng, cần chú trọng nâng cấp cho các trạm y tế một cách đồng bộ, có đủ các trang thiết bị đáp ứng công tác phòng bệnh, khám chữa bệnh đối với những bệnh thông thường, phát hiện và chuyển tuyến kịp thời với những bệnh nặng. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc kết nối với cơ sở y tế tuyến trên, sử dụng quản lý sổ sức khoẻ điện tử cho người dân đồng bộ từ tuyến cơ sở đến tuyến trung ương. Đây cũng là một trong những giải pháp giúp thu hút bác sĩ đến làm việc tại tuyến cơ sở.

Đối với giải pháp về chính sách, tôi cho rằng, y tế tuyến xã, phường là nơi khám, chữa bệnh ban đầu. Do đó, nên có hành lang pháp lý để tuyến xã, phường thực sự trở thành tuyến đầu trong chăm sóc sức khỏe, gần dân, dễ tiếp cận, giải quyết các vấn đề sức khỏe thường gặp ngay tại cộng đồng. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về y tế dự phòng, khuyến khích và tạo điều kiện cho người dân tham gia các hoạt động nâng cao sức khỏe, phòng bệnh. Điều này bao gồm các quy định về sàng lọc, phát hiện sớm bệnh tật, tiêm chủng mở rộng, kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh.….

- Theo bà, thời gian tới cần đổi mới thế nào để thực hiện tốt mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh là “xây dựng một nền y tế thích hợp với nhu cầu của nhân dân ta” và “phải dựa trên nguyên tắc khoa học, dân tộc và đại chúng”?

- Nhu cầu chăm sóc y tế của Nhân dân trong từng thời kỳ có những yêu cầu khác nhau. Trước đây Nghị quyết của Trung ương đặt ra yêu cầu là “chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ Nhân dân”. Đến năm 2017, Nghị quyết số 20/NQ-TW đặt ra thêm một yêu cầu nữa là “nâng cao sức khoẻ Nhân dân” và Chỉ thị số 25-CT/TW của Ban Bí thư đề ra là tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới.

Hiện nay, về cơ bản, Nhân dân đã có nhiều điều kiện để thực hiện nhu cầu được chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khoẻ, tuy nhiên, vẫn còn nhiều khu vực người dân còn khó khăn. Do vậy, theo tôi, để đáp ứng một cách phù hợp các nhu cầu đó, công tác y tế phải bảo đảm các tiêu chí: mọi lúc mọi nơi, nhanh chóng, chính xác, phù hợp, hiện đại và văn minh.

Cần nhận thức rõ vai trò của công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành y tế. Ứng dụng công nghệ để quản lý thông tin sức khỏe người dân, hỗ trợ khám chữa bệnh từ xa (telehealth), quản lý bệnh viện thông minh, phân tích dữ liệu y tế lớn (big data) để đưa ra các quyết sách y tế dựa trên bằng chứng; nghiên cứu và đánh giá đặc điểm sức khỏe của từng vùng miền, dân tộc, từ đó xây dựng các chương trình y tế phù hợp; chú trọng đến công tác chăm sóc sức khỏe cho các đối tượng đặc thù như người dân tộc thiểu số, người cao tuổi, trẻ em vùng sâu, vùng xa.

Cùng với đó, chúng ta phải hiện đại hoá ngành y học cổ truyền để góp phần thực hiện yêu cầu chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe; phát triển khung pháp lý để kết hợp hài hòa y học cổ truyền và y học hiện đại, phát huy thế mạnh của cả hai, cung cấp các phương pháp chăm sóc sức khỏe đa dạng và hiệu quả hơn cho người dân.

- Xin cảm ơn bà!

ĐBQH Khóa XIV, XV Dương Tấn Quân - Phó Giám đốc Trung tâm Y tế thị xã Phú Mỹ, Bà Rịa - Vũng Tàu: Nâng cao chất lượng y tế cơ sở đáp ứng tình hình mới

70 năm qua, ngành y tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu vượt bậc trong công tác khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Dù đối mặt với không ít khó khăn, thử thách, nhưng với tinh thần “Lương y như từ mẫu”, các thầy thuốc vẫn luôn vững vàng, vượt qua mọi khó khăn, tận tụy chăm sóc bệnh nhân.

Tại cuộc làm việc với Bộ Y tế vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ ngành y tế đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ để bảo đảm mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân trong tình hình mới; đề nghị tập trung tháo gỡ khó khăn, rào cản, nút thắt để ngành y tế vươn dậy, để chúng ta có được “một nền y tế thích hợp với nhu cầu của nhân dân ta” như mong muốn của Bác Hồ. Một trong những giải pháp để giải quyết các thách thức đối với ngành y tế hiện nay và trong nhiều năm tới được Tổng Bí thư nhấn mạnh, đó là củng cố và nâng cao chất lượng hệ thống y tế cơ sở, giảm tải bệnh viện tuyến trên và phát triển hệ thống bệnh viện vệ tinh.

Đây là chủ trương hết sức đúng đắn, đáp ứng nhu cầu của Nhân dân ngay từ cơ sở. Y tế cơ sở được xem là một trong những nội dung ưu tiên hàng đầu trong Chiến lược quốc gia bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Việc tăng cường giải pháp củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của y tế cơ sở với nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Ngoài ra, đây còn là những tiền đề tạo điều kiện cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe thường xuyên ngay tại cộng đồng, hướng tới bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Tại Bà Rịa - Vũng Tàu, nhiều năm qua tỉnh luôn ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho ngành y tế. Đến nay, hệ thống cơ sở vật chất ngành y tế của địa phương cơ bản được hoàn chỉnh ở toàn bộ 3 tuyến. Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu được cung cấp đến mọi người dân trong tỉnh, kể cả khu vực khó khăn, vùng xa trung tâm của các huyện, thị.

Hệ thống y tế cơ sở tuyến huyện, xã là đơn vị quản lý, theo dõi sức khỏe của người dân, từng hộ gia đình trên địa bàn; đóng vai trò như “người gác cổng”, là nơi đầu tiên người dân có thể tiếp cận khi ốm đau, bệnh tật.

Một trong những vấn đề cần giải quyết hiện nay đó là những vướng mắc về nguồn nhân lực, trong đó có công tác tự chủ tài chính, công tác đào tạo đội ngũ nhân viên y tế. Đồng thời, cần tăng cường công tác y tế dự phòng cho tuyến cơ sở, hướng đến bảo đảm an ninh về y tế của đơn vị, địa phương để ứng phó kịp thời với các tình huống khẩn cấp trong phòng, chống dịch bệnh.

Khi tuyến cơ sở có đủ năng lực để điều trị, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho Nhân dân sẽ hạn chế việc người dân phải nhập viện để khắc phục tình trạng quá tải bệnh viện tuyến trên.

Nhật Trường ghi