Ngành Thuế tích cực đổi mới, góp phần quan trọng vào sự phát triển đất nước

Cùng với kết quả phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, ngành thuế cũng đã có bước phát triển vững chắc và hoàn thành nhiệm vụ được giao, góp phần thu ngân sách tăng trưởng không ngừng, trở thành nguồn thu chủ yếu, quan trọng nhất của NSNN. Đến năm 2010 số thu nội địa đã chiếm 92,6% tổng số thu ngân sách nhà nước (năm 2000 thu nội địa chiếm 76,9% tổng thu NSNN) trong đó thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh chiếm 72,7% tổng thu ngân sách nhà nước; đã có 40 địa phương có số thu ngân sách trên 1.000 tỷ đồng; 5/63 địa phương có số thu trên 10 nghìn tỷ đồng là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Đồng Nai, trong đó Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đang có số thu 100 nghìn tỷ đồng/năm. Việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ thu ngân sách với mức tăng trưởng khá trong thời kỳ đổi mới đã góp phần tích cực để Chính phủ bảo đảm nhu cầu chi tiêu thường xuyên ngày càng tăng của ngân sách nhà nước mà còn dành một phần tích luỹ, trả nợ, đồng thời thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, khơi dậy năng lực nội sinh của đất nước, góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.

Từ năm 1986 đến năm 1996, ngành thuế đã nghiên cứu trình các cấp có thẩm quyền ban hành một hệ thống chính sách thuế mới thay thế cơ bản các chính sách thuế và thu ngân sách áp dụng đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh gồm 9 sắc thuế (thuế doanh thu; thuế hàng hoá; thuế lợi tức; thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; thuế nông nghiệp; thuế tài nguyên; thuế nhà, đất; thuế thu nhập dân cư; thuế vốn) và một số loại phí, lệ phí (lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký kinh doanh, học phí, viện phí, thuỷ lợi phí…). Ngành Thuế cũng nghiên cứu và trình Hội đồng Bộ trưởng ban hành Nghị định số 281-HĐBT ngày 7.8.1990 về việc thành lập hệ thống thuế nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính. Kể từ đó, ngành Thuế hoạt động với một bộ máy tổ chức thống nhất từ trung ương đến địa phương trên cơ sở sáp nhập 3 cơ quan: Cục Thu quốc doanh, Cục Thuế công thương nghiệp và Vụ Thuế nông nghiệp. Ở Trung ương có Tổng cục Thuế, ở địa phương có các Cục Thuế.

Thực hiện hệ thống chính sách thuế và bộ máy thuế mới đã mang lại hiệu quả đáng khích lệ: Hệ thống chính sách thuế mới đã từng bước bao quát được các nguồn thu có thể động viên để thuế có thể bảo đảm được nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước, góp phần quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế, thực hiện bình đẳng và công bằng xã hội. Số thu nội địa đã liên tục vượt dự toán được giao, năm sau cao hơn năm trước và chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong tổng thu ngân sách. Tuy nhiên, so với nhiệm vụ, yêu cầu phát triển kinh tế và thực tiễn, hệ thống chính sách thuế đã bộc lộ một số khiếm khuyết, còn có những điểm chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, làm cản trở quá trình mở rộng quan hệ hợp tác về kinh tế với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Để khắc phục những tồn tại nêu trên và thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, từ năm 1996 đến đầu năm 2000 ngành Thuế đã tham mưu và trình các cấp có thẩm quyền ban hành một số luật thuế mới thay thế các luật thuế hiện thời và phù hợp với thông lệ quốc tế, thúc đẩy hợp tác với các nước trong khu vực và quốc tế, đó là: ban hành Luật Thuế GTGT thay thế cho thuế doanh thu; Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp thay thế thuế lợi tức; sửa đổi, bổ sung Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.

Các luật thuế mới, đặc biệt là Luật Thuế GTGT đã từng bước đi vào cuộc sống, đạt được những mục tiêu: không làm ảnh hưởng đến dự toán thu chi ngân sách nhà nước, cơ bản khắc phục được tình trạng “thuế chồng lên thuế”, bảo đảm công bằng về quyền lợi, nghĩa vụ của các doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp có điều kiện sắp xếp, ổn định sản xuất, kinh doanh, nâng cao khả năng cạnh tranh trong nước và quốc tế; ổn định được thị trường trong nước; không để xảy ra những biến động mạnh về giá cả, không ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân…

Trước yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và yêu cầu hội nhập ngày càng sâu rộng, ngành Thuế đã nghiên cứu xây dựng và trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt chiến lược cải cách và hiện đại hoá hệ thống thuế đến năm 2010 với mục tiêu tổng quát là xây dựng hệ thống chính sách thuế đồng bộ, có cơ cấu hợp lý phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn với hiện đại hoá công tác quản lý thuế nhằm bảo đảm chính sách động viên thu nhập quốc dân, bảo đảm nguồn lực tài chính phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; góp phần thực hiện bình đẳng, công bằng xã hội và chủ động trong hội nhập kinh tế quốc tế.

Việc đẩy mạnh cải cách hành chính thuế theo hướng xoá bỏ các thủ tục rườm rà, gây tốn kém về thời gian, tiền bạc của người nộp thuế; tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nộp thuế tự giác thực hiện tốt các quy định của pháp luật thuế đồng thời tiết kiệm được chi phí và nguồn lực trong quản lý của cơ quan thuế. Đặc biệt, thực hiện Đề án 30 của Chính phủ về đơn giản hoá các thủ tục hành chính, đến 2010, toàn ngành đã thực hiện kiến nghị sửa đổi, bổ sung 243 thủ tục; thay thế 4 thủ tục, bãi bỏ 11 thủ tục, giảm bớt chỉ tiêu kê khai, đơn giản hoá 76% thủ tục trong số thủ tục hành chính thuế đã công bố; ước tính sẽ cắt giảm khoảng 36,1% chi phí tuân thủ chung cho xã hội về thực hiện các thủ tục hành chính thuế.

Những thành tích của ngành đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 1997), Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2004), Danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới (năm 2004).

Trong thời gian tới, nhiệm vụ của ngành Thuế còn hết sức nặng nề nhưng cũng vô cùng vẻ vang. Phát huy truyền thống 65 năm qua, toàn ngành thuế quyết tâm thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ sau. Một là, tiếp tục phấn đấu hoàn thành cao nhất nhiệm vụ thu ngân sách được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính giao. Trước mắt, tập trung xây dựng dự toán thu 5 năm (2011 - 2015) để trình Đại hội Đảng và trình Quốc hội thông qua. Chỉ đạo các địa phương áp dụng mọi biện pháp quản lý, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu 5 năm và từng năm, mức vượt dự toán tối thiểu là 5% so với dự toán Quốc hội phê chuẩn. Hai là, xây dựng và thực hiện thành công chiến lược phát triển hệ thống thuế giai đoạn 2011 - 2020 với các mục tiêu cụ thể là: hoàn thiện hệ thống chính sách thuế bảo đảm các yêu cầu thuế và phí vừa đảm bảo động viên hợp lý vào NSNN, vừa phát huy cao độ các nguồn nội lực thúc đẩy phát triển nhanh sức sản xuất; Thuế và phí phải  bảo đảm nhu cầu chi tiêu cần thiết hợp lý của NSNN và giành một phần cho tích luỹ. Phấn đấu tốc độ tăng trưởng thuế và phí bình  quân hàng năm đạt 14 - 16%/năm. Tỷ lệ động viên thuế và phí giai đoạn 2011 - 2020 khoảng 20% - 21%/ GDP. Ba là, thủ tục hành chính thuế được đơn giản hoá; các thủ tục hành chính, quy trình nghiệp vụ quản lý của cơ quan thuế được công khai tạo thuận lợi cho người nộp thuế biết và tham gia vào quá trình giám sát công chức thuế thực thi pháp luật thuế. Nâng cao hiệu quả quản lý thuế, đảm bảo quản lý chặt đối tượng nộp thuế, đối tượng chịu thuế. Bốn là, tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý thuế. Tạo môi trường làm việc thuận lợi để thu hút, phát triển nguồn nhân lực chuyên sâu, chuyên nghiệp. Hệ thống quy trình nghiệp vụ thống nhất, tự động hoá cao dựa trên hệ thống thông tin quản lý thuế tích hợp; hệ thống công nghệ thông tin, hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất tiên tiến, hiện đại.