Sáng 18.9, tiếp tục Phiên họp thứ 26, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Lưu trữ (sửa đổi).

Quy định rõ giá trị pháp lý của tài liệu lưu trữ số, bản số hóa tài liệu lưu trữ

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, dự án Luật Lưu trữ (sửa đổi) được xây dựng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Đại hội lần thứ XIII về việc hệ thống pháp luật phải thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển các sản phẩm, dịch vụ trong lĩnh vực lưu trữ nhằm khơi dậy khát vọng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế.

Dự thảo Luật gồm 9 chương, 54 điều, tăng 2 chương 12 điều so với Luật Lưu trữ năm 2011. Trên cơ sở kế thừa các nội dung còn phù hợp của Luật hiện hành, dự thảo Luật có các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 4 chính sách gồm: thẩm quyền quản lý tài liệu lưu trữ; lưu trữ tài liệu điện tử; hoạt động lưu trữ tư; hoạt động dịch vụ lưu trữ.

Trong đó, dự thảo Luật đã quy định rõ giá trị pháp lý của tài liệu lưu trữ số, giá trị của bản số hóa tài liệu lưu trữ; quy định những yêu cầu của Hệ thống quản lý tài liệu lưu trữ số, Kho lưu trữ số; thực hiện nghiệp vụ về thu thập, bảo quản, sử dụng tài liệu lưu trữ số; hoạt động nghiệp vụ đối với tài liệu lưu trữ điện tử khác, việc chuyển đổi tài liệu lưu trữ điện tử khác sang tài liệu lưu trữ số.

Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Lưu trữ năm 2011 và mục tiêu, quan điểm chỉ đạo xây dựng dự án Luật như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc sửa đổi Luật này cũng là nhiệm vụ lập pháp đã được xác định tại Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, đầy đủ tài liệu theo quy định tại khoản 1 Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về lưu trữ tài liệu điện tử, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị, làm rõ và quy định bổ sung việc các cơ quan, đơn vị trực thuộc các cơ quan nhà nước ở Trung ương, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được sử dụng dịch vụ lưu trữ để số hóa tài liệu lưu trữ. Quy định điều kiện, trách nhiệm của doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ hạ tầng kỹ thuật trong quản lý, kết nối, chia sẻ dữ liệu về tài liệu lưu trữ.

Một số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị, cân nhắc, giao một cơ quan đầu mối (như Bộ Thông tin và Truyền thông) hướng dẫn việc số hóa tài liệu lưu trữ, xây dựng Kho lưu trữ chung cho cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương bảo đảm việc chuẩn hóa cơ sở dữ liệu và thuận tiện trong việc phân quyền quản lý, vận hành, trao đổi, chia sẻ cơ sở dữ liệu lưu trữ.

Đối tượng áp dụng luật có bị thu hẹp?

Cho ý kiến với dự án Luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra đã phối hợp chặt chẽ, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội với tài liệu đầy đủ, bảo đảm đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đúng tiến độ của Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 đã được Quốc hội thông qua. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, cơ bản thống nhất với 4 nhóm chính sách được đề xuất khi đưa dự án Luật vào Chương trình.

Về đối tượng áp dụng của Luật này, Chủ tịch Quốc hội tán thành việc dự luật điều chỉnh với khu vực tư, bên cạnh các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội băn khoăn khi khoản 2, Điều 2 quy định theo hướng giới hạn chỉ điều chỉnh đối với các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức phi chính phủ, tổ chức kinh tế không phải là doanh nghiệp nhà nước, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng sở hữu tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt.

“Quy định như vậy sẽ thu hẹp đối tượng áp dụng so với mục đích chúng ta đặt ra, nhất là định hướng xây dựng một xã hội lưu trữ, một quốc gia lưu trữ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và đề nghị, cần rà soát, nghiên cứu để quy định tương đối đầy đủ các đối tượng áp dụng trong khu vực tư, không chỉ giới hạn trong những tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng sở hữu tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga lưu ý, ngoài Luật Lưu trữ quy định chung các vấn đề về lưu trữ thì còn có một số luật khác như Luật Kiểm toán nhà nước, Luật Kế toán, Luật Công chứng... có quy định đặc thù về lưu trữ liên quan đến chế độ bảo quản, thời hạn lưu trữ. Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát, làm rõ mối quan hệ giữa dự án Luật Lưu trữ (sửa đổi) và các luật nêu trên để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật về lĩnh vực này.

Bên cạnh các luật nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, đối chiếu với các Luật Đầu tư, Luật Giao dịch điện tử, Luật An ninh mạng, Luật An ninh thông tin mạng, Luật Phí và lệ phí… Trong đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế lưu ý, tại Điều 44 dự thảo Luật đã bổ sung thêm hoạt động kinh doanh dịch vụ kho lưu trữ số thuộc ngành nghề kinh doanh dịch vụ trung tâm dữ liệu phải thực hiện theo quy định về những ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng, cần đánh giá kỹ tác động, sự cần thiết của việc bổ sung hoạt động kinh doanh dịch vụ kho lưu trữ số thuộc ngành nghề kinh doanh dịch vụ trung tâm dữ liệu vào nhóm các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, bảo đảm “phải thực sự cần thiết thì mới bổ sung”.  

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các luật và các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế có liên quan để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và với các điều ước, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam tham gia. Đồng thời, sắp xếp, chỉnh lý thứ tự một số chương, điều khoản để bảo đảm phù hợp, khoa học, logic, thống nhất trong cả dự thảo Luật, cũng như bảo đảm dễ hiểu, dễ thực hiện.