Ngân vang lòng từ ái

Những điều cao quý

Trong làn khói mờ ảo, mùi hương phảng phất của thiền trầm hòa quyện với làn chèo ngọt sắc, tạo nên bức tranh tinh túy văn hóa Việt Nam ngay trung tâm Boston quyền quý. Hai năm trôi qua, NSƯT Thanh Ngoan, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam chưa quên cảm giác lâng lâng khi giới thiệu trích đoạn Quan âm Thị Kính trước hàng nghìn giáo sư, nhà văn hóa, giới tinh hoa âm nhạc… tại ĐH Harvard, Mỹ. Hữu duyên thiên lý, ngày 1.9, đoàn diễn viên lại có dịp phô diễn vẻ đẹp của vở chèo với thế giới trong tư cách là chương trình mở màn chuỗi hòa nhạc Hòa giải Thế giới năm 2017. NSƯT Thanh Ngoan chia sẻ: “Sự nền nã của chèo, nội dung vở Quan âm Thị Kính cho ta nhìn ra những điều rất Việt Nam. Là người Việt, nói đến tác phẩm này ai cũng biết và đều hiểu ít nhiều giá trị. Rộng hơn, tích đó còn gói ghém những thông điệp mà diễn ở đâu người ta cũng hiểu…”.

Quan âm Thị Kính là một trong những vở kinh điển của nghệ thuật chèo truyền thống. Đến nay, vở chèo do Nhà hát Chèo Việt Nam trình diễn vẫn giữ nguyên cấu trúc được NSND Trần Bảng xây dựng vào những năm cuối thế kỷ XX. Mỗi lớp trò là một khuôn mẫu trong nghệ thuật cổ, các nhân vật được miêu tả sống động, chân thực bằng hình tượng ước lệ giàu tính biểu trưng và ẩn dụ. Trong đó, cốt tả đức tính nhẫn nhục và lòng từ bi của Thị Kính - một điển hình sắc sảo cho số phận của phụ nữ Việt Nam dưới xã hội cũ, nơi chất ngất những bất công, oan nghiệt mà sau này, khi vượt qua khổ ải, bà trở thành Phật Quan Âm.

Với Quan âm Thị Kính, đây cũng là lần đầu Việt Nam mang đến hòa nhạc Hòa giải Thế giới tác phẩm sân khấu truyền thống. Nghệ thuật của ông cha được cho là tiếng hô ứng hòa hợp với ý nghĩa hàm chứa. Tích chèo cổ nhưng không cũ, nhân vật trong xã hội xưa song tinh thần giáo dục còn đến hôm nay. Theo NSƯT Thanh Ngoan, Thị Kính hội tụ khá đầy đủ nét đẹp của lòng nhẫn nhịn, nhân ái, vị tha. Sống dưới chế độ phong kiến, nhiều lần bị hàm oan nhưng bà luôn vững vàng chịu đựng đến giây phút cuối cùng, giữ trọn lòng bao dung, nhân từ đối đãi. Bởi vậy, vở chèo xứng đáng được giới thiệu tới công dân toàn cầu.

Cảnh trong vở Quan âm Thị Kính

“Vị thế một dân tộc yêu chuộng hòa bình”

Hòa nhạc Hòa giải Thế giới diễn ra thường niên bắt đầu từ năm 2010, xuất phát từ ý tưởng mong muốn hóa giải hận thù, đem lòng nhân ái, bao dung tới mọi người. Những năm qua, ở Boston (Mỹ), mỗi buổi hòa nhạc quy tụ các tiết mục biểu diễn âm nhạc cổ điển (phương Tây) chất lượng cao, thu hút hàng chục nghìn người tham dự. Tổng biên tập Mạng Giáo dục Công dân Toàn cầu của UNESCO và Đại học California Los Angeles Nguyễn Anh Tuấn nhận định, âm nhạc là cầu nối đặc biệt, là ngôn ngữ không lời mà dân tộc nào cũng có thể chạm đến bằng trái tim. Đó là lý do Hòa nhạc Hòa giải Thế giới được sáng lập. Thông qua nghệ thuật, khơi dậy niềm tin, lạc quan, vun đắp giá trị tốt đẹp, thân ái, hòa bình. “Hiện nay, thế giới vẫn còn rất nhiều vấn đề nóng cần hòa giải. Kết nối với Hội đồng tuyển chọn vở chèo Quan âm Thị Kính, tôi vô cùng xúc động khi tác phẩm truyền thống của dân tộc được góp tiếng nói cổ vũ, khích lệ lòng nhân ái, vị tha, nghĩa hiệp của con người. Kêu gọi thế giới thông qua âm nhạc, nghệ thuật mà xóa bỏ hận thù, chiến tranh” - ông Nguyễn Anh Tuấn nói.

Từ 1 - 9.9, hòa nhạc được tổ chức lần lượt ở Hà Nội, Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc) và Boston (Mỹ). Sở dĩ Hà Nội được chọn là điểm khởi xướng chuỗi Hòa nhạc Hòa giải Thế giới 2017, với vai trò Chủ tịch Ủy ban Cố vấn Quốc tế của Chương trình Giáo dục Công dân toàn cầu, ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng: Việt Nam là quốc gia có đầy đủ tư thế của một dân tộc nói về hòa giải với thế giới. Việt Nam là một biểu tượng lớn của thế giới về lòng yêu chuộng hòa bình. Một trong các giá trị cao đẹp của dân tộc Việt Nam là tính hòa. Đất nước bị nhiều kẻ thù xâm lược, gây bao đau thương suốt chiều dài lịch sử nhưng luôn là dân tộc vị tha. Nhìn lại lịch sử, sau khi chiến thắng kẻ thù xâm lược, người Việt luôn chìa bàn tay ra, khoan hòa, độ lượng…

Ông Nguyễn Anh Tuấn khẳng định: “Giá trị của vở chèo Quan âm Thị Kính được lan chảy trong suốt chiều dài lịch sử đất nước. Tôi cho rằng, giáo dục công dân toàn cầu không chỉ là giáo dục những giá trị phổ quát của nhân loại mà còn tìm kiếm, chọn lựa tinh hoa cao quý của mỗi dân tộc. Từ đó, giới thiệu để các dân tộc khác học hỏi lẫn nhau, trở thành kho tàng nhân văn. Rõ ràng, các dân tộc hiểu biết nhau, tử tế với nhau tốt đẹp hơn nhiều phân định người thắng kẻ thua”.