Nga - Ukraine: Khi đối thoại đi giữa những lằn ranh đỏ

Tiếp tục đàm phán…

Hãng thông tấn Nga RIA đưa tin đoàn đàm phán nước này đã lên đường tới Thổ Nhĩ Kỳ từ hôm qua (1/6). Phái đoàn vẫn do Trợ lý Tổng thống Vladimir Medinsky dẫn đầu và sẽ trao bản dự thảo ghi nhớ hòa bình cho Ukraine trong cuộc họp này

Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng xác nhận Kiev sẽ tham dự cuộc gặp tại Istanbul theo đề xuất của phía Moscow. Phái đoàn của Ukraine một lần nữa do Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov dẫn đầu.

Cuộc gặp tại Istanbul hôm nay sẽ là lần đàm phán trực tiếp thứ hai giữa hai bên trong hơn 3 năm xung đột. Cả hai bên đều đánh giá cao kết quả cuộc đàm phán đầu tiên diễn ra ngày 16/5 vừa qua, trong đó nhất trí về việc trao đổi tù nhân quy mô lớn và cam kết sẽ tiếp tục đối thoại.

… Song song với tăng cường tập kích

Vẫn trong nỗ lực tìm kiếm lợi thế trước khi bước vào đàm phán, Ukraine và Nga đêm qua tăng tốc thực hiện hàng loạt cuộc tập kích bằng máy bay không người lái (UAV) vào lãnh thổ nhau.

Reuters dẫn lời quan chức tình báo Ukraine cho biết, Kiev hôm qua thực hiện cuộc vào tấn công vào nhiều máy bay ném bom tầm xa có khả năng mang vũ khí hạt nhân của Nga tại căn cứ quân sự sâu trong Siberia.

Cơ quan an ninh nội địa Ukraine (SBU) thừa nhận thực hiện cuộc tấn công có mật danh là chiến dịch “Mạng nhện”, được lên kế hoạch trong hơn một năm rưỡi. SBU ước tính, tổng cộng có 41 máy bay chiến đấu của Nga bị trúng đạn, thiệt hại rơi vào khoảng 7 tỷ USD và Nga mất 34% tàu sân bay tên lửa hành trình chiến lược tại sân bay chính.

Phía ngược lại, Lực lượng không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng 472 máy bay không người lái và 7 tên lửa vào lãnh thổ nước này ngay trong đêm. Đây là tổng số UAV cao nhất mà Nga phóng vào lãnh thổ Ukraine kể từ khi diễn ra cuộc xung đột.

Không nhiều kỳ vọng

Việc Nga và Ukraine đẩy mạnh hoạt động trên thực địa những ngày gần đây đã bị Tổng thống Mỹ Donald Trump lên tiếng chỉ trích, trong khi cộng đồng quốc tế cũng lo ngại các động thái này không mang lại động lực cho đàm phán.

Trước thềm cuộc đàm phán, hãng Reuters đã đăng tải toàn văn đề xuất hòa bình sẽ được phái đoàn Ukraine trình bày với phái đoàn Nga trong cuộc đàm phán ngày hôm nay. Đáng chú ý là về cơ bản, đề xuất lần này vẫn gần như không thay đổi gì so với những điều khoản Kiev theo đuổi trước đây.

Theo đó, Kiev yêu cầu sau cuộc đàm phán hôm nay, Nga và Ukraine sẽ tiếp tục trao đổi nhằm thiết lập lệnh ngừng bắn toàn bộ và vô điều kiện kéo dài 30 ngày, thống nhất các biện pháp xây dựng lòng tin và hướng đến chuẩn bị cuộc đàm phán trực tiếp giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Volodymyr Zelensky.

Về vấn đề lãnh thổ, Kiev yêu cầu cộng đồng quốc tế không công nhận chủ quyền của Nga với những khu vực giành quyền kiểm soát từ tháng 2/2014. Đường ranh giới giữa hai lực lượng ngoài tiền tuyến sẽ là điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán. Vấn đề lãnh thổ sẽ chỉ được thảo luận sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.

Kiev cũng kiên định với lập trường không bị ép giữ thế trung lập, được tham gia cộng đồng châu Âu - Đại Tây Dương và tiến đến gia nhập Liên minh châu Âu (EU). Việc gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) không bị cấm và sẽ chỉ phụ thuộc vào sự đồng thuận của các thành viên khối này.

Kiev yêu cầu các lệnh trừng phạt chống lại Nga chỉ được được dỡ bỏ dần dần, theo nhiều giai đoạn và có cơ chế tái kích hoạt. Các tài sản Nga bị đóng băng ở nước ngoài phải được trao cho Ukraine để tái thiết đất nước. Hai bên cũng sẽ phải trao trả tất cả tù nhân do mỗi bên giam giữ.

Hầu như toàn bộ các điều kiện Kiev đưa ra đều đi ngược lại những “lằn ranh” do Nga đề ra.

Trong nhiều tháng qua, Tổng thống Putin và giới chức Moscow đã nhấn mạnh điều kiện kết thúc chiến tranh là “loại bỏ những nguyên nhân gốc rễ” của cuộc khủng hoảng, trong đó có tham vọng gia nhập NATO của Ukraine. Moscow cũng yêu cầu công nhận chủ quyền với vùng Crimea và bốn vùng lãnh thổ mà nước này tuyên bố sáp nhập tháng 9/2022, bao gồm Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia.

Những điều khoản cứng rắn, lập trường không khoan nhượng và thực tế chiến sự trên thực địa là những rào cản lớn đối với tiến trình ngoại giao. Sự khác biệt cho thấy dù Nga và Ukraine đã quay lại bàn đàm phán, kỳ vọng đột phá vẫn gần như rất thấp, và triển vọng đạt được một thỏa thuận hòa bình toàn diện vẫn còn rất xa vời.

Dù vậy, việc nối lại đối thoại - dù trong hoài nghi - vẫn là bước đi cần thiết. Trong bối cảnh cuộc xung đột đã gây tổn thất nặng nề, điều thế giới vẫn chờ đợi không phải là một cuộc gặp mang tính hình thức, mà là những dấu hiệu thực chất của thiện chí và sự nhượng bộ từ cả phía Nga và Ukraine.