Tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ các quy định
Thảo luận tại Tổ về dự án Luật Tổ chức Quốc hội trình Quốc hội lần này các đại biểu bày tỏ tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, đáp ứng yêu cầu về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan của Quốc hội và Văn phòng Quốc hội.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu, đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) cho rằng: dự thảo Luật chỉ bổ sung trường hợp ĐBQH đang trong quá trình xem xét, xử lý hành vi vi phạm, có cơ sở xác định phải xử lý kỷ luật từ cảnh cáo trở lên là chưa thực sự đầy đủ theo Quy định 41-QĐ/TW về căn cứ xem xét miễn nhiệm cán bộ… Do đó, đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ các quy định của Đảng để bổ sung các trường hợp tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của ĐBQH tại Điều 39 của Luật.
Đồng thời, đại biểu Trần Đình Gia cũng đề nghị bổ sung quy định về cơ chế hỗ trợ ĐBQH phục hồi quyền lợi hợp pháp khi bị tạm đình chỉ không đúng hoặc bị oan sai (quyền được giải trình, quyền được trở lại làm đại biểu, quyền được khôi phục quyền lợi, bồi thường tổn thất danh dự hoặc tài chính nếu có).
Quan tâm đến quy định việc đăng tải hồ sơ dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan soạn thảo trong thời hạn tối thiểu là 20 ngày (điểm c khoản 3 Điều 33 ), đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) góp ý: cần nâng thời gian tối thiểu lên là 30 ngày để tạo điều kiện cho tất cả các đối tượng được lấy ý kiến có thời gian, có điều kiện tham gia…
Cơ quan đề xuất chính sách nên chủ trì tổ chức các hội nghị tham vấn
Đối với dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), đa số đại biểu tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật; góp phần đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Dự thảo Luật đã cơ bản bám sát, thể chế hóa đầy đủ định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật theo Kết luận số 119-KL/TW ngày 20.1.2025 của Bộ Chính trị và yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng tập trung cho ý kiến về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; phản biện xã hội và tham vấn chính sách; mối quan hệ giữa quy trình xây dựng chính sách với quy trình soạn thảo văn bản; thông qua và điều chỉnh chương trình lập pháp hằng năm; quy trình Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo luật, nghị quyết; quy định về tham vấn chính sách; nguyên tắc, thẩm quyền quyết định thực hiện thí điểm; thời điểm có hiệu lực thi hành của luật...
Theo đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh), việc sửa đổi luật lần này cần đơn giản hóa quy trình, thủ tục, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, tăng cường kiểm soát quyền lực trong xây dựng, thi hành pháp luật; cần rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật… Còn đại biểu Lâm Văn Đoan (Lâm Đồng) thì cho rằng, cơ quan đề xuất chính sách nên chủ trì tổ chức các hội nghị tham vấn, thay vì các cơ quan của Quốc hội hoặc cơ quan nhà nước… Ngoài ra, cần mở rộng đối tượng và phạm vi tham vấn, đặc biệt là mời ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và những đối tượng chịu tác động trực tiếp của chính sách.
Ở góc nhìn khác, đại biểu Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) đề cập đến việc thay vì xây dựng các luật có tính chất chuyên sâu, chuyên ngành thì liệu có nên xây dựng các luật đa ngành hay không? (Ví dụ, mỗi Bộ xây dựng một vài Luật)...
Trước các ý kiến góp ý của các đại biểu, với góc độ thành viên Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy thông tin: Một trong những nội dung đổi mới căn bản của quy trình xây dựng pháp luật nói chung và theo dự án luật đang đề xuất với Quốc hội, đó là phân biệt, tách bạch giữa quy trình xây dựng chính sách và chương trình lập pháp hàng năm, cũng như tách bạch quy trình soạn thảo… Vì quá trình đề xuất tham vấn và quyết định chính sách là rất quan trọng và chỉ khi chính sách được quyết định đủ rõ, thuyết phục thì mới đề xuất quá trình soạn thảo. Nếu làm tốt khâu đề xuất chính sách, luật sẽ bảo đảm tính ổn định lâu dài và tránh tác động xã hội không mong muốn, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cũng cho rằng, một số chính sách gần đây, trong quá trình xây dựng Luật, Ban soạn thảo cũng phải nghiên cứu, tham vấn, phản biện, đặt vấn đề rất nhiều. Chẳng hạn như cấm tuyệt đối người sử dụng rượu bia tham gia lái xe; hay một số chính sách liên quan BHXH (tuổi nghỉ hưu)... “Đây là những chính sách có tác động rất lớn nên quá trình lập, đề xuất cũng như xây dựng để cơ quan đề xuất ra quyết định chính sách này đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. Trên cơ sở đó, quá trình soạn thảo, phạm vi hóa chắc chắn sẽ được rút ngắn lại và tạo đồng thuận cao... Do đó, luật được ban hành sẽ sớm đi vào cuộc sống.
Đối với ý kiến đề nghị mỗi bộ nên xây dựng một luật thay vì làm quá nhiều luật như hiện nay, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết: Theo tinh thần sắp xếp tổ chức bộ máy “Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực”, nên nếu đặt vấn đề mỗi một Bộ chỉ có một Bộ Luật thì sẽ rất đồ sộ - điều này là hết sức khó. Tuy nhiên, Chính phủ cũng đã tính toán đến việc ngoài ban hành các luật có tính chất quản lý chuyên sâu, chuyên ngành thì cũng sẽ mở rộng hơn phạm vi để xây dựng các luật quản lý có tính chất đa ngành và chỉ áp dụng trên một phạm vi địa bàn nhất định.
“Ví dụ như Luật Thủ đô chính là luật đa ngành điều chỉnh rất nhiều lĩnh vực, nhưng áp dụng trên địa bàn Thủ đô; hay là những nghị quyết đặc thù về phát triển TP. Hồ Chí Minh hay một số địa phương và tới đây có những nghị quyết phát triển vùng”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy dẫn chứng.
Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy Duy cũng cho biết, tới đây có những dự án như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận cần rất nhiều các cơ chế, chính sách đặc thù… Vì vậy cần cân nhắc, bảo đảm hài hòa giữa việc những luật phải điều chỉnh với dung lượng, phạm vi lớn và những luật chỉ điều chỉnh một số nội dung có tính chất cấp thiết và ngắn gọn.
