Nắm vững và thực hiện tốt các quy định mới

Để lãnh đạo, triển khai thực hiện tốt Chỉ thị số 45-CT/TW ngày 20.6.2020 của Bộ Chính trị; Chỉ thị của Ban Thường vụ và Hướng dẫn thực hiện của UBND các tỉnh, thành phố trực thộc Trung ương “về công tác nhân sự đại biểu Quốc hội Khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026”, cũng như các văn bản hướng dẫn khác thì cần chú trọng thực hiện tốt một số điểm mới cơ bản theo quy định của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND; Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015.

Kiểm tra, đôn đốc thi hành pháp luật về bầu cử

Hiện nay, Trung ương và các địa phương đã dự kiến cơ cấu, thành phần, phân bổ số lượng người được giới thiệu đề cử, ứng cử đại biểu Quốc hội, HĐND bảo đảm dân chủ, công tâm, khách quan, minh bạch. Đây là cơ sở để lựa chọn được những ứng cử viên thực sự tiêu biểu về phẩm chất đạo đức, uy tín, trí tuệ và giới thiệu để cử tri lựa chọn, bầu tham gia Quốc hội, HĐND các cấp. Rất nhiều công việc phải tiến hành trong giai đoạn từ nay đến ngày bầu cử Chủ nhật, 23.5.2021. 

Đối với các tổ chức phụ trách bầu cử ở tỉnh và các địa phương, trên tinh thần kế thừa các quy định hiện hành và thực tiễn tổ chức bầu cử ở nước ta, Ủy ban bầu cử ở tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh cần tập trung vào việc chỉ đạo chuẩn bị và tổ chức bầu cử; kiểm tra, đôn đốc việc thi hành quy định của pháp luật về bầu cử; chỉ đạo thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền và vận động bầu cử ở địa phương; chỉ đạo thực hiện công tác bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội trong cuộc bầu cử; nhận và xem xét hồ sơ của người ứng cử theo quy định; gửi danh sách trích ngang và tiểu sử tóm tắt, bản kê khai tài sản của những người được giới thiệu ứng cử và những người tự ứng cử đại biểu Quốc hội đến Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố; nhận tài liệu và phiếu bầu cử và phân phối cho các Ban bầu cử; chỉ đạo, kiểm tra việc lập và niêm yết danh sách cử tri; giải quyết khiếu nại, tố cáo theo thẩm quyền; nhận và kiểm tra biên bản xác định kết quả bầu cử của các Ban bầu cử; lập biên bản xác định kết quả bầu cử; báo cáo tình hình tổ chức và tiến hành bầu cử; tổ chức việc bầu cử lại, bầu cử thêm (nếu có).

Nhiệm vụ của các Ban bầu cử tập trung vào việc kiểm tra, đôn đốc việc thi hành quy định của pháp luật về bầu cử của các Tổ bầu cử trong đơn vị bầu cử; kiểm tra, đôn đốc việc lập, niêm yết danh sách cử tri và việc niêm yết danh sách những người ứng cử ở các Tổ bầu cử trong đơn vị bầu cử; chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc bố trí các phòng bỏ phiếu và công việc bầu cử ở các phòng bỏ phiếu; nhận và phân phối tài liệu, phiếu bầu cử cho các Tổ bầu cử; nhận, tổng hợp và kiểm tra biên bản kiểm phiếu bầu cử do các Tổ bầu cử gửi đến; làm biên bản xác định kết quả bầu cử ở đơn vị bầu cử; giải quyết các khiếu nại, tố cáo theo thẩm quyền; báo cáo tình hình tổ chức và tiến hành bầu cử theo quy định; chuyển hồ sơ, tài liệu về bầu cử đại biểu Quốc hội đến Ủy ban bầu cử; và tổ chức thực hiện việc bầu cử lại, bầu cử thêm (nếu có).

Nhiệm vụ của các tổ bầu cử tập trung vào công tác bầu cử trong khu vực bỏ phiếu; bố trí phòng bỏ phiếu, chuẩn bị hòm phiếu; nhận tài liệu và phiếu bầu từ Ban bầu cử; phát thẻ cử tri, phiếu bầu có đóng dấu của Tổ bầu cử cho cử tri; thường xuyên thông báo cho cử tri biết ngày bầu cử, nơi bỏ phiếu, thời gian bỏ phiếu; bảo đảm thực hiện nghiêm chỉnh nội quy phòng bỏ phiếu; giải quyết khiếu nại, tố cáo về công tác bầu cử do mình phụ trách; kiểm phiếu và làm biên bản kết quả kiểm phiếu để gửi đến Ban bầu cử; báo cáo tình hình tổ chức và tiến hành bầu cử theo quy định; tổ chức thực hiện việc bầu cử lại, bầu cử thêm (nếu có).

Chuẩn bị đầy đủ và bảo đảm các điều kiện

Trong quá trình chuẩn bị tổ chức cuộc bầu cử, cần đặc biệt lưu ý các quy định mới về bầu cử. Đơn cử như, quy định về điều kiện liên quan đến thời gian cư trú của cử tri tại địa phương để xác định quyền tham gia bầu cử của cử tri đối với từng cấp chính quyền. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015 (Luật) đã bổ sung quy định công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở nơi mình thường trú hoặc tạm trú; cử tri là người tạm trú và có thời gian tạm trú tại địa phương dưới 12 tháng, cử tri là quân nhân ở các đơn vị vũ trang Nhân dân được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện ở nơi tạm trú hoặc đóng quân.

 Luật cũng bổ sung quy định về cần bảo đảm để người đang bị tạm giam, tạm giữ cũng được thực hiện quyền bầu cử, vì về mặt pháp lý những người này chưa bị coi là có tội và không bị tước mất quyền bầu cử. Do đó, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các địa phương, các cơ quan nhà nước có liên quan có trách nhiệm hướng dẫn bảo đảm thực hiện việc lập danh sách cử tri đối với những người đang bị tạm giam, tạm giữ, tổ chức việc bỏ phiếu đối với người đang bị tạm giam tại các trại tạm giam, nhà tạm giữ.

Về danh sách cử tri, Luật quy định: Cử tri thay đổi nơi cư trú đến đơn vị hành chính cấp tỉnh khác thì được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội; cử tri là người lao động tại các khu công nghiệp tập trung, các doanh nghiệp có đăng ký tạm trú được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cấp tỉnh và cấp huyện ở nơi tạm trú; công dân Việt Nam ở nước ngoài trở về Việt Nam trong khoảng thời gian từ sau khi danh sách cử tri đã được niêm yết đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ thì đến UBND cấp xã xuất trình Hộ chiếu có ghi quốc tịch Việt Nam để ghi tên vào danh sách cử tri và nhận Thẻ cử tri để được bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã (nếu xuất trình tại nơi đăng ký thường trú); được bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện (nếu xuất trình tại nơi đăng ký tạm trú).

Luật bổ sung các quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong vận động bầu cử, bao gồm: Lợi dụng vận động bầu cử để tuyên truyền trái với Hiến pháp và pháp luật hoặc làm tổn hại đến danh dự, uy tín và quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác; lạm dụng chức vụ, quyền hạn để sử dụng phương tiện thông tin đại chúng trong vận động bầu cử; lợi dụng vận động bầu cử để vận động tài trợ, quyên góp ở trong nước và nước ngoài cho tổ chức, cá nhân mình; sử dụng hoặc hứa tặng, cho, ủng hộ tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất để lôi kéo, mua chuộc cử tri… Theo đó, các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm; thực hiện tốt công tác dân vận để huy động sự vào cuộc của cử tri và quần chúng Nhân dân trong giám sát, phát hiện, tố giác các trường hợp vi phạm để kịp thời ngăn chặn và xử lý.

Luật cũng quy định trong thời hạn 10 ngày trước ngày bầu cử, Tổ bầu cử phải thường xuyên thông báo cho cử tri biết ngày bầu cử, nơi bỏ phiếu, thời gian bỏ phiếu bằng hình thức niêm yết, phát thanh và các phương tiện thông tin khác của địa phương. Việc bỏ phiếu bắt đầu từ 7 giờ sáng đến 7 giờ tối. Tùy tình hình địa phương, Tổ bầu cử có thể quyết định cho bắt đầu sớm hơn, nhưng không được trước 5 giờ sáng hoặc kết thúc muộn hơn nhưng không được quá 10 giờ đêm; trường hợp Tổ bầu cử có một trăm phần trăm cử tri trong danh sách bầu cử đã bỏ phiều thì có thể kết thúc việc bầu cử nhưng không sớm hơn 15 giờ.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định, mỗi cử tri có quyền bỏ một phiếu bầu đại biểu Quốc hội và bỏ một phiếu bầu cho mỗi cấp HĐND; cử tri phải tự mình đi bầu, không được nhờ người khác bầu thay, trừ một số trường hợp được quy định trong Luật Bầu cử; khi bầu cử phải xuất trình thẻ cử tri, trong trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, tàn tật không thể đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở của cử tri để cử tri nhận phiếu và bầu. Mọi người đều phải tuân theo nội quy của phòng bỏ phiếu; không được vận động bầu cử tại phòng bỏ phiếu.

Về kết quả bầu cử ở đơn vị bầu cử, Luật quy định: Sau khi nhận được biên bản kết quả kiểm phiếu của các Tổ bầu cử, Ban bầu cử kiểm tra các biên bản đó và lập biên bản xác định kết quả bầu cử ở đơn vị bầu cử của mình. Trong số đại biểu mà đơn vị bầu cử được bầu, người ứng cử được quá nửa số phiếu hợp lệ và được nhiều phiếu hơn là người trúng cử.

Thực hiện nghiêm túc các quy định trên tại Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015 chắc chắn sẽ đem lại thành công tốt đẹp cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV và đại biểu HĐND các cấp, nhiệm kỳ 2021 - 2026. Tổ chức Đảng, Chính quyền, mặt trận các cấp cần tập trung chuẩn bị đầy đủ và bảo đảm các điều kiện; làm tốt công tác nhân sự, chú ý rà soát kỹ lưỡng, thẩm định chặt chẽ hồ sơ người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp theo quy định để lựa chọn và giới thiệu những người xứng đáng; tập trung tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân; xây dựng các phương án bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các khiếu nại, tố cáo của công dân; ngăn chặn mọi hành vi lợi dụng dân chủ, vi phạm pháp luật về bầu cử; kiên quyết đấu tranh chống mọi luận điệu xuyên tạc, âm mưu hoạt động phá hoại cuộc bầu cử để cuộc bầu cử diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp đúng theo kế hoạch.