Năm của hành động?

Đối với hàng triệu người Mỹ, đây là dịp đặc biệt để lắng nghe Tổng thống nói về các vấn đề của quốc gia, nhiệm vụ của chính quyền và đề ra chương trình nghị sự cho đất nước. Còn đối với Obama, bài diễn văn là cơ hội để củng cố cương vị Tổng thống cũng như truyền dòng năng lượng mới cho nhiệm kỳ thứ hai của mình, vốn bị sa lầy bởi không ít rắc rối như vụ rò rỉ thông tin mật về Cơ quan An ninh quốc gia (NSA), ra mắt chương trình chăm sóc sức khỏe mới (hay còn gọi là ObamaCare) đầy khó khăn hay sự ủng hộ chính quyền đang giảm mạnh.

Theo các quan chức của Nhà Trắng, một trong những chủ đề chính mà ông Obama sẽ đề cập là hiểm họa từ tình trạng bất bình đẳng thu nhập. Trong năm tới, vị Tổng thống da màu chủ trương thúc đẩy dự luật gia hạn chương trình trợ cấp thất nghiệp thêm 3 tháng, vốn đã hết hiệu lực vào ngày 28.12.2013, khiến 1,3 triệu lao động lâm vào cảnh vô công rồi nghề dài hạn mà không có một bù đắp nào. Dự luật gia hạn chương trình trợ cấp thất nghiệp cần vượt qua cửa ải của Hạ viện do phe Cộng hòa kiểm soát. Phe Cộng hòa yêu cầu một số sửa đổi cần thiết vì cho rằng chương trình này sẽ khiến cho người thất nghiệp không tích cực tìm việc làm. Theo nguồn tin từ các quan chức của Nhà Trắng, sẽ không có bất kỳ cuộc đàm phán nào giữa Nhà Trắng và đảng Cộng hòa. Tổng thống Obama còn dự định tiếp tục kêu gọi nâng mức lương tối thiểu liên bang, từ 7,25 USD lên 9 USD mỗi giờ, vốn cũng không nhận được sự ủng hộ từ các nghị sỹ của đảng Cộng hòa ở Quốc hội.

Năm nay, Nhà Trắng sẽ tiếp tục công bố một loạt đề xuất cải cách nhằm tăng cường tính minh bạch của NSA. Đây là kết quả của cuộc tranh luận nóng bỏng được châm ngòi bởi vụ rò rỉ thông tin tuyệt mật về hoạt động tình báo quy mô lớn của NSA trên đất Mỹ và thế giới. Nhà Trắng cũng hy vọng sẽ đưa việc triển khai chương trình ObamaCare sang trang mới, sau khởi đầu đáng thất vọng vừa qua khi Chính phủ phải lùi thời hạn đăng ký bảo hiểm mới. Một trong những ưu tiên của chính quyền Obama đầu năm nay là thuyết phục những người đăng ký mua bảo hiểm sớm nhưng thất bại do cổng điện tử HealthCare.gov gặp trục trặc kỹ thuật, thử lại lần nữa. 

Nội dung khác sẽ được Tổng thống Obama đề cập đến trong chương trình nghị sự năm 2014 là hạn chế biến đổi khí hậu và thúc đẩy việc sử dụng năng lượng sạch. Các quan chức cho biết, Obama dự định trong năm nay sẽ hoàn thiện tiêu chuẩn khí thải mới cho các nhà máy nhiệt điện bằng than.

Cải cách nhập cư vẫn là ưu tiên hàng đầu của chính quyền và việc thực hiện chương trình này trước khi Obama rời Nhà Trắng vẫn mang tính khả thi. Tín hiệu lạc quan gần đây là khi Chủ tịch Hạ viện John Boehner đề nghị bà Rebecca Tallent thuộc Trung tâm Chính sách của lưỡng đảng cùng Lãnh đạo phe đa số tại Hạ viện Kevin McCarthy giúp thúc đẩy dự luật này.

Tuy nhiên, tất cả những nội dung trên chắc chắn sẽ vấp phải nhiều trở ngại từ phía đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Hạ viện. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để Obama tiếp cận công việc hoạch định chính sách trong một Quốc hội đang bị chia rẽ sâu sắc, đã khiến cơ quan lập pháp này hoạt động kém hiệu quả nhất trong lịch sử nước Mỹ thời gian qua? Chắc chắn, Obama sẽ tranh thủ Thông điệp Liên bang năm mới của mình để nêu bật sự đối lập giữa tầm nhìn của ông về tương lai của đất nước với viễn cảnh mà đảng Cộng hòa đối lập muốn tạo dựng. Nói cách khác, bài diễn văn sắp tới sẽ được dùng như một phương tiện để tấn công đảng Con voi trong các vấn đề mà hai bên đang bất đồng gay gắt. Mặt khác, Obama vẫn cần phải hợp tác với các nghị sỹ đảng Cộng hòa nếu muốn các mục tiêu lập pháp được hoàn tất. Vì vậy, trong bài phát biểu hàng tuần trên đài phát thanh toàn quốc ngày 11.1, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã kêu gọi Quốc hội hợp tác để biến năm 2014 trở thành năm của hành động vì nền kinh tế.

Giới phân tích cho rằng,  ông Obama sẽ tập trung vào hai phương án tiếp cận sau: thứ nhất, tiếp cận trực tiếp với người dân với hy vọng sẽ tạo được sự đồng thuận và áp lực nhằm buộc Quốc hội hành động trong các vấn đề liên quan tới chính sách. Trong đoạn video được đăng trên website của Nhà Trắng ngày 21.1 vừa qua, Chánh văn phòng Nhà Trắng Denis McDonough cũng cho biết, “Thông điệp Liên bang của Tổng thống không chỉ là cuộc trao đổi tới Quốc hội mà còn là cuộc trò chuyện với chính các bạn, những người dân Mỹ”. Thứ hai, Tổng thống Obama sẽ dùng nhiều hơn thẩm quyền ban hành các mệnh lệnh hành pháp hay đưa ra các quyết định điều hành, nhằm giúp đá quả bóng chính sách tiến về phía trước, thay vì để các bên chuyền qua chuyền lại. Tổng thống Obama tin rằng, những nỗ lực này sẽ làm cho năm 2014 là năm đột phá cho nước Mỹ.