Mỹ Latin xử lý vấn nạn nợ xấu

Thập kỷ mất mát

Theo giới truyền thông, khủng hoảng nợ Mỹ Latin thập niên 80 được gọi là “Thập kỷ mất mát” và đã manh nha từ những năm 1970. Trong giai đoạn đó, Brazil, Argentina và Mexico phát triển khá mạnh, chủ yếu do vay nước ngoài quy mô lớn để nâng cấp công nghiệp trong nước và cải thiện cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, đến đầu thập niên 80, các nước Mỹ Latin bắt đầu gặp khó khăn trong việc trả nợ. Kinh tế thế giới suy thoái những năm 1979, 1980 đã tác động tiêu cực đến tăng trưởng và xuất khẩu của các nước này. Một nguyên nhân khác là các khoản vay bị sử dụng thiếu thận trọng và có liên quan đến tham nhũng. Từ giữa năm 1975 - 1982, các khoản nợ công của các nước Latin đối với các tổ chức tài chính và ngân hàng thế giới tăng với tỷ lệ gộp hàng năm lên đến trên 20%, khiến tổng nợ vay đã tăng từ 75 tỷ USD năm 1975 lên đến hơn 315 tỷ USD năm 1983, trong đó, thanh toán lãi suất và trả vốn gốc tăng mạnh, từ 12 tỷ USD năm 1975 lên 66 tỷ USD năm 1982.

Cuộc khủng hoảng nợ tại đây bắt đầu vào tháng 8.1982 khi Mexico tuyên bố vỡ nợ. Tiếp đó là Brazil, Venezuela, Argentina và Bolivia. Trong suốt những năm đầu của khủng hoảng, tăng trưởng GDP các nước trong khu vực chỉ còn hơn 2%. Trên thực tế, trong vòng 10 sau năm 1980, lương thực tế ở khu vực thành thị ở khu vực này đã giảm trong khoảng từ 20 - 40%. Thêm nữa, đầu tư, vốn được dùng cho các vấn đề xã hội và xóa đói giảm nghèo lại phải dụng để trả nợ.

Cái khó ló cái khôn

Đứng trước tình thế “nước sôi lửa bỏng”, các nước khu vực Mỹ Latinh đã buộc phải tìm ra các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cựu của nợ xấu đối với sự sống còn của nền kinh tế. Chẳng hạn, Ngân hang Trung ương (NHTW) Chile có chính sách tạm thời mua lại các khoản nợ xấu bằng tiền mặt để các ngân hàng đáp ứng thanh khoản. NHTW cho các ngân hàng vay với mức lãi suất ưu đãi, thậm chí không áp dụng lãi suất. Trong khi đó, Mexico thực hiện thành lập FOBAPROA nhằm bán lại tài sản của các ngân hàng được can thiệp nhằm khôi phục tối đa giá trị của tài sản và bảo vệ người gửi tiền. Quyền hạn chính của cơ quan này là thực hiện mua lại các khoản nợ xấu thông qua việc phát hành trái phiếu không lãi suất và thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt. Tổ chức này chủ yếu thực hiện chương trình đặc biệt về tái cơ cấu nợ cho các bên vay gồm giảm lãi suất, xóa nợ một phần, hỗ trợ cấp vốn lưu động mới và gia hạn nợ.

Tại Argentina, một chương trình cơ cấu lại nợ được đưa ra và thực hiện đối với người vay trong nước, trong khi phần lớn các khoản nợ là nợ nước ngoài. Đồng thời, bên cạnh đó NHTW cũng áp dụng chương trình tái cấp vốn nhằm tăng vốn cho các ngân hàng. Việc tăng vốn được thực hiện theo nguyên tắc những cổ phiếu mới phát hành được cung cấp cho cổ đông hiện hữu và sau đó là các nhà đầu tư, số cổ phần còn lại được Chính phủ mua nhưng không vượt quá 49% tổng số cổ phiếu được phát hành. Đóng cửa các tổ chức tài chính không có khả năng để phục hồi. Trong cuộc khủng này, Chile đã thực hiện đóng cửa 8 trong tổng số 43 ngân hàng từ năm 1982 đến 1986. Ngoài ra, Chính phủ Mexico thực hiện quốc hữu hóa thông qua việc mua lại quyền kiểm soát hơn 12 ngân hàng và cố gắng tìm tổ chức mua lại tài sản xấu.