Mong đợi ngậm ngùi

Tuy nhiên, trên thực tế, tháng 10 vừa qua, UBTVQH cũng đã đưa dự án Luật Đầu tư công, mua sắm công ra khỏi chương trình thảo luận tại Kỳ họp thứ 4 đang diễn ra với lý do Chính phủ không chuẩn bị đúng quy trình và thời hạn. Điều này có nghĩa là, bộ luật được mong chờ để có thể giải quyết những bất cập tràn lan trong đầu tư công nhiều năm nay lại một lần nữa lỗi hẹn.

Hiện có khoảng 1.600 văn bản pháp luật liên quan đến đầu tư, đặc biệt là đầu tư công. Nhưng, tiếc thay, lại chưa có văn bản chính thức nào quy định về khái niệm đầu tư công. 5 năm đã trôi qua, các nhà khoa học, các luật gia, luật sư và cán bộ quản lý ở nước ta vẫn chưa đưa ra được khái niệm đầu tư công. Do vướng mắc về khái niệm, nên Luật Đầu tư công được Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn dự thảo từ năm 2007 và đến nay vẫn đang trong quá trình... nghiên cứu! Luật gia Vũ Xuân Tiền cho biết, đến nay, vẫn đang có những tranh luận khá gay gắt về khái niệm đầu tư công với 4 quan điểm khác nhau. Có ý kiến cho rằng, đầu tư công là đầu tư của Nhà nước vào khu vực công. Cũng có quan điểm: đầu tư công là quá trình Nhà nước sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước đầu tư vào phát triển KT - XH. Quan điểm khác cho rằng, đầu tư công là việc sử dụng vốn Nhà nước để đầu tư vào các chương trình, dự án phục vụ phát triển KT - XH không có khả năng hoàn vốn trực tiếp, hay nói cách khác là không vì mục tiêu kinh doanh. Quan điểm thứ tư, đầu tư công là đầu tư của một chủ thể đặc biệt – đó là Nhà nước. Theo quan điểm này thì đầu tư công được hiểu rất rộng, nếu một dự án đầu tư được thực hiện bởi Nhà nước thì dự án đó được quan niệm là đầu tư công, không phân biệt nguồn vốn, mục đích đầu tư.  

Đầu tư công là khái niệm có nội hàm rất khác nhau tùy theo góc nhìn của từng đối tượng, Luật gia Vũ Xuân Tiền bình luận. Chẳng hạn, nếu xét theo nguồn vốn đầu tư thì bất kỳ khoản đầu tư nào, đầu tư vào đâu với mục đích gì đều là đầu tư công nếu nguồn vốn đầu tư là của Nhà nước, tức là của chung, không của riêng cá nhân hoặc pháp nhân nào. Song, nếu xét theo mục đích đầu tư thì đầu tư công lại được hiểu là chỉ bao gồm đầu tư vào những chương trình, dự án phục vụ cộng đồng, không có mục đích thu lợi nhuận.

Dù cách hiểu, cách diễn đạt có những khác nhau, song điểm chung nhất là hoạt động đầu tư có nguồn vốn của nhà nước (từ ngân sách Nhà nước, do Nhà nước vay, Nhà nước bảo lãnh khoản vay...). Hơn nữa, không thể loại bỏ việc đầu tư vốn nhà nước cho các hoạt động kinh doanh dưới hình thức cấp vốn, cho vay, bảo lãnh khoản vay cho các tập đoàn, tổng công ty nhà nước ra khỏi phạm vi đầu tư công để không bị luật điều chỉnh.

Tranh luận để tìm ra tiếng nói chung khi xây dựng Luật là cần thiết. Song, cuộc tranh luận không có hồi kết và vấn đề lại bị chìm trong quên lãng là điều rất khó chấp nhận.