Môn học "Home Maintenance"

Tôi sang Anh tu nghiệp ngắn hạn, lúc ở thành phố Coventry thì ở nhà anh Luke, người bản xứ; còn ở thành phố Manchester thì ở nhà chị Hòa, Việt Kiều. Anh Luke là chủ doanh nghiệp lớn về công nghệ sinh học. Hôm ở nhà anh Luke, tôi bị lệch múi giờ nên khó ngủ, nửa đêm rồi mà vẫn không chợp mắt được. Bỗng nhiên tôi thấy cậu con trai anh, cỡ 10 tuổi, đi vào bếp dọn dẹp một lúc (dù mẹ cháu đã dọn xong nhưng cháu vẫn kiểm tra lại), rồi ra bật đèn ngoài sân, kiểm tra cửa cổng đã đóng chưa, xem con chó đã yên vị trong chuồng, rồi mới khóa cửa, tắt đèn, nhè nhẹ đi vào phòng ngủ. Lấy làm lạ, sáng ra, tôi bèn hỏi cháu thì được biết đó là môn học "Home Maintenance", trường cháu bắt buộc học sinh phải học từ bậc mẫu giáo, nên bố mẹ cháu đã hướng dẫn cháu làm cùng từ 2 năm nay. Sau 2 năm, cháu đã quen, không sợ ma khi ra ngoài sân nữa, có ma là con Ken (con chó của cháu sẽ sủa bảo vệ cháu ngay). Cháu nói tối qua vì bận nghiên cứu tài liệu cho buổi thuyết trình vào tuần sau, nên mới thức khuya vậy. Anh Luke cho hay: Kỹ năng Home Maintenance này do gia đình hướng dẫn chủ yếu, mùa đông thì dọn tuyết, mùa hè thì trồng cây cắt cỏ..., đại loại thế. Và tối, trước khi đi ngủ phải đi một vòng kiểm tra; sáng ra phải nhớ tắt đèn sân, bật đèn nhà, cho chó cho mèo ăn, tưới cây cỏ nếu không mưa, dọn dẹp phân chó phân mèo, để đồ ăn cho chim trên cành cây trước sân, đẩy xe rác ra ngoài nếu ngày đó có xe thu gom rác... Cuối tuần, cậu con trai còn phụ bố làm vườn, trồng hoa, tắm và sấy chó mèo, hoặc rảnh thì tập trung bạn bè, pha nước chanh đứng bán ở góc đường, nhằm gây quỹ từ thiện. Bọn trẻ tự lên kế hoạch, tự hái chanh, tự mua nước đường, tự làm và dọn dẹp mọi thứ, dù chỉ mới có 10 - 11 tuổi. 

Còn lúc tôi ở nhà chị Hòa thì thấy: Tối, con cái chị giải bài tập xong thì lăn ra ngủ. Trên bếp vẫn nồi bún riêu nấu dở dang, thùng rác thì đầy ắp đồ. Sáng dậy, chị phải gõ cửa phòng kêu bọn trẻ ra ăn sáng, các con chị dậy để nguyên chăn màn không gấp, chị phải làm, vừa làm vừa cằn nhằn. Con chị ăn xong thì vứt bát trong bồn, rồi vội thay đồ để đi học. Cây cỏ nhà chị héo úa, vật nuôi thì chẳng có con nào vì chồng chị bảo "nuôi tụi nó hết cho ăn rồi dọn phân mệt lắm". Anh làm công nhân nhà máy dược phẩm cách nhà khá xa, còn chị đi phụ nhà hàng, dù ở Việt Nam cả hai đều đang là giảng viên đại học. Trước, anh chị từng học thạc sĩ ở đây, nên khi có con thì tìm cách sang học tiến sĩ rồi... bỏ học, ra ngoài, xoay xở tìm cách định cư. Chị nói "anh chị hy sinh để cho con cái được học môi trường quốc tế tốt nhất, nhằm phát huy hết năng lực. Cũng may, một số trường công bên này miễn phí". Ngoài giờ học, chị chở con đi học đàn, học cờ, học võ, học toán tư duy, học vẽ, học thêm tất cả vì chị nói, ở trường công, mấy môn này bọn trẻ chỉ được học qua loa chứ không được dạy kỹ như bên trường tư. Tôi hỏi có môn Home Maintenance không, chị Hòa nói chưa nghe bao giờ. Sau này tôi hỏi anh Luke thì anh bảo: Đúng rồi, trường công mà, họ chỉ dạy cái cơ bản thôi, thế mới miễn phí, không tiền thì đành chịu học ở trường công chứ có tiền thì nên "mua sản phẩm giáo dục". Còn như con anh, học trường tư, học phí cả chục ngàn bảng/năm, thì mới có các môn kia. Nhưng anh bảo: Cũng tùy, vì giáo dục 1 đứa trẻ, nhà trường 30, gia đình 70, tức phải có sự phối hợp của gia đình nữa. Ví dụ cái Home Maintenance kia, mà cha mẹ cũng lười, chẳng cắt cỏ bón phân, không yêu chó mèo, không chịu khó làm lụng dọn dẹp... thì sao bảo được con cái.

Khi về Việt Nam, tôi ngồi trên máy bay và nghĩ. Hóa ra, để một người có thể làm lãnh đạo, làm quản lý, làm chủ... không chỉ trông vào kiến thức được học ở trường, mà còn phải tích lũy mỗi ngày ở nhà. Nhiều người theo học Đại học Kinh tế, Quản trị kinh doanh hoặc cứ nghĩ đi du học về là thành danh, đâu phải! Năng lực của một người là cả một quá trình từ ấu thơ, được gia đình dạy dỗ khuôn phép về khả năng quán xuyến, óc quan sát và kỹ năng sắp xếp, sự chăm chút và tỉ mỉ trong công việc hàng ngày. Nếu một người để cái giường ngủ của mình bề bộn, căn phòng trọ cũng bề bộn, căn bếp, tủ lạnh... cũng lộn xộn, hoặc cái thùng rác đầy ụ, bốc mùi... thì dù chữ nghĩa bằng cấp thế nào đi nữa, cũng không thể trở thành lãnh đạo hay quản lý được. Họ không biết như thế là bẩn, là lộn xộn, là bất cập... để có thể thay đổi chất lượng sống của mình, thì hy vọng gì khả năng phát hiện ra những lỗ hổng kịp thời trong quản trị công ty, doanh nghiệp...