Nâng cao chất lượng quan trắc tài nguyên và môi trường

Đầu tư kinh phí để hoàn thiện vị trí quan trắc

Tại TP. Hồ Chí Minh, hệ thống kênh rạch trong khu vực nội thành có chiều dài khoảng 76km với 5 tiểu lưu vực chính gồm kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm, Tàu Hủ - Kênh Đôi, Kênh Tẻ - Bến Nghé, Bến Cát - Vàm Thuật bị ô nhiễm khá nặng. Theo tính toán, mật độ kênh rạch khu vực các quận nội thành hiện đang ở mức rất thấp và không có lợi cho việc thoát nước, đáng lưu ý một số kênh do nạo vét quá sâu nhưng bề rộng mặt cắt bị thu hẹp đến 50%.

Theo thống kê, hiện nay, có đến 60% - 70% chiều dài của các tuyến kênh trong nội thành bị ô nhiễm nặng, vấn đề ô nhiễm chủ yếu là ô nhiễm chất hữu cơ và coliform. Về quan trắc môi trường nước, thành phố có 22 vị trí thuộc sông Sài Gòn - Đồng Nai; nước kênh rạch gồm 46 vị trí nội thành và 34 vị trí ngoại thành, liên tỉnh; 9 vị trí nước biển ven bờ; 14 vị trí nước dưới đất.

Không chỉ ô nhiễm nguồn nước, TP. Hồ Chí Minh cũng là một trong những đô thị có mức độ ô nhiễm không khí cao. Nhiều thời điểm, chỉ số chất lượng không khí (AQI) đo được chạm ngưỡng báo động. Hiện nay, thành phố duy trì hệ thống quan trắc chất lượng không khí gồm 34 vị trí. Về quan trắc môi trường đất có 21 vị trí; quản lý mạng quan trắc lún mặt đất thành phố tại 2 điểm. Về quan trắc chất lượng môi trường xung quanh các bãi chôn lấp gồm 30 vị trí trên nước mặt và 22 vị trí không khí bên ngoài bãi.

Từ năm 2020, UBND thành phố đã phê duyệt điều chỉnh Ðề án "Phát triển mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường TP. Hồ Chí Minh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030". Theo kế hoạch, giai đoạn 2021 - 2025, thành phố sẽ đầu tư kinh phí hơn 500 tỷ đồng để hoàn thiện 344 vị trí quan trắc thủ công gián đoạn và 36 trạm quan trắc tự động, liên tục. Mạng lưới quan trắc đủ các thành phần: Chất lượng không khí; phóng xạ trong không khí; nước sông Sài Gòn - Ðồng Nai; nước kênh rạch; nước dưới đất; nước ven bờ; chất lượng đất; thủy văn; chất lượng nước mưa; thủy sinh; sụt lún mặt đất; các bãi chôn lấp và khu liên hợp xử lý chất thải rắn…

Giám sát, đánh giá và công bố thông tin hiệu quả

Để nâng cao hơn nữa chất lượng quan trắc tài nguyên và môi trường, mới đây, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã khánh thành và đưa vào sử dụng. Trung tâm có quy mô gồm 1 tầng hầm, 7 tầng cao và có trang thiết bị phòng thí nghiệm; bao gồm trụ sở làm việc và 4 trạm quan trắc tự động với vốn đầu tư khoảng 78 tỷ đồng.

Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh, trung tâm có chức năng triển khai thực hiện nhiệm vụ về quan trắc, giám sát, đánh giá, điều tra về tài nguyên và môi trường, công bố thông tin về chất lượng môi trường đến cộng đồng; cảnh báo/dự báo chất lượng môi trường phục vụ cho công tác quản lý môi trường cũng như đời sống và nhu cầu thông tin của người dân Thành phố. Bên cạnh đó, thu thập và cung cấp dữ liệu quan trắc về môi trường, trong đó có dữ liệu quan trắc tự động nước thải của các nguồn thải lớn trên địa bàn Thành phố.

Hiện nay, dữ liệu quan trắc nước thải tự động tại các khu chế xuất, khu công nghiệp trên địa bàn Thành phố đang được truyền về Trung tâm thông qua hệ thống server và hiển thị trên các màn hình về các thông số chất lượng nước đầu ra của hệ thống xử lý nước thải; từ đó, thông tin kịp thời cho các chủ nguồn thải trong trường hợp có chỉ số vượt giới hạn hoặc báo cáo cho cơ quan quản lý dựa trên dữ liệu truyền, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng doanh nghiệp.

Mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường do Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường quản lý, bao gồm: Quan trắc chất lượng môi trường không khí; quan trắc chất lượng môi trường nước sông Sài Gòn - Đồng Nai; quan trắc chất lượng môi trường nước kênh rạch; quan trắc chất lượng môi trường nước biển ven bờ; quan trắc chất lượng môi trường nước dưới đất; quan trắc môi trường đất… Trung tâm cũng quản lý mạng quan trắc lún mặt đất thành phố; quan trắc chất lượng môi trường nước mặt; quan trắc xung quanh các bãi chôn lấp rác; quan trắc thủy văn lưu vực sông Sài Gòn - Đồng Nai khu vực TP. Hồ Chí Minh; quan trắc thủy sinh tại TP. Hồ Chí Minh; tiếp nhận và quản lý số liệu quan trắc chất lượng nước thải, khí thải của các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và các nguồn thải lớn.

Theo Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng, trụ sở của trung tâm được xây dựng hiện đại, thiết kế công năng chuyên biệt, gồm nhiều phòng phục vụ quan trắc, thí nghiệm, giúp quá trình đưa ra các mẫu kiểm tra được nhanh hơn, góp phần nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát ô nhiễm môi trường trên địa bàn. Ngoài công trình này, sắp tới thành phố sẽ đầu tư thêm hệ thống nâng cao năng lực quan trắc môi trường để phù hợp với quá trình phát triển kinh tế, đô thị.