Mối bận tâm của Mỹ ở Yemen

Máy bay của Mỹ tại Yemen

Mặc dù Nhà Trắng nhiều lần bác bỏ, nhưng tháng trước, Bộ Chỉ huy Chiến dịch hỗn hợp đặc biệt (JSOC) và Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA), hai cơ quan cùng tiến hành các chiến dịch bằng máy bay không người lái ở Yemen, đã được trao quyền để thực hiện “các cuộc tấn công dựa trên dấu hiệu” nhằm vào các đối tượng tình nghi không rõ danh tính, những người được cho là ủng hộ tổ chức Al-Qaeda tại bán đảo Ảrập (AQAP), dựa trên “những dấu hiệu quan sát được về hành vi đáng ngờ” từ nhiều nguồn tin tình báo khác nhau.

Một quan chức trong Chính quyền Obama coi việc mở rộng phạm vi mục tiêu ở Yemen là “mở rộng khẩu độ” cho các máy bay không người lái của JSOC và CIA. Số lượng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái trong tháng qua là 17 cuộc, nhiều hơn cả 9 năm trước cộng lại, thời điểm có cuộc tấn công đầu tiên vào ngày 3.11.2002. Trong khi đó, đã có từ 10 - 15 cuộc tấn công khác của Mỹ nhằm vào các chiến binh ở Yemen bằng máy bay có người lái hoặc phương tiện hải quân.

Thật khó để xác định được phạm vi của chiến dịch khi mà các quan chức Yemen tuyên bố rằng, chính họ thực hiện phần lớn các cuộc tấn công. Tuy nhiên, điều này không thể xảy ra khi mà các phi công của Yemen liên tục đình công kể từ tháng 1 và khả năng của lực lượng Không quân Yemen rất hạn chế dù nhận được viện trợ đáng kể từ Mỹ (326 triệu USD từ năm 2007 đến 2011).

Tuy nhiên, sự ráo riết của Mỹ đối với những mục tiêu ở Yemen cho thấy dường như khủng bố không phải là mục tiêu duy nhất của cuộc chiến này. Có những dấu hiệu cho thấy điều đó. Ba tháng trước, Eric Schmitt viết rằng, chiến dịch hai mũi của Chính quyền Obama kêu gọi Mỹ và Yemen hợp tác để tiêu diệt hoặc bắt giữ 24 thành viên nguy hiểm nhất của Yemen đang tìm cách tấn công vào Mỹ và các lợi ích của nước này. Chưa đầy 2 tháng sau, John Brennan, cố vấn cao cấp về chống khủng bố của Nhà Trắng tuyên bố rằng AQAP đã có hơn 1.000 thành viên - một bước đại nhảy vọt so với con số 24. Ông xác định nhiệm vụ và mục tiêu của Mỹ là “Mỹ sẽ không nghỉ ngơi cho tới khi tổ chức Al-Qaeda bị phá vỡ và bị loại khỏi các khu vực ở Afghanistan, Pakistan, Yemen, châu Phi và các khu vực khác”. Tuyên bố này cùng với các tuyên bố khác có một vài điểm đáng nói.  Nếu mục tiêu là tiêu diệt hoặc bắt giữ 24 thành viên AQAP thì các chiến dịch của JSOC và CIA đã gần hoàn tất hay chưa? Vẫn còn hơn 950 đối tượng tình nghi nữa cần tiêu diệt - tạm coi là sẽ không có tuyển mộ thêm - nếu Mỹ muốn phá vỡ và loại bỏ AQAP, theo như lời Brennan.

Thứ hai, có nhiều nhóm sắc tộc muốn có quyền tự trị, đòi ly khai khỏi chính quyền trung ương của Tổng thống Abd Rabuh Mansur Hadi, người vừa lên cầm quyền chưa đầy 3 tháng. Đồng thời, các phần tử AQAP thực hiện nhiều cuộc tấn công ác liệt nhằm vào chính quyền Hadi. Theo các quan chức Mỹ, không có khoảng cách rõ rệt nào giữa các phần tử vũ trang muốn lật đổ Hadi và các phần tử khủng bố muốn tấn công vào lãnh thổ Mỹ: “Cuộc nổi dậy của AQAP chống chính phủ và âm mưu khủng bố chống phương Tây là hai mặt của đồng xu”. Các nguồn tin cho thấy, các thanh niên trong lực lượng đấu tranh ly khai đang dần mất hy vọng vào sự nghiệp của họ và họ đang tìm kiếm một nơi thay thế - Al Qaeda.

Ít khả năng lực lượng không quân Mỹ chỉ nhằm vào những cá nhân không rõ danh tính muốn tấn công vào Mỹ trong khi bỏ qua quân nổi dậy Yemen. Có lẽ quan trọng hơn, mục tiêu của các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái rút cục sẽ thống nhất dưới một khẩu hiệu chung là những đối tượng phản đối chế độ Hadi và đối tác Mỹ. Dường như quân đội Mỹ và CIA đang trở thành một lực lượng không quân chống quân nổi dậy Yemen thay cho chính quyền Hadi.

Một chi tiết khác khẳng định điều này. Mỹ đã thu thập thông tin tình báo về các mục tiêu cá nhân ở Yemen ít nhất là từ ngày 10.4.2002, khi Yemen chính thức bi đưa vào phạm vi của cuộc chiến chống khủng bố. Với hệ thống vũ khí và thiết bị đồ sộ gồm máy bay có người lái và không người lái, các thiết bị nghe lén của Cơ quan An ninh quốc gia, các quan chức chính quyền Yemen được CIA trả tiền, đáng lẽ phải có thông tin sớm về sự gia tăng sức mạnh của AQAP cũng như một bộ phận chuyên về chính sách tại chỗ để ngăn chặn và giảm thiểu tầm vươn xa của AQAP. Với sự gia tăng rõ ràng về quy mô, phạm vi và ảnh hưởng của AQAP, có thể thấy hoạt động thu thập thông tin tình báo và các cuộc tấn công của Mỹ đã không làm giảm mối đe dọa của các âm mưu khủng bố từ Yemen. Nhưng có lẽ chính quyền Obama, trong liên minh với Chính quyền Hadi sẽ không thay đổi chính sách trong một ngày gần đây, bởi đằng sau cuộc chiến chống khủng bố, còn có một mục tiêu khác quan trọng hơn.