Theo dự thảo Nghị định, cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế gồm: Dữ liệu về các cơ sở y tế, dữ liệu về cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; dữ liệu về các cơ sở kinh doanh trong lĩnh vực y tế, bao gồm: Dữ liệu về các cơ sở sản xuất thực phẩm thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Y tế, dữ liệu về các cơ sở kinh doanh dược, dữ liệu về các cơ sở sản xuất mỹ phẩm; dữ liệu về các cơ sở kinh doanh trang thiết bị y tế. Ngoài ra, còn có dữ liệu về dược và mỹ phẩm gồm có: Dữ liệu thuốc đã được cấp số đăng ký lưu hành hoặc nhập khẩu; thông tin giá thuốc như hóa dược, vaccine, sinh phẩm, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền và thông tin giá thuốc trúng thầu tại các cơ sở y tế…
Không phủ nhận, thời gian qua, ngành y tế đã có những bước đột phá trong ứng dụng công nghệ thông tin. Ngành đã triển khai thành công kết nối liên thông dữ liệu khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế giữa 99,5% cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có ký hợp đồng khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế với cơ quan Bảo hiểm Xã hội Việt Nam… Tuy vậy, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong các lĩnh vực của ngành y tế còn một số tồn tại, số liệu thống kê manh mún, thiếu tập trung, nhiều thông tin bị trùng lặp; phương pháp thống kê và định dạng thông tin chi tiết cần thống kê không đồng nhất dẫn đến số liệu không chính xác, không mô tả đúng thực trạng…
Việc thiếu đồng bộ về dữ liệu thông tin gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đối với các dịch vụ thuộc lĩnh vực quản lý của ngành y tế. Đây chính là một trong những căn nguyên gây nên tình trạng đội giá thuốc cũng như giá vật tư thiết bị y tế xảy ra một số địa phương, cơ sở y tế thời gian qua. Việc tăng giá thuốc, thiết bị y tế hậu quả trước tiên không ai khác chính là người bệnh phải gánh chịu.
Tồn tại trong quản lý giá thuốc, thiết bị y tế cũng từng được chỉ rõ trong phiên họp toàn thể của Ủy ban về các vấn đề Xã hội cách đây chưa lâu. Đó là có địa phương phê duyệt giá thuốc trúng thầu cao hơn giá trúng thầu bình quân của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam công bố. Chưa cập nhật giá trúng thầu của vật tư, hóa chất trên toàn quốc làm cơ sở dữ liệu cho việc xây dựng và phê duyệt kế hoạch đấu thầu. Vẫn xảy ra tình trạng vi phạm trong công tác đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế ngay cả khi diễn ra dịch bệnh nguy hiểm, điển hình là vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội…
Để xảy ra tình trạng này, có nguyên nhân từ lỗ hổng trong cơ chế kiểm tra, kiểm soát, thanh tra vấn đề tự chủ của các cơ sở y tế. Ngoài ra, còn có nguyên nhân từ thông tin về giá thuốc, thiết bị y tế chưa được minh bạch và cập nhật đồng bộ trên cơ sở dữ liệu dùng chung để cơ quan có thẩm quyền, người dân dễ dàng kiểm tra, giám sát.
Với mục tiêu tạo sự minh bạch, mới đây, Bộ Y tế đã khai trương Cổng Công khai y tế để người dân và doanh nghiệp tra cứu thông tin về giá thuốc, giá trang thiết bị y tế, giá vật tư y tế, giá sinh phẩm chẩn đoán, giá khám chữa bệnh, giá niêm yết, giá đấu thầu, thông tin về các sản phẩm đang lưu hành hoặc đã được thu hồi, kết quả xử lý thủ tục hành chính, những vi phạm trong quảng cáo. Sự ra đời của Cổng Công khai y tế đánh dấu nỗ lực rất lớn của ngành y trong việc tạo lập môi trường minh bạch để người dân thực hiện quyền được biết và giám sát các dịch vụ mà ngành y tế cung cấp.
Muốn quản lý nhà nước hiệu quả thì các hoạt động phải minh bạch. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế là cần thiết, hướng đến tạo cơ sở pháp lý xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế để phục vụ quản lý nhà nước, tổ chức thực hiện chính sách, nhu cầu của cơ quan, tổ chức và người dân. Qua đó, góp phần thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính; cung ứng dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực y tế. Việc minh bạch này sẽ chấm dứt tình trạng “cát cứ” thông tin để “mạnh ai, nấy tăng” giá thuốc, giá thiết bị y tế như thời gian qua.
