Mất cân đối về ngành nghề đào tạo

Minh Hiếu• 08/01/2013 08:28

Trước sự mất cân đối giữa các ngành nghề đào tạo hiện nay, mùa tuyển sinh 2013, Bộ GD - ĐT sẽ tạm dừng mở các ngành đào tạo đang thừa “đầu ra” như tài chính - ngân hàng, quản trị kinh doanh, kế toán; đồng thời kiến nghị Thủ tướng Chính phủ không cho phép mở các trường đại học đào tạo các ngành này.

Theo thống kê năm 2010 của Bộ GD - ĐT, nhóm ngành kinh tế - tài chính - ngân hàng có số đăng ký tuyển sinh lớn nhất, chiếm đến 36,57% trong tổng số 8 nhóm ngành. Kết quả tuyển sinh năm 2011 tiếp tục bất cập khi trong 416 trường ĐH, CĐ có đến 248 trường tuyển sinh một trong 4 ngành: kinh tế, quản trị kinh doanh, tài chính - ngân hàng, kế toán. Số chỉ tiêu các trường đăng ký nhóm ngành này chiếm đến 38% so với tổng chỉ tiêu tất cả khối ngành. Con số thực tế này đã cao gấp đôi quy hoạch nguồn nhân lực. Hiện xu hướng các trường kỹ thuật - công nghệ, nông - lâm nghiệp... chen chân đào tạo nhóm ngành kinh tế - quản lý ngày càng phổ biến. Nhiều trường thậm chí còn xem đây là thế mạnh để hút SV vì nhu cầu người học quá lớn. Hiện không ít trường chuyên về lĩnh vực kỹ thuật, nông, lâm lại lấy chỉ tiêu ngành kinh tế làm trọng tâm, gây ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Trước tình hình đó, Bộ GD - ĐT đã quyết định từ mùa tuyển sinh năm 2013 dừng mở ngành “tay trái”, đồng thời yêu cầu chỉ trường chuyên về đào tạo kinh tế mới được xem xét mở thêm các ngành này.

Mất cân đối về ngành nghề đào tạo, nhiều sinh viên tốt nghiệp không tìm được việc làm hoặc phải làm trái nghề

Ảnh: Tấn Thạnh

Thực tế, động thái này của Bộ GD - ĐT không còn là giải pháp can thiệp sớm khi số lượng không nhỏ SV ngành kinh tế tốt nghiệp năm 2012 - 2013 đã đối diện với nguy cơ thất nghiệp hoặc phải chọn lựa những ngành nghề khác. Bởi cho tới thời điểm này, không ít ngân hàng đã và đang phải tái cơ cấu mạnh mẽ, giảm 10 - 15% nguồn nhân lực. Còn thị trường chứng khoán đang rơi vào giai đoạn khủng hoảng trầm trọng. Nhiều đơn vị thua lỗ 4 - 5 năm liên tiếp và rất nhiều công ty đang ở tình trạng lỗ luỹ kế trên 50% vốn điều lệ. Các chuyên gia kinh tế phân tích nếu áp dụng các quy định Thông tư 165 của Bộ Tài chính thì nhiều khả năng sẽ có tới gần 100 công ty chứng khoán bị xóa sổ, đồng nghĩa với việc hàng ngàn nhân viên trong lĩnh vực này bị mất việc làm. Trong nghiên cứu mới nhất được Ts Nguyễn Trường Giang, Vụ Hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính) đưa ra, dự báo năm 2013 sẽ có 12.000 SV chuyên ngành tài chính - ngân hàng thất nghiệp hoặc phải tìm việc khác, khi 32.000 SV chuyên ngành này ra trường, nhưng chỉ 20.000 người được các tổ chức tài chính - ngân hàng tuyển dụng. Còn trong 4 năm tới, số SV tài chính - ngân hàng không được tuyển là 13.000 người.

Dù thực tế như vậy nhưng khởi động mùa tuyển sinh ĐH, CĐ 2013, nhiều trường vẫn tìm cách mở mới những ngành này. Hiệu trưởng một trường ĐH đóng tại Quảng Ninh cho hay, vì nhu cầu địa phương nên trường vẫn xin mở thêm ngành tài chính - ngân hàng và quản trị kinh doanh. Một trường thuộc khối nông lâm cũng đang lên kế hoạch mở thêm ngành tài chính - ngân hàng vì cho rằng đây là ngành “hot” và thực tế dù đào tạo trái tay nhưng chỉ tiêu vào các ngành thuộc khối kinh tế của trường chiếm tới một nửa chỉ tiêu.

Việc nhân lực ngành tài chính - ngân hàng, vốn được xã hội coi là ngành “thời thượng” hiện nay, trở nên dư thừa so với nhu cầu cho thấy thực trạng mất cân đối về ngành nghề đào tạo trong giáo dục đại học Việt Nam hiện nay. Theo Gs, Vs Phạm Minh Hạc, đã đến lúc ngành giáo dục phải quyết liệt để thay đổi triết lý giáo dục trong dân ta là chạy theo những cơn sốt nóng, cần hướng nghiệp cho con cái lâu dài, căn cơ hơn. Bộ GD - ĐT cần minh bạch và thường xuyên công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng số sinh viên đang theo học từng ngành ở các năm học của tất cả các trường ĐH - CĐ trong cả nước, cùng học phí đào tạo và cả số tốt nghiệp đã có việc làm và số tốt nghiệp chưa có việc làm hay phải làm trái nghề. Như vậy, thí sinh sẽ phải tự điều chỉnh trong việc chọn trường, chọn ngành để khi ra trường có thể kiếm sống.

Theo Gs Phạm Minh Hạc, ai cũng nhìn thấy sự bất hợp lý về cơ cấu ngành nghề xuất phát từ chính các trường. Rất nhiều trường mở ngành kinh tế chỉ để thu tiền, chạy theo lợi nhuận. Mở ngành này rất đơn giản, không cần đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất, không cần phải có phòng thí nghiệm, chỉ cần mời giảng viên thỉnh giảng đến dạy cho sinh viên (SV). Tiền trả cho giảng viên có khi chỉ 100.000 - 200.000 đồng/tiết, nhưng số tiền thu được từ SV rất lớn. Lợi nhuận lớn nên các trường cứ thế chạy theo mà không cần quan tâm đến các điều kiện bảo đảm chất lượng.