Mạnh dạn hơn nữa

Biến đặc thù, cá biệt thành phổ biến

- Qua làm việc với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ về cải cách bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2016, bà đánh giá thế nào về tiến độ cải cách tại các cơ quan này?

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa phát biểu tại Hội trường

- So với năm 1995, khi chưa sắp xếp điều chỉnh lại thì đến nay Chính phủ đã giảm 5 bộ, cơ quan ngang bộ và 18 cơ quan thuộc Chính phủ (hiện Chính phủ có 22 bộ, cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ). Đây là kết quả tích cực làm cho tổ chức bộ máy của Chính phủ được thu gọn, giảm bớt đầu mối. Chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan về cơ bản đã rõ ràng hơn, khắc phục được sự giao thoa, chồng chéo.

Tuy nhiên, tiến độ cải cách bộ máy hành chính nhà nước tại các cơ quan này còn chậm. Yêu cầu của Nghị quyết số 39 - NQ/TW, ngày 17.4.2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đặt ra là: tỷ lệ tinh giản biên chế đến năm 2021 tối thiểu là 10%, song, đến nay có bộ mới đạt khoảng hơn 1%. Vậy thì rất khó có thể đạt được mục tiêu 10% trong thời gian tới.

- Ngay tại cuộc giám sát, các thành viên Đoàn giám sát đã chỉ rõ, thực hiện cải cách hành chính nhưng đầu mối không giảm, hoặc có giảm thì cơ cấu nội tại lại phình ra. Đây có phải là nguyên nhân không thưa bà?

- Đúng vậy, đây cũng chính là nguyên nhân khiến hiệu quả của việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính giai đoạn 2011 - 2016 còn thấp. Hầu hết số lượng đơn vị trực thuộc các bộ, ngành mà Đoàn giám sát làm việc không giảm hoặc giảm không đáng kể. Có cơ quan bộ máy hành chính còn tăng thêm đầu mối. Nghị định số 123/2016/NĐ - CP của Chính phủ, ngày 1.9.2016 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các bộ, cơ quan ngang bộ nêu rõ: Không tổ chức phòng trong vụ. Riêng trường hợp vụ có nhiều mảng công tác hoặc khối lượng công việc lớn, Bộ trình Chính phủ quyết định số lượng phòng trong vụ… Thế nhưng qua báo cáo cho thấy, hầu hết các vụ trong các cơ quan này tổ chức phòng, có vụ có số lượng rất lớn (6 - 7 phòng). Nhiều trường hợp, cấp phòng trong vụ gây khó khăn khi thực hiện cơ chế phối hợp, hợp tác, đồng thời làm cho đơn vị có quá nhiều tầng nấc trung gian, khó điều hành, giảm hiệu quả công việc. Rõ ràng, chúng ta đang biến cái cá biệt, đặc thù thành cái phổ biến.

Việc tinh giản biên chế thực hiện không được nhiều, chủ yếu dựa vào biện pháp thụ động như dựa vào số người nghỉ hưu theo chế độ mà chưa có các biện pháp chủ động, như tinh giản theo Nghị định 108/2014/CP của Chính phủ, ngày 20.11.2014 về chính sách tinh giản biên chế; tinh giản do chuyển giao những lĩnh vực không nên làm hoặc làm hiệu quả thấp cho các tổ chức xã hội, tổ chức phi Chính phủ đảm nhận; công tác đánh giá cán bộ còn chưa khoa học và phù hợp dẫn đến chưa đưa được những cán bộ công chức không hoàn thành nhiệm vụ ra khỏi bộ máy.

Khó nhưng không có nghĩa không làm được

- Theo bà, có phải cải cách bộ máy hành chính khó do e ngại phải đụng chạm, nhất là đến vấn đề con người?

- Theo tôi khó không có nghĩa là không làm được. Cái khó ấy không chỉ bắt nguồn từ việc đụng chạm đến con người mà còn do quy định của pháp luật còn chưa đồng bộ hoặc còn bỏ ngỏ, công tác thanh tra, kiểm tra chưa tốt, chưa thường xuyên… Bên cạnh đó, việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính có hiệu quả hay không phụ thuộc rất lớn vào vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Ở đâu người đứng đầu dám làm mạnh mẽ, quyết liệt thì ở đó công tác cải cách tổ chức bộ máy hành chính chuyển biến tích cực. Ở đâu người đứng đầu ngại va chạm, nể nang, muốn giữ ổn định tổ chức, biên chế cơ quan thì kết quả đạt thấp.

- Chúng ta đã nêu rõ quan điểm xác định chức năng của các cơ quan, đơn vị để cải cách bộ máy hành chính. Tuy nhiên, cũng tại cuộc giám sát đã xuất hiện thực tế, Đề án cơ cấu việc làm chưa được quan tâm đúng mức, con người đã sẵn có trước khi tổ chức, thực hiện bộ máy. Vậy làm sao để chọn đúng người, đúng việc, tránh chồng chéo trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ thưa bà?

- Trước hết cần rà soát, đánh giá đúng thực trạng về cơ cấu, chất lượng của đội ngũ công chức, viên chức, người lao động. Tiếp đó là rà soát chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan, đơn vị để có kiến nghị, đề xuất với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quy định lại chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan hành chính, bảo đảm không để chồng chéo hoặc bỏ sót chức năng, nhiệm vụ quản lý hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương, trong mỗi cơ quan, đơn vị. Trên cơ sở đó, sắp xếp vị trí việc làm cho phù hợp, bảo đảm bộ máy gọn nhẹ, bớt trung gian. Mỗi cán bộ trong bộ máy hành chính nhà nước cần phải thực hiện nhiều hơn các công việc đang đảm nhận trong cùng vị trí việc làm. Cùng với đó, tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát trong việc thực thi công vụ, nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu…

- Theo bà, QH có nên cầm trịch, xác định lại chức năng của từng bộ, ngành, chấm dứt tình trạng lách luật, lách nghị định để lập thêm đầu mối, đơn vị?

- Luật Tổ chức Chính phủ đã quy định: Chính phủ có thẩm quyền quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ. Không cơ quan nào có thể làm thay Chính phủ việc này. Tuy nhiên, một trong những chức năng quan trọng của QH là giám sát việc thực hiện pháp luật. Do đó, QH phải giám sát thật chặt chẽ việc thực hiện pháp luật về cải cách bộ máy hành chính nhà nước bằng nhiều biện pháp, cách thức như: tăng cường giám sát chuyên đề, chất vấn Bộ trưởng, Trưởng ngành; giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ về cải cách bộ máy hành chính nhà nước. Khi kết thúc cuộc giám sát, tôi đề nghị QH ban hành nghị quyết riêng về vấn đề này và yêu cầu các cơ quan chịu sự giám sát báo cáo hàng năm về kết quả đạt được, nhằm bảo đảm công tác cải cách bộ máy hành chính nhà nước được tiến hành thường xuyên, liên tục và đạt hiệu quả cao.

- Xin cảm ơn bà!