Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng, sinh ngày 20.10.1914 tại tỉnh Nakhon Phanom, Vương quốc Thái Lan. Cha của Lý Tự Trọng là ông Lê Hữu Đạt, quê xã Việt Tiến, huyện Thạch Hà; mẹ là bà Nguyễn Thị Sờm, quê huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Năm 1925, Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên ở Quảng Châu - Trung Quốc do đồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập quyết định chọn một số con em các gia đình Việt Kiều yêu nước đưa sang Quảng Châu, Trung Quốc bồi dưỡng. Lê Hữu Trọng cùng bảy thiếu niên được lựa chọn, sau đó được đưa vào nhóm “Thiếu niên tiền phong Việt Nam”.
Để bảo đảm hoạt động bí mật, tất cả các thành viên trong nhóm tổ chức thanh thiếu niên cộng sản đầu tiên của Việt Nam được đổi sang họ Lý cùng họ với Lý Thụy, tên gọi của đồng chí Nguyễn Ái Quốc lúc bấy giờ. Từ đây, Lê Hữu Trọng mang tên Lý Tự Trọng.
Với tư chất thông minh, ham học, tích cực rèn luyện, ý thức tổ chức kỷ luật cao, chỉ trong một thời gian ngắn, Lý Tự Trọng đã thông thạo tiếng Trung, được cử làm liên lạc cho Tổng bộ Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội ở Quảng Châu, Trung Quốc. Đến giữa năm 1929, Lý Tự Trọng được cử về nước hoạt động và liên lạc cho Xứ ủy Nam Kỳ; đảm nhận trọng trách vận động, tập hợp thanh niên trong các nhà máy, trường học để thành lập Đoàn Thanh niên cộng sản.
Ngày 8.2.1931, nhân dịp kỷ niệm một năm cuộc khởi nghĩa Yên Bái, Xứ ủy Nam Kỳ tổ chức mít tinh, kêu gọi liên minh công - nông đòi tăng lương, giảm giờ làm. Khi đồng chí Phan Bôi, phụ trách công tác tuyên truyền của Xứ ủy Nam Kỳ đang diễn thuyết trước đông đảo công chúng, cảnh sát thực dân Pháp đã ập đến vây bắt. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho đồng chí Phan Bôi, Lý Tự Trọng đã bất chấp hiểm nguy, bắn chết tên mật thám Pháp. Thực dân Pháp truy lùng ráo riết và đã bắt sống được anh.
Trong quá trình giam giữ, dù bị tra tấn dã man nhưng kẻ thù không khai thác được thông tin gì ở Lý Tự Trọng.
Tối ngày 20.11.1931, Lý Tự Trọng bị xử tử. Cận kề với cái chết Lý Tự Trọng dõng dạc nói: “Tôi hành động có suy nghĩ, tôi hiểu việc tôi làm, tôi làm vì mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi trưởng thành nhưng tôi đã đủ trí khôn để hiểu con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”.
“Khí phách hiên ngang, sự hy sinh của Lý Tự Trọng là biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, hiệu triệu các thế hệ thanh niên Việt Nam lên đường tòng quân, chống giặc, giữ nước. Kỷ niệm trọng thể 110 năm ngày sinh đồng chí Lý Tự Trọng, chúng ta hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, sự nghiệp của người đoàn viên thanh niên cộng sản đầu tiên, từ đó, tiếp thêm nghị lực, sức mạnh, niềm tin phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nặng nề nhưng hết sức vẻ vang trong giai đoạn cách mạng mới. Từ truyền thống lịch sử, cách mạng của quê hương, mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân Hà Tĩnh phải tiếp tục cụ thể hóa nhiệm vụ xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; phát triển bền vững kinh tế, xã hội; đảm bảo Quốc phòng - an ninh; nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân”, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh xúc động nhấn mạnh trong diễn văn buổi lễ kỷ niệm.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Bùi Quang Huy nhấn mạnh, cuộc đời đồng chí Lý Tự Trọng dẫu ngắn ngủi, nhưng đã truyền cảm hứng to lớn cho biết bao thế hệ thanh niên Việt Nam noi theo.
“Con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác” - câu nói của đồng chí Lý Tự Trọng đã trở thành “tuyên ngôn” về lý tưởng và lẽ sống của tuổi trẻ; khẳng định trách nhiệm của thanh niên đối với vận mệnh đất nước.
Cuộc đời, tinh thần cách mạng và sự hy sinh anh dũng của đồng chí Lý Tự Trọng đã để lại cho lớp lớp các thế hệ thanh niên Việt Nam nhiều bài học quý giá. Đó là lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần tự tôn dân tộc, lý tưởng sống cao đẹp, tấm lòng kiên trung theo Đảng, sẵn sàng cống hiến, hy sinh cho Tổ quốc; là tinh thần tự học…
Ông Bùi Quang Huy khẳng định, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức thanh niên ngày nay tiếp tục phấn đấu trong học tập, lao động, rèn luyện để góp sức trẻ dựng xây đất nước, xứng đáng với sự kỳ vọng của các thế hệ cha anh.
Phát biểu tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh, con đường cách mạng của đồng chí Lý Tự Trọng đã được các thế hệ thanh niên Việt Nam tiếp bước dưới lá cờ vẻ vang của Đảng quang vinh, góp phần làm nên những chiến thắng vĩ đại trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược bảo vệ độc lập, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, trở thành nguồn cảm hứng cho phong trào đấu tranh chống ngoại xâm, giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới được định hình và dẫn dắt bởi các thành tựu khoa học, công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, với tài nguyên quan trọng nhất là tri thức và đổi mới sáng tạo.
Thế hệ trẻ cần chuẩn bị hành trang để sẵn sàng đảm đương vai trò rường cột, tiên phong dẫn dắt đổi mới sáng tạo, phát triển, làm chủ công nghệ công nghệ mới, công nghệ nguồn; thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất mới, động lực mới đưa con tàu đất nước tiến nhanh về phía trước.
Thanh niên cần tiếp bước tinh thần dũng cảm, kiên định, không sợ khó khăn, thử thách của đồng chí Lý Tự Trọng trong khởi nghiệp, sáng tạo để tạo dựng một thế hệ doanh nhân, nhà khoa học, nhà quản lý trẻ năng động, bản lĩnh, hội nhập đặc biệt trên các lĩnh vực mới kinh tế mới nổi như phát triển kinh tế xanh, phát triển kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, bắt kịp được với các xu thế phát triển mới của thế giới.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đề nghị Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tiếp tục đổi mới phương thức tổ chức, hoạt động, tập hợp thanh niên; mở rộng hợp tác, kết nối thanh niên toàn cầu; tạo lập môi trường để thanh niên phát huy nhiệt huyết, tinh thần hăng hái, sôi nổi, sáng tạo của tuổi trẻ, tôi luyện về bản lĩnh, trí tuệ; sẵn sàng đảm đương nhiệm vụ chính trị quan trọng; đóng góp trong giải quyết những vấn đề phát triển của toàn cầu.
