Loại trừ các bệnh liên quan đến amiăng

Thuật ngữ amiăng chỉ một nhóm sợi khoáng chất tự nhiên secpentin hoặc amphibol với độ bền cao, dẫn nhiệt kém và có thể chịu được các tấn công hóa học. Các loại amiăng cơ bản bao gồm amiăng trắng, các loại amiăng xanh, amiăng nâu, amiăng anthophylite, amiăng tremolite, amiăng actinolite thuộc nhóm amphibol.
 
Theo số liệu điều tra của cơ quan địa chất của Hoa Kỳ, nước ta sử dụng amiăng từ năm 1998 và trong vài năm qua là 1 trong 10 nước sử dụng amiăng nhiều nhất thế giới và top 5 các nước châu Á sử dụng amiăng vào năm 2012. Trong khi các nước phát triển trong Liên minh châu Âu và Bắc Mỹ ngừng sản xuất, sử dụng và mua bán amiăng vì mối nguy hiểm đối với sức khỏe, các nước châu Á trở thành mục tiêu tiếp thị ngành công nghiệp amiăng. Tại nước ta, amiăng trắng được sử dụng chủ yếu trong sản xuất tấm lợp fibro ximăng, mỗi năm đã có 41 cơ sở sản xuất có khả năng cung ứng ra thị trường khoảng 100 triệu m2, đáp ứng khoảng 60% nhu cầu về tấm lợp phục vụ người tiêu dùng, nhất là ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
 
Bên cạnh những lợi ích kinh tế mà amiăng mang lại thì những tác hại đối với sức khỏe con người mà amiang gây ra là không nhỏ. Theo Phó cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế Lương Mai Anh, tất cả các loại amiăng dù là xanh, nâu hay trắng đều gây ung thư cho con người như ung thư phổi, ung thư thanh quản, ung thư buồng trứng, ung thư trung biểu mô. Trong đó, ung thư trung biểu mô là tình trạng tế bào ác tính phát triển trong trung biểu mô. Biểu hiện thường gặp nhất là ung thư màng phổi, màng bụng, màng tim. Bệnh nhân thường tử vong trong vòng 6 - 12 tháng sau khi phát hiện bệnh.
 
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), có khoảng 125 triệu công nhân trên toàn thế giới tiếp xúc trực tiếp với amiăng ở nơi làm việc, trong đó có hơn 107.000 người chết mỗi năm vì các bệnh có liên quan đến vật liệu này như ung thư phổi, bụi phổi, ung thư biểu mô ác tính. Ở nước ta, hiện có hơn 4.600 người lao động tiếp xúc trực tiếp với vật liệu amiăng, hàng triệu người dân đang sử dụng tấm lợp và các sản phẩm có chứa amiăng. Kết quả nghiên cứu về các bệnh liên quan đến amiăng ở người tiếp xúc với amiăng cho thấy, trong số gần 450 trường hợp bệnh liên quan đến amiăng nhập viện, có 46 trường hợp được chẩn đoán là ung thư trung biểu mô màng phổi.
 
Nhiều ý kiến cho rằng, tất cả các dạng amiăng đều gây ung thư và không có ngưỡng an toàn nào cho việc sử dụng amiăng, kể cả amiăng trắng, do trắng là loại sợi amiăng duy nhất còn tiêu thụ thương mại trên thị trường hiện nay. Càng tăng việc sử dụng amiăng thì càng làm tỷ lệ ung thư gia tăng. Amiăng không những ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người lao động mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng, bởi rất khó kiểm soát mức độ an toàn tại các cơ sở sản xuất, sử dụng amiăng. Chưa kể đến điều kiện bảo hộ cho người lao động hiện còn thấp nên hiệu quả bảo vệ không cao. Còn đối với người sử dụng tấm lợp có chứa amiăng, chất thải có chứa amiăng sẽ gây hại cho môi trường và sức khỏe người dân.
 
Đánh giá về tác hại tiềm ẩn, lâu dài của amiăng đối với sức khỏe người lao động và cộng đồng, theo Giám đốc Trung tâm nghiên cứu đào tạo và phát triển cộng đồng, Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam Trần Tuấn, cách tốt nhất để loại trừ các bệnh liên quan đến amiăng là cấm sử dụng hoàn toàn amiăng. Các tổ chức và các ngành chức năng liên quan cần có những hành động quyết liệt để loại trừ các bệnh liên quan đến amiăng. Phó cục trưởng Lương Mai Anh cũng cho rằng, thời gian tới, nước ta cần tập trung nguồn lực để nghiên cứu về hướng dẫn phòng, chống bệnh liên quan đến amiăng cho người lao động và cộng đồng dân cư cũng như tăng cường việc phổ biến, tuyên truyền tác hại của amiăng cho người lao động và cộng đồng. Đồng thời, triển khai lồng ghép việc thực hiện kế hoạch loại trừ các bệnh liên quan đến amiăng trong các chính sách về lao động và sức khỏe, khuyến khích sử dụng vật liệu thay thế và công nghệ an toàn hơn. Tăng cường các quy định của pháp luật về bảo đảm an toàn vệ sinh lao động và bảo đảm việc thực thi thông qua thanh, kiểm tra thông qua giám sát, tiếp xúc và tuân thủ các tiêu chuẩn tiếp xúc nghề nghiệp. Chỉ định các đơn vị đủ điều kiện thực hiện công tác phá dỡ, bảo dưỡng các vật liệu liên quan đến amiăng, tránh phát tán bụi amiăng ra môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân…