Liệu cơm gắp mắm

Doanh nghiệp kêu, ngân hàng than 

Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Cao Sĩ Kiêm nói rằng, gần đây, nhiều doanh nghiệp trong Hiệp hội phản ánh họ phải vay vốn ngân hàng với mức lãi suất khá cao. Không vay thì không có vốn làm ăn, nghiến răng vay với lãi suất cao thì doanh nghiệp lo làm ăn không có lãi. 

Một số ngân hàng hiện cho vay tới mức lãi suất 15%- 18%/năm trong khi NHNN quy định trần lãi suất là 12%/năm. Phía ngân hàng cho biết làm như vậy cũng là “đặng chẳng đừng” vì họ đang rất khó khăn trong huy động vốn. Hiện lãi suất huy động chính thức của các ngân hàng đã được đẩy lên tới 10,49%, nếu tính thêm giá trị khuyến mãi thì lãi suất huy động của một số ngân hàng thậm chí cao hơn trần lãi suất cho vay. Nếu cho vay với mức lãi suất trần là 12%/năm, ngân hàng sẽ bị giảm lợi nhuận. Do đó, ngân hàng phải tìm cách lách luật, nâng lãi suất cho vay qua hình thức thu phí các loại như dịch vụ tư vấn, phí định giá, phí bảo đảm tài sản, phí quản lý...  mặc dù NHNN đã có quy định buộc các ngân hàng không được thu phí khi cho vay.

Một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính nhận định, tình trạng các ngân hàng vượt rào là do cung- cầu vốn không cân đối. Các chuyên gia kinh tế thì lo ngại các doanh nghiệp nếu không tiếp cận được vốn sẽ vuột mất cơ hội làm ăn trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong nước có dấu hiệu hồi phục.

Nhanh chóng bỏ ràng buộc lãi suất trần

TS Phan Minh Ngọc, Ngân hàng Sumitomo chi nhánh Singapore cho rằng rất khó để giải quyết vấn đề này trong ngắn hạn. “Có lẽ đầu tiên phải nhanh chóng bỏ ràng buộc lãi suất trần để lãi suất huy động và cho vay phản ánh thực sự mức độ khan hiếm tiền trên thị trường tiền tệ”, TS Ngọc bày tỏ quan điểm. Nhiều ngân hàng phàn nàn rằng cơ chế trần lãi suất cho vay và huy động đã khiến họ khó khăn và nếu cứ tiếp diễn thì về lâu dài sẽ không tốt cho kinh tế vĩ mô. “Lãi suất trần hiện nay cũng đã đồng hóa các dự án đầu tư, không phân biệt dự án tốt và xấu, nghĩa là không phản ánh đầy đủ phần bù rủi ro dự án”, lãnh đạo một ngân hàng thương mại cổ phần nói. Cũng theo ông này, trần lãi suất chỉ nên sử dựng cho một thờâi điểm nhất định, trong một thờâi gian nhất định.  

Theo TS Ngọc, sau khi bỏ lãi suất trần mới có thể biết nên làm gì tiếp theo. “Chẳng hạn, nếu lãi suất huy động và cho vay ở mức cao hơn quá nhiều lạm phát dự kiến thì có nghĩa tính thanh khoản có vấn đề và NHNN phải bơm vốn khẩn cấp vào hệ thống để mang tính cấp cứu, tạm thời bỏ qua mối lo lạm phát”, TS Ngọc phân tích.

Nhiều chuyên gia có cùng quan điểm này, cho rằng, Chính phủ cần sớm cho phép tự do lãi suất trở lại như trước năm 2008, để lãi suất có thể được quyết định bởi thị trường. Quy định về lãi suất cho vay không được vượt quá 150% lãi suất cơ bản, tức cao nhất là 12%/năm hiện nay, đã không còn phù hợp với nền kinh tế, Phó chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia Lê Xuân Nghĩa nói. PGS-TS Trần Hoàng Ngân, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh nói rằng NHNN có thể can thiệp vào lãi suất cho vay của các ngân hàng không chỉ bằng công cụ lãi suất cơ bản mà có thể bằng lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, hoặc có thể bằng dự trữ ngoại hối. Được biết thờâi gian gần đây NHNN đã có can thiệp bằng cách hỗ trợ vốn cho các ngân hàng thông qua nghiệp vụ thị trường mở.

Có lẽ, liệu cơm gắp mắm là liệu pháp cần thiết ở thời điểm này. TS Phan Minh Ngọc cũng khuyến cáo NHNN không nên dùng các biện pháp hành chính để giải quyết.

Từ LB Nga, TS Nguyễn Minh Phong, Viện KT- XH Hà Nội bình luận: hoạt động chỉ đạo, điều hành của NHNN vừa phải bảo đảm các yêu cầu hoạt động chuyên môn đặc thù; vừa phải tuân thủ những mục tiêu và cơ chế vận hành chung, vĩ mô của Chính phủ… Sự phụ thuộc trực tiếp và chặt chẽ này, dù ít hay nhiều, trực tiếp và gián tiếp, sớm hoặc muộn, cũng không cho phép NHNN điều hành bài bản một cách “kỹ trị” và cả các ngân hàng thương mại tự do hoạt động kinh doanh tùy ý theo các tín hiệu thị trường.

Vấn đề bỏ quy định về lãi suất trần hay không cũng đã được các ĐBQH tranh luận trong kỳ họp tháng 10 và tháng 11.2009 của Quốc hội khóa XII và có thể sẽ được quyết định vào kỳ họp tháng 5 tới khi Quốc hội dự kiến thông qua Dự thảo Luật Ngân hàng Nhà nước (sửa đổi).