Liên minh mong manh

Đảng đối tác thứ tư trong liên minh cầm quyền mới tại Tel Aviv là đảng cực hữu Ngôi nhà Do Thái (JH) của ông Naftali Bennett. Theo thỏa thuận, Chủ tịch JH Bennett sẽ giữ chức Bộ trưởng Bộ Giáo dục. Đảng này cũng được trao giữa các ghế Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Bộ trưởng Bộ Tư pháp. JH là chìa khóa cuối cùng để ông Netanyahu giành 61 ghế tối thiểu trên tổng số 120 ghế Quốc hội, vừa đủ điều kiện để thành lập Chính phủ liên minh. Theo đó, Chính phủ mới sẽ bao gồm đảng Likud (30 ghế), đảng Kulanu (10 ghế), đảng JH (8 ghế), đảng Shas (7 ghế) và đảng Ngũ thư Do Thái giáo thống nhất - UTJ (6 ghế).

Giới phân tích quốc tế đánh giá liên minh với cơ cấu như trên là hết sức mong manh và phải đối mặt với một tương lai bất định với không ít thách thức. Thách thức đầu tiên của Chính phủ liên hiệp là tiến trình hòa bình với Palestine đặt trong bối cảnh quan hệ nhiều rạn nứt với Mỹ. Giải pháp hai nhà nước nhằm giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine đã bị sụp đổ hồi năm ngoái. Các cuộc đàm phán do Mỹ làm trung gian hòa giải đã đổ vỡ một phần bởi Israel xây dựng các khu định cư tại những khu vực mà Palestine yêu cầu Israel trả lại để thành lập một nhà nước trong tương lai. Trong khi đó, đảng JH đã kêu gọi sáp nhập các vùng lãnh thổ ở Bờ Tây và thẳng thắn phản đối việc rút khỏi những vùng lãnh thổ mà Palestine yêu cầu. Nhiều thành viên khác trong liên minh của ông Netanyahu cũng có quan điểm tương tự. Chấm dứt xung đột Israel - Palestine là một trong những mục tiêu chính trong chính sách đối ngoại của Washington. Những bình luận của ông Netanyahu trước thềm cuộc bầu cử hồi tháng 3 vừa qua rằng sẽ không có một nhà nước Palestine nào được thành lập tiếp tục khiến chính quyền của Tổng thống Obama tức giận và làm mối quan hệ vốn đã rạn nứt giữa hai nước thêm trầm trọng hơn. Câu hỏi quan trọng đặt ra lúc này là trong thời gian tới Netanyahu sẽ chọn con đường nào để giải quyết những bất đồng với Mỹ và châu Âu: Đối đầu hay đấu dịu? Câu trả lời chỉ có sau khi Netanyahu thành lập xong Chính phủ, và công bố phương hướng hoạt động của Chính phủ mới, nhất là đường hướng chính sách đối ngoại.

Trong khi đó, ông Netanyahu đang phải đối mặt với tâm lý bất mãn ngày càng gia tăng. Chỉ cách đây ít năm, hàng trăm nghìn người Israel đã xuống đường biểu tình nhằm phản đối tình trạng chi phí sinh hoạt ngày càng leo thang và một loạt các vấn đề xã hội khác, trong đó có việc miễn nghĩa vụ quân sự cho những người Do Thái chính thống và cho phép những người này được học trong các trường dòng tôn giáo. Nhằm phản ứng trước những vấn đề như vậy, tầng lớp trung lưu của Israel đã bỏ phiếu cho đảng trung dung Yesh Atid để đảng này trở thành đảng lớn thứ hai trong Quốc hội hồi năm 2013. Yair Lapid, lãnh đạo đảng này đã cam kết sẽ buộc những người Do Thái chính thống phải thực hiện nghĩa vụ quân sự và nỗ lực giải quyết những vấn đề xã hội khác. Tuy nhiên, Chính phủ này đã bị giải tán sau khi đi được nửa nhiệm kỳ và hiện đã bị thay thế bởi các đảng chính thống và ủng hộ việc xây dựng các khu định cư của người Do Thái. Những khoản ngân sách lớn chắc chắn sẽ được đầu tư vào sự nghiệp tôn giáo hoặc vào các khu định cư ở Bờ Tây thay vì làm lợi cho tầng lớp trung lưu ở Israel. Những nguy cơ này có khả năng sẽ gây ra phản ứng mạnh trong dân chúng.

Chỉ với 61 ghế trong Quốc hội gồm 120 ghế, ông Netanyahu sẽ dễ bị đẩy vào tình thế khó khăn khi đối mặt với những đòi hỏi của các đối tác hoặc thậm chí là yêu cầu của bất kỳ cá nhân nghị sĩ nào trong liên minh của ông. Điều này sẽ khiến ông Netanyahu ít có khả năng hành động và các cải cách khó có thể được thông qua. Một liên minh như vậy báo hiệu rằng Chính phủ này khó có thể tồn tại lâu dài.