Lãng phí đất trong phát triển khu công nghiệp

- Nhận định của ông về sự phát triển các khu công nghiệp ở nước ta hiện nay như thế nào?

- Việc hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất là đòi hỏi tất yếu, khi một nền kinh tế muốn phát triển theo hướng công nghiệp hóa và mở cửa thị trường. Từ khi mở cửa, chúng ta có hàng loạt khu công nghiệp phát triển tương đối tốt tại các tỉnh, thành phố như Bình Dương, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc... Điều đó thể hiện rằng, việc xây dựng các khu công nghiệp là một lối đi đúng, chỉ tiếc rằng việc xây dựng phát triển khu công nghiệp của chúng ta tràn lan, và có hiện tượng, các địa phương đua nhau phát triển khu công nghiệp.

- Theo ông thì nguyên nhân do đâu xuất hiện tình trạng phát triển các khu công nghiệp tràn lan trong khi tỷ lệ lấp đầy lại rất thấp dưới 50%?

- Vấn đề này bắt nguồn từ một vài lý do. Thứ nhất là việc xét duyệt kế hoạch đầu tư. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân cấp cho các địa phương và các địa phương thì muốn điều chỉnh cơ cấu của tỉnh mình, bằng mọi cách để nâng cao tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp. Điều này dẫn đến việc các tỉnh đua nhau xây dựng các khu công nghiệp, trải thảm đỏ để lôi kéo các nhà đầu tư. Thứ hai, không loại trừ khả năng nhiều địa phương xây dựng các khu công nghiệp để lách luật, sử dụng quỹ đất nông nghiệp với lý do chính đáng. Và khi đã có được khu công nghiệp, đợi một thời gian sau đó lại làm các thủ tục để chuyển đổi mục đích sử dụng. Trên thực tế, có nhiều khu công nghiệp mới dừng lại ở khâu giải tỏa đất đai, xây dựng bằng một hàng rào và làm một đường con vào, chứ bên trong chưa có cơ sở hạ tầng để đầu tư, chính vì vậy không hấp dẫn các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước. Đấy là nguyên nhân dẫn đến tình trạng lãng phí đất trong xây dựng phát triển các khu công nghiệp.

- Nhiều ý kiến cho rằng, việc phát triển các khu công nghiệp dường như cũng đang trong tình trạng phá vỡ quy hoạch, thưa Ông?

- Quy hoạch rất quan trọng. Thực tế hàng loạt lĩnh vực chúng ta có quy hoạch nhưng luôn luôn bị phá vỡ quy hoạch. Như ngành thép, nhà nước có quy hoạch, thế nhưng các địa phương thi nhau phá quy hoạch. Sân golf cũng vậy. Trong phát triển khu công nghiệp hiện nay, trên thực tế là chưa có quy hoạch tổng thể. Do đó ở từng địa phương đều có những quy hoạch để lấy quỹ đất nông nghiệp phát triển khu công nghiệp. Đấy là một điều đau xót, chúng ta đang lấy ruộng đất màu mỡ bờ xôi ruộng mật để san lấp và biến thành các khu công nghiệp, rồi bỏ hoang. Bây giờ, các địa phương phát triển công nghiệp bằng mọi giá. Nhiều địa phương thấy rằng, càng ngày nhà nước thắt chặt hơn việc sử dụng quỹ đất nông nghiệp, tức là quy định về diện tích lúa rất chặt. Dù khu công nghiệp có thể tỷ lệ lấp đầy rất thấp, nhưng khi đã hình thành khu công nghiệp thì về sau tránh được quy định ngặt nghèo về đất nông nghiệp. Việc xây dựng phát triển các khu công nghiệp không được tính toán kỹ lưỡng và tất yếu sẽ chẳng có quy hoạch nào không bị phá vỡ.

- Điều này cho thấy chúng ta phải nhìn nhận lại chiến lược phát triển kinh tế ở từng địa phương?

- Theo quan niệm của các địa phương, nếu chỉ dựa vào sản xuất nông nghiệp thì muôn đời nghèo. Điều này cho thấy trong quá trình phát triển của đất nước phải nhìn nhận một vấn đề lớn hơn, đó là chúng ta xác định nước ta là một nước nông nghiệp có lợi thế về phát triển nông, lâm, nghiệp, thủy hải sản, nhưng chưa làm cho nông dân, chưa làm cho kinh tế của các địa phương giàu nên từ nông nghiệp. Điều đó khiến các địa phương tìm mọi cách rời bỏ lĩnh vực nông nghiệp chuyển  sang lĩnh vực công nghiệp dù lĩnh vực công nghiệp đó gây ra ô nhiễm, không mang lại giá trị gia tăng như mong muốn.

- Rõ ràng trong sự phát triển ồ ạt các khu công nghiệp đã mang lại rất nhiều hệ lụy, đặc biệt là đối với đời sống cũng như tâm lý của nông dân mất đất cho các khu công nghiệp nhưng lại bỏ hoang?

- Việc phát triển khu công nghiệp đang gây ra những hệ lụy khiến cho nông dân bị mất dần tư liệu sản xuất. Ban đầu khi có được một số tiền đền bù, nông dân ngộ nhận rằng mình đã trở nên giàu có và tiêu dùng hoang phí. Và sau một thời gian rất ngắn trở thành người không còn tư liệu sản xuất và không có tiền. Kết cục là gì? Ở địa phương do không được vào các khu công nghiệp, người dân lại nhao ra thành phố tìm việc làm, gây ra tình trạng, quá tải, các tệ nạn xã hội... Chúng ta có chủ trương ly nông bất ly hương nhưng trên thực tế có bao nhiêu % thanh niên đến tuổi lao động tìm được việc làm ở tại địa phương mình? Đây là một vấn đề lớn cần phải giải quyết ở tầm vĩ mô.

- Xin cám ơn Ông!