Dư âm Hội nghị toàn quốc lần thứ hai triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội

Kỳ vọng Hội nghị tạo hiệu ứng chuyển hóa các luật, nghị quyết vào thực tiễn nhanh chóng, hiệu quả

ThS. Nguyễn Vân Hậu

Thành công của Hội nghị toàn quốc lần thứ hai triển khai luật, nghị quyết thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu và Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XV được Nhân dân quan tâm, đánh giá cao. Đó là cách làm mới, hiệu quả, biến điều chưa có tiền lệ thành thông lệ, thể hiện tinh thần hành động nói đi đôi với làm, nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp của Quốc hội, gắn kết chặt chẽ với công tác tổ chức thực thi chính sách. Kỳ vọng và tin tưởng sau Hội nghị sẽ thúc đẩy hành động quyết liệt, chuyển hóa các luật, nghị quyết vào thực tiễn nhanh chóng, hiệu quả.

Hội nghị toàn quốc lần thứ hai triển khai luật, nghị quyết của Kỳ họp thứ Sáu và Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XV Ảnh: Hồ Long
Hội nghị toàn quốc lần thứ hai triển khai luật, nghị quyết của Kỳ họp thứ Sáu và Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XV. Ảnh: Hồ Long

Quyết tâm đưa pháp luật vào cuộc sống nhanh nhất, hiệu quả nhất

Hội nghị cho thấy quy mô, sự chuẩn bị khẩn trương, chu đáo, kỹ lưỡng, quyết tâm đưa pháp luật vào cuộc sống một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.

Nhìn lại Kỳ họp thứ Sáu (tháng 10 và 11.2023) và Kỳ họp bất thường lần thứ Năm (tháng 1.2024), Quốc hội Khóa XV đã thông qua 9 luật, 11 nghị quyết quy phạm pháp luật. Đó là kết quả lao động trí tuệ, sáng tạo, thể chế hóa chính sách của Đảng và Nhà nước bằng pháp luật, đưa cuộc sống vào trong luật trước yêu cầu thực tiễn và theo ý chí, nguyện vọng của Nhân dân. Trong đó, theo báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có hơn 400 nội dung chi tiết gắn với trách nhiệm, tiến độ thực hiện của từng tổ chức, đơn vị, cơ quan trong việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành - một khối lượng công việc rất lớn đang được chuyển hóa vào đời sống.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhấn mạnh: Đây là những luật, nghị quyết quan trọng có ý nghĩa không chỉ đối với việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của năm 2024, 2025, mà còn có ý nghĩa căn cơ, chiến lược, lâu dài trong giai đoạn tiếp theo của đất nước. Đặc biệt, Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội Khóa XV thông qua là hoạt động lập pháp có tầm quan trọng chỉ đứng sau Hiến pháp.

Nhà nước xây dựng, ban hành pháp luật cũng chính là một bước xây dựng và ban hành chính sách. Tổ chức thực thi chính sách là khâu trung tâm kết nối chu trình chính sách, quyết định hiện thực hóa mục tiêu của chính sách và các mục tiêu chung thông qua việc thi hành luật, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII. Chính vì lẽ đó, dư luận cử tri và Nhân dân rất quan tâm các hoạt động trong, sau hội nghị này.

Tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá sơ bộ đã có chuyển biến tích cực trong công tác triển khai luật, nghị quyết, nhất là sau thành công của Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất; các cơ quan đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, chủ động, quyết liệt khắc phục mọi khó khăn, thách thức, nỗ lực khẩn trương triển khai thi hành luật, nghị quyết. Tuy nhiên, đây mới chỉ là bước đầu, yêu cầu và kỳ vọng của cử tri, Nhân dân rất lớn đối với hành động của bộ máy lập pháp, hành pháp và tư pháp trong thời kỳ mới.

Hiệu ứng tích cực thúc đẩy hành động 

Thực tiễn cho thấy, chính quyền các cấp ở một số địa phương còn chưa coi trọng hoặc tổ chức chưa hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; nhất là phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chức và cho các tầng lớp Nhân dân theo quy định của LuậtPhổ biến, giáo dục pháp luật 2012. Sự am tường, tinh thông pháp luật của không ít cán bộ, công chức (kể cả lãnh đạo, quản lý) một số nơi còn hạn chế; biểu hiện rõ nhất là cán bộ, công chức phản ứng chính sách, pháp luật còn chậm, thậm chí không phản ứng khi có dấu hiệu trái pháp luật. Chẳng hạn, hiện nay nhiều đô thị lắp đặt biển báo hiệu giao thông đường bộ sai quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ; cá biệt, có nơi gần 50% biển báo giao thông trái pháp luật về độ cao biển báo (trong đô thị và khu đông dân cư phải có chiều cao tối thiểu 2m, ngoài khu đông dân cư là 1,8m) nhưng cán bộ quản lý đô thị, đơn vị lắp đặt biển báo và người thực thi công vụ đều không nhận thức được sai phạm và hậu quả pháp lý có thể dẫn đến vô hiệu các biển báo.

Trong một vấn đề khác, Điều 76, Luật Đất đai (sửa đổi) quy định: Trường hợp cơ quan có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện không điều chỉnh, hủy bỏ hoặc có điều chỉnh, hủy bỏ nhưng không công bố công khai thì người sử dụng đất không bị hạn chế về các quyền sử dụng đất đã được pháp luật quy định. Tuy nhiên, còn tình trạng ngăn cản người dân thực hiện quyền sử dụng đất của mình, gây bức xúc trong Nhân dân. Thực tiễn trên cho thấy, pháp luật chưa được thực thi một cách công bằng, nghiêm minh, trái với tinh thần bình đẳng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước pháp quyền.

Về quy định chi tiết thi hành luật, thời gian qua, do thiếu văn bản hướng dẫn, chính quyền địa phương thường ban hành văn bản hỏi cơ quan chuyên môn cấp trên trước khi ra các quyết định hành chính. Từ đó, phát sinh trường hợp cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp bộ ban hành văn bản hành chính thông thường nhưng có chứa quy phạm pháp luật để phúc đáp. Cá biệt có công văn còn quy định biểu mẫu quyết định hành chính (một bộ phận thủ tục hành chính), giải thích, hướng dẫn thi hành luật cho các địa phương, là những hành vi bị pháp luật nghiêm cấm quy định tại Khoản 2 và 3, Điều 14, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.

Thông qua việc tuyên truyền sâu rộng trên các phương tiện truyền thông, cử tri và Nhân dân theo dõi sát, đánh giá cao chất lượng các báo cáo trình bày tại Hội nghị toàn quốc lần thứ hai (ngày 7.3.2024) triển khai luật, nghị quyết thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu và Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XVvới những nội dung cụ thể, thuyết phục, “rõ người, rõ việc” trong kế hoạch tổ chức triển khai thi hành luật, nghị quyết của Quốc hội. Đồng thời, bày tỏ mong muốn các cơ quan chức năng đại diện quyền lực của Nhân dân tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân, cán bộ, công chức chậm thi hành pháp luật, tiêu cực tham những, lợi ích nhóm trong thi hành pháp luật.

Kỳ vọng và tin tưởng sau Hội nghị lần này sẽ tạo ra hiệu ứng tích cực từ cách làm mới, thúc đẩy chính quyền địa phương trong cả nước cùng Quốc hội, Chính phủ và hệ thống chính trị hành động quyết liệt, chuyển hóa các luật, nghị quyết vào thực tiễn nhanh chóng, hiệu quả, góp phần khẳng định và tô thắm thêm các giá trị cốt lõi của nền dân chủ ở nước ta. 

Lập pháp

TS. Bắc
Kinh tế

Nâng quy mô dự án là mở không gian cho tư duy mới

Theo TS. NGUYỄN PHƯƠNG BẮC, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Bắc Ninh, dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) có nhiều điểm mới quan trọng. Trong đó, việc nâng quy mô dự án chính là mở không gian cho tư duy mới, để thiết kế các dự án theo cách liên kết với nhau, mang tính tổng thể, tức là những dự án lớn. Điều này phù hợp với bối cảnh mới - bước vào “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét Báo cáo kết quả của Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023”.
Quốc hội và Cử tri

Giải pháp căn cơ phát triển bền vững nhà ở xã hội

Trương Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Hiệp hội Bất động sản Việt Nam

Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 34/CT-TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới. Cùng với kết quả giám sát tối cao của Quốc hội, cần thực hiện các giải pháp căn cơ, dài hạn để phát triển bền vững nhà ở xã hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp
Xây dựng luật

Bảo đảm việc tham gia bảo hiểm trách nhiệm được thực hiện nghiêm túc, công bằng

Dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) lần này đã bổ sung quy định bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên là loại hình bảo hiểm bắt buộc. Theo các đại biểu Quốc hội, cần rà soát, đánh giá kỹ về tính hiệu quả xã hội khi quy định đây là loại bảo hiểm bắt buộc; đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của công chứng viên hoặc tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp số tiền bồi thường từ bảo hiểm không đủ chi trả cho thiệt hại của khách hàng.

quang cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Bảo đảm minh bạch, đồng thuận trong quá trình triển khai quy hoạch

Dự thảo Luật quy định thời gian lấy ý kiến cộng đồng dân cư có liên quan về quy hoạch trong vòng 30 ngày, nhưng chưa quy định về việc tiếp thu, phản hồi ý kiến như thế nào, vì vậy có ý kiến đề nghị, ban soạn thảo quy định rõ cơ chế tiếp nhận, xử lý phản hồi lại cho cộng đồng dân cư. Đồng thời, bổ sung quy định về việc tổ chức các cuộc đối thoại công khai giữa các cơ quan chức năng và người dân trong trường hợp có tranh chấp hoặc bất đồng ý kiến về quy hoạch, để bảo đảm minh bạch và đồng thuận, thuận lợi hơn trong quá trình triển khai quy hoạch.

Phó Trưởng Đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình Đặng Bích Ngọc
Xây dựng luật

Rõ trách nhiệm để xử lý các rủi ro, rào cản

Đóng góp ý kiến tâm huyết tại Hội nghị khảo sát, lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) của Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình mới đây, liên quan đến các quy định về đấu thầu, có đại biểu cho rằng, việc rõ ràng trong các quy định pháp lý về đấu thầu, đấu giá hay cụ thể trách nhiệm của chủ đầu tư khi tham gia vào các dự án điện vô cùng quan trọng. Vì vậy, cần làm rõ được trách nhiệm để xử lý các rủi ro, những rào cản, đặc biệt là rào cản liên quan đến hành lang pháp lý.

Việc bổ sung quy định trong Luật Điện lực bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng giữa các đơn vị điện lực
Xây dựng luật

Yêu cầu xuất phát từ thực tiễn

Sau gần 20 năm triển khai thi hành, Luật Điện lực hiện hành cần thiết phải sửa đổi, bổ sung, nhằm đáp ứng mục tiêu triển khai các chính sách của Đảng đối với lĩnh vực năng lượng nói chung, điện lực nói riêng, đáp ứng mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Trọng tâm sửa đổi Luật Điện lực là điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước
Xây dựng luật

Bảo đảm những mục tiêu quan trọng

Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) được xây dựng với mục đích hoàn thiện quy định pháp luật về điện lực, phù hợp với quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, luật hóa định hướng chủ trương, chính sách về đổi mới cơ chế, chính sách, phát triển thị trường năng lượng đồng bộ, liên thông, hiện đại và hiệu quả; phù hợp với định hướng xã hội chủ nghĩa.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định yêu cầu phải khắc phục cho được "độ trễ" của chính sách
Lập pháp

Khắc phục “độ trễ” của chính sách

Tiếp tục hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, đồng thời, khắc phục cho được “độ trễ” của chính sách, tránh tình trạng chính sách chậm đi vào cuộc sống là một trong những giải pháp căn bản, toàn diện trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội được các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh tại Phiên họp thứ 38.

Toàn cảnh phiên họp
Xây dựng luật

Tháo gỡ vướng mắc, nhưng phải đồng bộ với các luật liên quan

Tại Phiên họp thứ 38 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước theo hướng cho phép các bộ, ngành và địa phương chủ động bố trí kinh phí từ chi thường xuyên cho các dự án ngoài kế hoạch đầu tư công trung hạn, nhưng phải rà soát để bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan.

Thiết lập định nghĩa rõ ràng cho các hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao
Quốc hội và Cử tri

Thiết lập định nghĩa rõ ràng cho các hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao

Nêu rõ trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực mới, đặt ra những thách thức về quản lý không chỉ đối với Việt Nam mà còn đối với các khu vực trên thế giới, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh, để bảo đảm phân định rõ ràng trách nhiệm và nghĩa vụ giữa người dùng, nhà cung cấp, nhà phát triển và bên triển khai, nên thiết lập định nghĩa rõ ràng cho các hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao.

Đánh giá kỹ quy mô, bảo đảm khả năng bố trí nguồn lực
Quốc hội và Cử tri

Đánh giá kỹ quy mô, bảo đảm khả năng bố trí nguồn lực

Cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 (Chương trình) tại Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ cần rà soát, đánh giá kỹ lưỡng việc thiết kế các chương trình, nhiệm vụ và mục tiêu cụ thể, bảo đảm quy mô, tính khả thi, khả năng huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện.

Bám sát quan điểm Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị của doanh nghiệp
Quốc hội và Cử tri

Bám sát quan điểm Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị của doanh nghiệp

Đây là một dự luật rất cần thiết, rất khó nhưng lại có ý nghĩa lớn đối với các doanh nghiệp nhà nước. Khẳng định điều này khi cho ý kiến về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp tại Phiên họp thứ 38, một số ý kiến đề nghị, việc sửa đổi Luật cần bám sát quan điểm chỉ đạo, Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh và quản trị của doanh nghiệp. Vốn nhà nước sau khi đã đầu tư vào doanh nghiệp được xác định là tài sản, là vốn của doanh nghiệp, nhưng việc gì doanh nghiệp cũng phải đi xin, thì sẽ mất thời cơ, cơ hội kinh doanh.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến với dự án Luật Nhà giáo
Quốc hội và Cử tri

Chính sách đặc thù, đủ mạnh nhưng phải liên thông với hệ thống pháp luật

Dự án Luật Nhà giáo được xây dựng trong bối cảnh đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh đối với nhà giáo. Do đó, cho ý kiến tại Phiên họp sáng nay, 25.9, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, dự luật phải bảo đảm vừa có chính sách đặc thù, đủ mạnh, vừa có sự liên thông với các luật liên quan, qua đó giúp đội ngũ nhà giáo thuận lợi trong quá trình hoạt động.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc của Đoàn giám sát với Chính phủ
Xây dựng luật

Do quy định pháp luật hay quá trình thực hiện?

Tại cuộc làm việc với Chính phủ về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2030”, các thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội đề nghị, cần làm rõ vướng mắc trong quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội hiện nay do quy định pháp luật hay quá trình thực hiện?

Ảnh minh họa
Lập pháp

Vướng mắc do thiếu văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền địa phương

Theo Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, hầu hết văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2024, Luật Nhà ở năm 2023, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023 thuộc thẩm quyền của địa phương hiện chưa được ban hành. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai các luật bởi nhiều nội dung quan trọng đã được phân cấp cho chính quyền địa phương.

Phòng ngừa, hạn chế rủi ro trước biến động liên tục của giá điện
Lập pháp

Phòng ngừa, hạn chế rủi ro trước biến động liên tục của giá điện

Không nên hạn chế giao dịch mua bán điện tương lai ở một dạng hợp đồng duy nhất là “hợp đồng kỳ hạn”, mà cần phải mở rộng thêm nhiều dạng hợp đồng khác như “hợp đồng quyền chọn”. Cả hai loại hợp đồng này đều là công cụ bảo hiểm giá có vai trò, chức năng phòng ngừa, hạn chế rủi ro trước biến động liên tục của giá điện giao ngay và chi phí sản xuất không ổn định.