Kỷ lục của một phiên họp

Trong bối cảnh các thế lực đế quốc và tay sai đang ráo riết chống lại nhân dân ta, hòng lật đổ chính quyền cách mạng và thiết lập một chính quyền phản động tay sai của đế quốc; chế độ cũ để lại một gia tài đổ nát: Công nghiệp phá sản, nông nghiệp đình đốn, tài chính kiệt quệ, nạn đói lan tràn, hơn 90% dân số mù chữ, tệ nạn xã hội nặng nề... đó cũng chính là những nội dung cơ bản được đặt ra cho phiên họp.

Phiên họp lịch sử này đã đạt ba “kỷ lục”:

Kỷ lục thứ nhất, là phiên họp “tầm cỡ” cơ quan Chính phủ - chính quyền nhân dân, bàn những vấn đề quốc gia đại sự, nhưng thời gian tiến hành phiên họp chỉ vẻn vẹn một buổi sáng, ngắn nhất so với tất cả các phiên họp chính thống sau này và cho đến tận bây giờ của tất cả các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp.

Kỷ lục thứ hai, nghi thức phiên họp hết sức đơn giản, đúng thời gian, đủ các thành viên của Chính phủ là phiên họp được bắt đầu. Chủ tọa phiên họp - Người đứng đầu Chính phủ tự viết, tự soạn thảo lấy văn bản và tự trình bày trước Chính phủ. Cũng cho đến tận bây giờ, hiếm có một vị lãnh đạo nào làm được như thế... Khởi đầu phiên họp, Bác nói:

“Thưa các cụ và các chú,

Sau tám mươi năm bị áp bức, bị bóc lột, và dưới chính sách ngu dân của thực dân Pháp, các bạn và tôi, chúng ta đều chưa quen với kỹ thuật hành chính.

Nhưng điều đó không làm chúng ta lo ngại. Chúng ta vừa làm vừa học, vừa học vừa làm. Chắc rằng chúng ta sẽ phạm khuyết điểm, nhưng chúng ta sẽ sửa chữa, chúng ta có can đảm sửa chữa khuyết điểm.

Với lòng yêu nước, yêu nhân dân sâu sắc, tôi chắc chúng ta sẽ thành công”⁽¹⁾.

Mọi thành viên Chính phủ lâm thời đều hồ hởi, Bác tiếp tục khẳng định một phương pháp làm việc rất thực tế nhưng cũng rất hiện đại là, vừa làm vừa học, vừa học vừa làm. Các bộ trưởng - thành viên Chính phủ như trút được áp lực trước bộn bề công việc, càng chăm chú lắng nghe, tiếp thu từng ý, từng lời của Bác.

Kỷ lục thứ ba, là phiên họp đầu tiên của Chính phủ bàn nhiều việc lớn, cả ở tầm chiến lược, cả những việc cấp bách trước mắt trên quy mô toàn quốc, cả đối nội liên quan đến đối ngoại, nhưng đều được quyết đáp gọn trong phiên họp. Kỷ lục này nhờ vào cách đặt vấn đề mạch lạc, đúng với thực tiễn, thu phục lòng người và cách điều hành, dẫn dắt hợp lý, nghiêm túc của Chủ tịch Chính phủ lâm thời. Bác tiếp tục trình bày:

“Hiện nay những vấn đề gì là vấn đề cấp bách hơn cả. Theo ý tôi, có sáu vấn đề:

Một là, nhân dân đang đói - Ngoài những kho chứa thóc mà Pháp, Nhật vơ vét của nhân dân, bọn Nhật, Pháp còn bắt đồng bào chúng ta giảm bớt diện tích cấy lúa để trồng thầu dầu, đay và những thứ cây khác cần thiết cho cuộc chiến tranh của chúng. Hơn nữa, chúng ta còn tìm thấy hai kế hoạch của bọn cầm quyền Pháp với mục đích gây nạn đói, để ngăn trở phong trào yêu nước và bắt buộc đồng bào chúng ta phải làm việc như nô lệ.

Hơn hai triệu đồng bào chúng ta đã chết đói vì chính sách độc ác này. Vừa rồi nạn lụt đã phá hoại tám tỉnh sản xuất lúa gạo. Điều đó càng làm cho tình hình trầm trọng hơn. Những người thoát chết đói nay cũng bị đói. Chúng ta phải làm thế nào cho họ sống.

Tôi đề nghị với Chính phủ là phát động một chiến dịch tăng gia sản xuất.

Trong khi chờ đợi ngô, khoai và những thứ lương thực phụ khác, phải ba bốn tháng mới có, tôi đề nghị mở một cuộc lạc quyên. Mười ngày một lần, tất cả đồng bào chúng ta nhịn ăn một bữa. Gạo tiết kiệm được sẽ góp lại và phát cho người nghèo.

Vấn đề thứ hai, nạn dốt - Là một trong những phương pháp độc ác mà bọn thực dân dùng để cai trị chúng ta. Hơn chín mươi phần trăm đồng bào chúng ta mù chữ.
Nhưng chỉ cần ba tháng là đủ để học đọc, học viết tiếng nước ta theo vần quốc ngữ. Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Vì vậy tôi đề nghị mở một chiến dịch để chống nạn mù chữ.

Vấn đề thứ ba - Trước chúng ta đã bị chế độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi đến chế độ thực dân không kém phần chuyên chế, nên nước ta không có hiến pháp. Nhân dân ta không được hưởng quyền tự do dân chủ. Chúng ta phải có một hiến pháp dân chủ. Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay một cuộc TỔNG TUYỂN CỬ với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái mười tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống...

Vấn đề thứ tư - Chế độ thực dân đã đầu độc dân ta với rượu và thuốc phiện. Nó đã dùng mọi thủ đoạn hòng hủ hóa dân tộc chúng ta bằng những thói xấu, lười biếng, gian giảo, tham ô và những thói xấu khác. Chúng ta có nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục lại nhân dân chúng ta. Chúng ta phải làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam độc lập.

Tôi đề nghị mở một chiến dịch giáo dục lại tinh thần nhân dân bằng cách thực hiện: CẦN, KIỆM, LIÊM, CHÍNH.

Vấn đề thứ năm - Thuế thân, thuế chợ, thuế đò, là một lối bóc lột vô nhân đạo. Tôi đề nghị bỏ ngay ba thứ thuế ấy. Cuối cùng tôi đề nghị tuyệt đối cấm hút thuốc phiện.

Vấn đề thứ sáu - Thực dân và phong kiến thi hành chính sách chia rẽ đồng bào giáo và đồng bào lương, để dễ thống trị. Tôi đề nghị Chính phủ ta tuyên bố tín ngưỡng tự do và lương giáo đoàn kết”⁽²⁾.

Trong công cuộc cải cách hành chính hiện nay thì họp hành, hội nghị, hội thảo, thậm chí là đại hội cũng phải được cải cách sao cho gọn nhẹ, tiết kiệm thời gian và hiệu quả thiết thực. Với 3 kỷ lục của phiên họp đầu tiên của Chính phủ, có thể coi đó là một “khuôn mẫu” mà các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị cần nghiên cứu, từng bước áp dụng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của mình.

__________

(1), (2) Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 8, trang 1, 2,3; NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2000.