FiinRatings đánh giá khả năng sinh lời của Ngân hàng ở mức khiêm tốn hơn so với mặt bằng chung của ngành, do biên lãi ròng tương đối thấp đến từ chi phí huy động cao, và hiệu quả hoạt động chưa tối ưu được chi phí.
FiinRatings vừa xếp hạng Tín nhiệm dài hạn Nhà phát hành của Bac A Bank ở mức điểm A- với Triển vọng "Ổn định" trong thời gian 12-24 tháng tới.
Theo đó, trong báo cáo của mình, đơn vị xếp hạng tín nhiệm đánh giá, BAB có chiến lược cho vay nhất quán với tỷ trọng ổn định trong nhiều năm, tập trung vào những nhóm ngành thiết yếu và ít bị ảnh hưởng mạnh với các biến động kinh tế như nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Bên cạnh đó, khả năng huy động vốn và vị thế thanh khoản của Ngân hàng cũng được kỳ vọng sẽ tiếp tục được duy trì ổn định nhờ nguồn tiển gửi của khách hàng cá nhân và danh mục tài sản đầu tư có tính thanh khoản cao, cùng với đó chiến lược kinh doanh vốn thị trường 2 phù hợp đã hạn chế rủi ro từ sự phụ thuộc vào nguồn vốn bán buôn của BAB.
Đáng chú ý, vị thế kinh doanh của BAB được đánh giá ở mức ‘trung bình’, dựa trên đánh giá của chúng tôi về quy mô cũng như mức độ đa dạng kinh doanh của Ngân hàng có sự khiêm tốn hơn so với trung bình ngành; điều này sẽ có tác động đến mức độ ổn định kinh doanh của Ngân hàng trong trung hạn.
Tính đến 31.12.2023, xét về quy mô, BAB thuộc nhóm ngân hàng thương mại cổ phần nhỏ ở Việt Nam, có thị phần tương đối khiêm tốn nhưng được duy trì ổn định trong nhiều năm trở lại đây. Thị phần của BAB tính theo Tổng tài sản, Tiền gửi khách hàng và Dư nợ cho vay khách hàng đều được duy trì ổn định, chiếm khoảng 1,0% của toàn ngành, với mức độ biến động về các chỉ tiêu này trong 5 năm gần đây ít hơn 0,1 điểm phần trăm hàng năm bất chấp những diễn biến của thị trường. Mặc dù độ phủ về địa lý của BAB còn hạn chế so với mặt bằng chung các ngân hàng khác, nhưng Ngân hàng đang cho thấy sự ổn định trong kinh doanh, được củng cố bởi tập khách hàng gắn bó và ổn định.
Nhóm khách hàng gửi tiền tại BAB chủ yếu là các khách hàng cá nhân (đặc biệt là tập khách hàng hưu trí), gửi tiền kỳ hạn dài cho mục đích bảo quản, cất giữ tài sản, do đó có tính ổn định tương đối cao. Tỷ lệ tiền gửi có kỳ hạn từ nhóm khách hàng cá nhân ở mức cao này giúp BAB đảm bảo đệm vốn, đảm bảo phục vụ cho hoạt động cho vay của Ngân hàng, giảm thiểu mức độ rủi ro tập trung cũng như giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn vốn bán buôn. Bên cạnh đó, chúng tôi tin rằng mức độ ổn định trong hoạt động kinh doanh của BAB sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ việc duy trì nhất quán chính sách cho vay hướng đến nhóm ngành thiết yếu và ít nhạy cảm hơn trước các biến động kinh tế, cùng với chiến lược mở rộng tập khách hàng trong trung hạn.
Về hoạt động cho vay, Ngân hàng tập trung tỉ trọng cho vay lớn vào các nhóm ngành nông-lâm- nghiệp và ngành chế biến chế tạo, chiếm hơn 50% tổng dư nợ trong giai đoạn 05 năm gần đây. FiinRatings đánh giá đây là nhóm ngành có tính chất rủi ro thấp hơn, và ít nhạy cảm hơn trước các biến động vĩ mô so với các nhóm ngành thâm dụng vốn khác như bất động sản hay xây dựng, là những nhóm ngành có nhiều diễn biến không thuận lợi trong giai đoạn 2022-2023 vừa qua.
Đối với định hướng tín dụng cho giai đoạn 2024-2025, Ban lãnh đạo của Ngân hàng xác định tiếp tục tập trung cho vay các lĩnh vực công nghệ cao, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và an sinh xã hội, hạn chế cho vay các lĩnh vực bất động sản, chứng khoán. FiinRatings đánh giá chiến lược này, cùng với sự hồi phục trong hoạt động xuất nhập khẩu, sẽ tiếp tục là động lực hỗ trợ việc tăng trưởng cho Ngân hàng trong giai đoạn tới.
Tuy nhiên, hoạt động cho vay của BAB cũng gặp áp lực cạnh tranh về lãi suất tương đối lớn từ các ngân hàng có lợi thế về chi phí vốn. Việc phải chịu mức chi phí huy động vốn tương đối cao so với mặt bằng các ngân hàng khác do tập trung vào nguồn tiền gửi tiết kiệm trung và dài hạn dẫn đến việc BAB phải duy trì lãi suất cho vay ở mức nhất định để đảm bảo biên lãi ròng, giảm khả năng cạnh tranh trong giai đoạn nhu cầu vay vốn giảm mạnh như trong năm 2023, với mức tăng trưởng tín dụng của BAB chỉ đạt 6,1%, thấp hơn so với tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống ở mức 13,7%.
Bên cạnh đó, mức độ đa dạng hóa kinh doanh của BAB hiện còn khiêm tốn do vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động cho vay và tỷ trọng đóng góp của thu nhập ngoài lãi trên tổng thu nhập hoạt động của Ngân hàng hiện đang ở mức thấp hơn so với trung bình ngành (Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động cho vay trong tổng thu nhập hoạt động luôn ở mức trên 90% trong 5 năm gần nhất 2018-2023). Do khách hàng của BAB chủ yếu là các khách hàng cá nhân, vay với mục đích sản xuất, kinh doanh nên nhu cầu sử dụng các dịch vụ khác như thẻ tín dụng, thanh toán, ngoại hối, bảo lãnh phát hành còn tương đối hạn chế. Ngoài ra, BAB cũng chưa sở hữu các công ty con nằm trong các lĩnh vực khác như chứng khoán, bảo hiểm, quản lý tài sản hay tư vấn như một số ngân hàng khác.
Trong giai đoạn 2024-2025 sắp tới, Ngân hàng cũng chưa có kế hoạch mở rộng danh mục đầu tư và hệ thống dịch vụ một cách đáng kể so với mô hình hoạt động hiện tại. Về mặt sản phẩm, BAB có dự định tăng tỷ trọng các gói vay cho các mục đích ngoài sản xuất như vay ô tô, mua nhà, tiêu dùng. Tuy nhiên, chúng tôi đánh giá việc đa dạng hóa sản phẩm sẽ chưa có tác động đáng kể tới danh mục vay tổng thể của Ngân hàng trong giai đoạn tới.
Đánh giá của FinnRatings cho rằng, cơ cấu vốn và Khả năng sinh lời của BAB ở mức ‘trung bình’ phản ánh đánh giá về bộ đệm vốn thấp hơn trong nhiều năm so với hầu hết các ngân hàng trong hệ thống và khả năng sinh lời thấp hơn so với trung bình ngành đến từ chi phí huy động cao.
Trong giai đoạn 3 năm 2021-2023, mặc dù luôn nằm trên ngưỡng yêu cầu tối thiểu là 8% của Ngân hàng nhà nước, tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của BAB luôn nằm trong top 5 ngân hàng có tỷ lệ CAR thấp nhất hệ thống. Mặc dù tỷ lệ Vốn cấp 1/Tổng tài sản của BAB bám sát trung bình ngành một cách ổn định trong suốt giai đoạn từ 2015-2022, nhưng riêng trong năm 2023, do lượng tiền gửi tăng đột biến ở mức 22%, lớn hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng lợi nhuận và huy động vốn điều lệ, tỷ lệ Vốn cấp 1/Tổng tài sản Tỷ lệ an toàn vốn tổi thiểu (“CAR”) của BAB giảm từ 7,6% về 7,1%.
FinnRatings kỳ vọng tỷ lệ vốn cấp 1/Tổng tài sản của BAB sẽ tăng lên mức khoảng 7,9% do mức tăng huy động tiền gửi giai đoạn 2024-2025 giảm nhờ nguồn vốn trung và dài hạn dồi dào đã huy động năm 2023, trong khi kế hoạch tăng vốn thêm khoảng 1.400 tỷ, trong đó 896 tỷ thông qua phát hành mới sẽ làm tăng vốn cấp 1 nếu được thực hiện theo kế hoạch.
FiinRatings đánh giá khả năng sinh lời của Ngân hàng ở mức khiêm tốn hơn so với mặt bằng chung của ngành, do biên lãi ròng tương đối thấp đến từ chi phí huy động cao, và hiệu quả hoạt động chưa tối ưu được chi phí. Nguồn vốn huy động của BAB tập trung vào tiền gửi có kỳ hạn, đặc biệt là kỳ hạn trên 1 năm.
Trong đó, nguồn tiền gửi có kỳ hạn là nguồn chủ yếu với tỷ lệ 95% tổng tiền gửi, tập trung 45% ở kỳ hạn trên 1 năm. So với mặt bằng các ngân hàng, BAB là một trong những ngân hàng đưa ra mức lãi suất tương đối cao để đáp ứng chiến lược của Ngân hàng trong việc thu hút nguồn tiền gửi tiết kiệm trung và dài hạn, ưu tiên các mục tiêu về ổn định nguồn vốn và chất lượng thanh khoản dẫn đến chi phí huy động luôn ở mức cao hơn đáng kể so với trung bình ngành.
Trong khi việc cho vay các ngành nông nghiệp công nghệ cao, phục vụ an sinh xã hội là các ngành được ưu đãi về lãi suất, chi phí huy động năm 2023 của BAB ở ngưỡng 8,8% cao hơn trung bình ngành ở ngưỡng 6,1%. Cùng với đó, các khoản vay có mục đích vay để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh trong các hộ gia đình tập trung ở nhóm ngắn hạn và trung hạn dẫn đến tỷ lệ NIM của BAB tương đối thấp so với trung bình ngành. Biên lãi ròng của BAB duy trì ở mức 2%, trong khi trung bình ngành là dao động quanh mức 3% giai đoạn 2018-2023.
Trong ngắn hạn, FinnRatings cho rằng khả năng sinh lời của BAB vẫn sẽ tiếp tục đối mặt với những thách thức liên quan đến khả năng hấp thụ vốn chưa hoàn toàn phục hồi của nền kinh tế. Trong trung và dài hạn, chúng tôi cũng kỳ vọng biên lợi nhuận của Ngân hàng sẽ được cải thiện nhờ vào việc Ngân hàng tận dụng được nguồn vốn dài hạn với chi phí vốn tốt trong môi trường lãi suất thấp, và khi nền kinh tế vượt qua giai đoạn khó khăn với nhu cầu vay vốn được cải thiện.
Về mặt quản lý chi phí hoạt động, BAB cũng cho thấy tỷ lệ Chi phí trên lợi nhuận (CIR) tương đối cao và có xu hướng tăng so với trung bình ngành. Tỷ lệ CIR năm 2023 là 60.9% trong khi trung bình ngành là 31,3%. Chúng tôi cho rằng, hiệu quả vận hành của Ngân hàng, thể hiện qua tỷ lệ CIR sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao hơn trung bình ngành trong thời gian tới 2024-2025. Bên cạnh đó, tỉ lệ sinh lời trên tổng tài sản (ROA) trong 05 năm trở lại đây của BAB, mặc dù ở ngưỡng ổn định quanh 0,5% đến 0,7%, vẫn là mức thấp so với trung bình ngành, do danh mục cho vay có mức sinh lời thấp, cùng với danh mục đầu tư mà BAB nắm giữ phần lớn đều sinh lời thấp do là nhóm tài sản có tính rủi ro thấp.
Vị thế rủi ro của BAB được đánh giá ở mức "Rất tốt", thể hiện qua công tác quản trị rủi ro được xác định rõ ràng và đồng nhất, kết hợp với khẩu vị rủi ro nhất quán hướng đến tập khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp đều có mức độ rủi ro thấp. Kinh nghiệm và lịch sử về quản lý chất lượng tài sản của BAB cũng luôn ở mức tốt và thận trọng hơn so với trung bình ngành, cùng với mức độ rủi ro tiềm ẩn được đánh giá thấp hơn so với ngành nhờ vào mô hình kinh doanh tương đối đơn giản và tập trung vào lĩnh vực cho vay.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
