Quy hoạch tổng thể quốc gia

Có nên dự kiến phát triển điện hạt nhân?

Có nên bổ sung dự kiến phát triển điện hạt nhân vào Quy hoạch tổng thể quốc gia hay không? Các chuyên gia có quan điểm khác nhau về vấn đề này.

“Chưa thể thay thế điện hạt nhân”

Dự thảo báo cáo tổng hợp Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 (gọi tắt là Quy hoạch tổng thể quốc gia) đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư lấy ý kiến, trong đó đặt ra định hướng và tổ chức không gian phát triển các ngành, lĩnh vực.

Cần xem xét kỹ lưỡng việc có nên bổ sung dự kiến phát triển điện hạt nhân vào Quy hoạch tổng thể quốc gia. Nguồn ITN
Cần xem xét kỹ lưỡng việc có nên bổ sung dự kiến phát triển điện hạt nhân vào Quy hoạch tổng thể quốc gia. Nguồn ITN

Cụ thể, theo dự thảo, đối với hạ tầng năng lượng chia làm 3 phân ngành gồm: phân ngành điện lực và năng lượng tái tạo (nhiệt điện than, nhiệt điện khí; năng lượng mới và năng lượng tái tạo gồm điện gió, điện mặt trời, các loại năng lượng tái tạo khác, thủy điện, năng lượng tái tạo cho sản xuất nhiệt và mục đích khác); phân ngành dầu khí; phân ngành than.

Theo TS. Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Quy hoạch tổng thể quốc gia cần bổ sung vào định hướng phát triển hạ tầng năng lượng về dự kiến phát triển điện hạt nhân. Bởi lẽ trong giai đoạn 2021 - 2030 chắc chắn chưa có công nghệ sản xuất điện nào thay thế được điện hạt nhân, trong khi các nguồn năng lượng khác đã gần cạn kiệt. Thêm nữa, Việt Nam đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 (COP-26). "Có định hướng phát triển điện hạt nhân mới có thể đầu tư cho đào tạo chuyên gia công nghệ và an toàn hạt nhân, quá trình này mất nhiều thời gian trước khi khởi động lại dự án điện hạt nhân", ông nói.

Quan điểm này nhận được sự đồng tình của GS. Trần Đình Long, Trưởng ban Khoa học công nghệ, Hội Điện lực Việt Nam. Theo ông Long, điện hạt nhân là dạng năng lượng sạch, tiềm năng cũng rất lớn, bảo đảm khả năng phát điện ổn định. Vấn đề môi trường từng là mối lo ngại thì hiện ngày càng được cải thiện nhờ sự phát triển của công nghệ. “Rất nhiều nước, kể cả các nước đang phát triển cũng đều xem xét khả năng của loại năng lượng này trong cân bằng năng lượng quốc gia”.

Cũng theo ông Long, Quy hoạch tổng thể quốc gia xác định tầm nhìn đến năm 2050 là khoảng thời gian tương đối xa và có thể có những thành tựu về khoa học công nghệ mới. Do đó, Ban soạn thảo cần xem xét một cách toàn diện trên cơ sở xác định cân bằng năng lượng nhiên liệu đến năm 2050. “Cần xem xét khả năng xuất hiện của điện hạt nhân vào lúc nào, công suất bao nhiêu, trình tự ra sao để có sự chuẩn bị”, GS. Trần Đình Long đề xuất.

Hai lý do chưa nên bổ sung điện hạt nhân

Trái lại, TS. Đoàn Văn Bình, Viện trưởng Viện Khoa học năng lượng chưa đồng tình bổ sung dự kiến phát triển điện hạt nhân vào Quy hoạch tổng thể quốc gia, bởi hai lẽ.

Thứ nhất, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11.2.2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 không đề cập đến phát triển điện hạt nhân. Nghị quyết chỉ nêu: Sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực đã được đào tạo về năng lượng hạt nhân đi đôi với đào tạo nâng cao; khẩn trương triển khai các cam kết quốc tế trong việc nghiên cứu ứng dụng năng lượng hạt nhân cho mục đích hòa bình. “Quy hoạch tổng thể quốc gia phải tuân thủ theo chủ trương, đường lối của Đảng”, ông Bình nhấn mạnh.

Thứ hai, điện hạt nhân có lợi thế phát điện ổn định, chạy nền công suất cao, vấn đề an toàn được bảo đảm. Song, “quan trọng nhất là nó đắt”. Hiện, giá thành sản xuất 1kWh có thể lên tới 18,9 cent, trong khi điện gió ngoài khơi chỉ có 12 - 13 cent. “Trong dự thảo Quy hoạch điện VIII đã tính đến kịch bản có điện hạt nhân rồi nhưng vì nó đắt nên kịch bản đó không được lựa chọn. Thêm nữa, trong vòng 10 - 15 năm nữa, nếu Việt Nam muốn làm điện hạt nhân thì hoàn toàn phải nhập khẩu, từ thiết kế, chế tạo thiết bị, xây dựng, vận hành, trong khi các nước có lợi thế về điện hạt nhân mà Việt Nam có thể nhập khẩu lại nhạy cảm về mặt chính trị”, ông Bình chỉ rõ.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang trong quá trình xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia. Việc có nên bổ sung dự kiến phát triển điện hạt nhân vào quy hoạch cần được Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng, trên cơ sở tham vấn ý kiến rộng rãi, huy động sự tham gia của các nhà khoa học, chuyên gia trước khi đưa ra quyết định.

Chưa thuyết phục

Một trong những nhiệm vụ, giải pháp được Nghị quyết số 55-NQ/TW nêu ra là phải hình thành và phát triển một số trung tâm năng lượng tái tạo tại các vùng và các địa phương có lợi thế. Trong dự thảo Quy hoạch điện VIII nêu quan điểm của Chính phủ là hạn chế không truyền tải điện từ vùng này sang vùng khác.

Từ căn cứ đó, nhìn sang dự thảo báo cáo tổng hợp Quy hoạch tổng thể quốc gia thấy bộc lộ một số điểm thiếu thuyết phục.

Cụ thể, theo dự thảo, định hướng phân bố không gian phát triển đối với công nghiệp năng lượng tái tạo là sẽ hình thành vành đai công nghiệp năng lượng tái tạo lớn của cả nước ở một số khu vực như: ven biển Nam Trung Bộ từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận; khu vực ven biển Tây Nam Bộ tập trung ở Sóc Trăng - Bạc Liêu - Cà Mau; Bắc Trung Bộ từ Hà Tĩnh đến Quảng Trị; Tây Nguyên tập trung ở Đắk Lắk - Đắk Nông - Gia Lai.

Ở một số vùng, điển hình như ven biển Nam Trung Bộ từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận hay Đắk Lắk - Đắk Nông - Gia Lai, phụ tải điện rất thấp nhưng không thấy bố trí không gian công nghiệp, vậy phát triển năng lượng tái tạo ở đây rồi bán điện đi đâu? Nếu chỉ phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo ở những vùng đó rồi phát lên lưới là bị tắc nghẽn truyền tải, mà phải làm đồng bộ là kéo phụ tải, kéo khu công nghiệp, cụm công nghiệp, kéo hạ tầng xã hội về đó để tiêu thụ năng lượng tại chỗ mới hiệu quả: vừa tận dụng được năng lượng tốt, giá rẻ vừa giảm mật độ phát triển ở khu đô thị. Tiếc là dự thảo báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia không thể hiện được điều này.

Mặt khác, đến năm 2030 và giai đoạn 2031 - 2045, nhu cầu điện ở miền Bắc rất lớn, đặc biệt ở vùng kinh tế trọng điểm Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và đã có sẵn phụ tải. Tuy nhiên, dự thảo báo cáo tổng hợp Quy hoạch tổng thể quốc gia lại không đề cập năng lượng tái tạo ở vùng này, trong khi có tiềm năng về điện gió ngoài khơi khá lớn và thực tế các tỉnh ven biển Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình đã đề xuất hàng chục GW điện gió ngoài khơi.

Ngoài ra, ở những điểm giao giữa hành lang kinh tế Đông - Tây với trục Bắc - Nam mà có điều kiện phát triển năng lượng tái tạo cũng cần xem xét phát triển, kéo khu công nghiệp về các điểm giao đó.

Quy hoạch tổng thể quốc gia cần xem xét kỹ lưỡng các vấn đề này để bảo đảm cho sự phát triển đất nước, đúng theo định hướng, chủ trương của Đảng và Nhà nước.

TS. Đoàn Văn Bình, Viện trưởng Viện Khoa học năng lượng

Kinh tế

Ảnh minh họa
Kinh tế

Tăng lượng bán điện mặt trời mái nhà để khuyến khích đầu tư

Theo các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp, việc quy định lượng điện dư thừa từ hệ thống mặt trời mái nhà được phép bán ra tối đa 20% tổng công suất đã gỡ rào cản cho doanh nghiệp, người dân đầu tư năng lượng sạch. Dù vậy, cơ quan quản lý cần xem xét để nâng mức bán điện vượt ngưỡng này để khuyến khích đầu tư.

Ảnh minh họa
Kinh tế

Doanh nghiệp vẫn loay hoay dù sắp thí điểm thị trường carbon

Dự kiến vận hành thí điểm từ giữa năm 2025, thị trường carbon đang được kỳ vọng trở thành công cụ quan trọng giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Tuy nhiên, trong khi khung pháp lý và cơ chế vận hành vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, nhiều doanh nghiệp tham gia sớm vào thị trường này cho biết họ đang gặp không ít khó khăn.

Các chuyên gia tại Hội thảo
Kinh tế

Cải cách thể chế tạo động lực tăng trưởng

Tại Hội thảo khoa học quốc gia "Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025" ngày 10.4, GS.TS. Phạm Hồng Chương, Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân, nhấn mạnh: thể chế chính là "cốt lõi mềm" của tăng trưởng; trong bối cảnh cửa sổ dân số vàng sắp khép lại, không cải cách thể chế đồng nghĩa với việc đánh mất động lực tăng trưởng.

Taseco Land tham gia đấu giá dự án tại đô thị lõi trung tâm của TP. Thái Nguyên
Bất động sản

Taseco Land tham gia đấu giá dự án tại đô thị lõi trung tâm của TP. Thái Nguyên

Công ty Cổ phần Đầu tư Bất động sản Taseco (Taseco Land) chính thức phê duyệt việc tham gia đấu giá quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất tại Dự án Khu đô thị mới, phố đi bộ trung tâm thành phố Thái Nguyên - một trong những dự án chiến lược của tỉnh trong giai đoạn phát triển đô thị 2025-2030.

Vietjet và AV AirFinance ký kết hợp tác 300 triệu USD, nâng tổng kim ngạch với Hoa Kỳ lên 64 tỉ USD
Kinh tế

Vietjet và AV AirFinance ký kết hợp tác 300 triệu USD, nâng tổng kim ngạch với Hoa Kỳ lên 64 tỉ USD

Ngày 9.4, tại Thủ đô Washington (Hoa Kỳ), hãng Hàng không Vietjet và AV AirFinance ký kết thỏa thuận hợp tác tổng trị giá 300 triệu USD với sự chứng kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc và lãnh đạo cấp cao của Việt Nam trong khuôn khổ chuyến công tác nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế – thương mại song phương Việt – Mỹ.

Vietbank ký kết hợp tác chiến lược với Công ty CP Đầu tư Địa ốc Vạn Phúc - Triển khai gói vay ưu đãi khi mua nhà dự án
Doanh nghiệp

Vietbank ký kết hợp tác chiến lược với Công ty CP Đầu tư Địa ốc Vạn Phúc - Triển khai gói vay ưu đãi khi mua nhà dự án

Ngày 09.04.2025 tại TP. Hồ Chí Minh, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín (Vietbank) và Công ty CP Đầu tư Địa ốc Vạn Phúc đã chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác. Đây là cột mốc quan trọng trong hành trình đồng hành kiến tạo không gian sống đẳng cấp cho cư dân và mở ra cơ hội tiếp cận tài chính linh hoạt, ưu đãi vượt trội cho khách hàng mua nhà tại các dự án do Vạn Phúc phát triển, đặc biệt là tại Khu đô thị Vạn Phúc City, TP. Thủ Đức.

Tập trung sản xuất điện mùa khô
Doanh nghiệp

Tập trung sản xuất điện mùa khô

Tổng công ty Phát điện 1 (EVNGENCO1) cho biết, tháng 4 sẽ tập trung cao độ cho việc bảo đảm sản xuất điện các tháng cao điểm mùa khô, cụ thể là bảo đảm vận hành an toàn và hiệu quả các nhà máy, hoàn thành sản lượng điện được giao 3,559 tỷ kWh.

Bứt phá thu ngân sách, giữ vững trận địa chống buôn lậu
Doanh nghiệp

Bứt phá thu ngân sách, giữ vững trận địa chống buôn lậu

Trong 3 tháng đầu năm 2025, ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực của ngành hải quan trong bối cảnh nền kinh tế tiếp tục phục hồi và duy trì đà tăng trưởng. Cục Hải quan Việt Nam không chỉ bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước mà còn đạt kết quả ấn tượng ở cả 3 trụ cột: Thu ngân sách, tạo thuận lợi thương mại và đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại.