Theo Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân, khó khăn hiện tại với doanh nghiệp không chỉ đến từ chu kỳ khó khăn của kinh tế thế giới mà còn do những vấn đề nội tại. Đây là thách thức lớn nhưng cũng mở ra cơ hội để Chính phủ thực hiện những cải cách triệt để nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao sản lượng kinh tế trong dài hạn.
Doanh nghiệp đang trải qua bối cảnh khó khăn
Hôm qua, 25.5, ông Trương Gia Bình, Trưởng ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng) ký Văn bản số 09/Ban IV gửi Thủ tướng báo cáo kết quả khảo sát tình hình doanh nghiệp tháng 5.2023 và một số đề xuất, tham mưu để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế.
Theo Ban IV, cuối tháng 4 vừa qua, đơn vị này đã khảo sát trực tuyến 9.556 doanh nghiệp để đánh giá hiện trạng và triển vọng kinh tế nửa cuối năm nay. Kết quả cho thấy, doanh nghiệp đang trải qua bối cảnh khó khăn. 82,3% doanh nghiệp được hỏi dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023.
Trong số các doanh nghiệp còn hoạt động năm 2023, có 71,2% dự kiến giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 22,2% dự kiến giảm trên 50%. Có 80,7% doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu trên 5%, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 29,4%.
Trong bức tranh chung đó, doanh nghiệp ngành xây dựng; các doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa; doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước; doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh thể hiện mức độ đánh giá tiêu cực hơn. Riêng tại TP. Hồ Chí Minh chỉ đạt số điểm 1,58, trong khi mức trung bình cả nước là 1,67 và là mức thấp nhất so với các địa phương trọng điểm công nghiệp như Hà Nội (1,75), Bình Dương (1,65), Đồng Nai (1,68), Hải Phòng (1,71)…
Khó khăn, thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp đang phải đối mặt là về đơn hàng (59,2%); tiếp đến là khó khăn trong tiếp cận vốn vay (51,1%); thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật (45,3%); nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế (31,1%).
Theo Ban IV, những khó khăn hiện tại với doanh nghiệp không chỉ đến từ chu kỳ khó khăn của kinh tế thế giới mà còn do những vấn đề nội tại. Đây là thách thức rất lớn nhưng cũng mở ra những cơ hội lớn để Chính phủ thực hiện những cải cách triệt để nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao sản lượng kinh tế trong dài hạn.
Bốn "nút thắt" doanh nghiệp muốn được tháo gỡ ngay
Trên cơ sở đề xuất, kiến nghị từ cộng đồng doanh nghiệp, Ban IV đề xuất Thủ tướng chỉ đạo nghiên cứu kỹ lưỡng để lựa chọn áp dụng hoặc tham mưu áp dụng ngay trước mắt các giải pháp phù hợp nhằm củng cố niềm tin và gia tăng nội lực để doanh nghiệp và nền kinh tế đất nước vượt qua giai đoạn nhiều thách thức hiện nay.
Theo Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân, hoạt động điều hành của Chính phủ và Thủ tướng được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận là rất quyết liệt, kịp thời, bám sát những khó khăn. Tuy nhiên, khâu triển khai chính sách, truyền thông chính sách và hiệu quả thực thi chưa tương xứng.
Do đó, Ban IV đề nghị cần nghiên cứu đẩy mạnh các quy trình công bố, công khai chính sách, thủ tục hành chính bảo đảm sự minh bạch và thống nhất; tuân thủ các quy định về thủ tục hành chính để hạn chế tối đa sự tùy nghi trong thực thi, hoặc hạn chế việc tạo ra các cách hiểu khác nhau.
Một là, để giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, xem xét kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn Covid-19, bao gồm việc giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2025 thay vì chỉ hết năm 2023; tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn, hay xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới. Đồng thời, đẩy nhanh việc hoàn thuế cho doanh nghiệp; trong đó có thể xem xét một số cơ chế đặc biệt như cho phép doanh nghiệp được hoàn thuế trong vòng 3 tháng sau khi hoàn thành xuất khẩu đơn hàng và kết hợp các biện pháp thanh tra, hậu kiểm để kiểm soát rủi ro, chống gian lận thuế. Ngoài ra, xem xét đưa thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp xuất khẩu về mức 5 - 10% để tạo sức cạnh tranh.
Hai là, để doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay, cần nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực, trong đó có những khoản mục dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; không siết tín dụng với các nhóm bất động sản liên quan đến xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hạ tầng sản xuất. Cho phép ngân hàng thương mại trong nước được mua lại các trái phiếu sắp tới hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt vì lượng trái phiếu này có giá trị vượt rất nhiều lần khả năng mua lại của các doanh nghiệp trong nước. Cùng với đó, xem xét giảm mạnh lãi suất vay cho thuê, mua nhà ở xã hội. Nhà nước cũng cần xem xét các cơ chế để doanh nghiệp tham gia tín chấp, bảo lãnh cho người lao động trong quá trình này để chính sách phát triển nhà ở xã hội sớm đi vào cuộc sống.
Ba là, để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cần sớm hoàn thành điều tra các vụ án hiện tại để doanh nghiệp ổn định tư tưởng, tập trung sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, cần có nghị quyết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự như những năm 1997 - 2000. Hạn chế thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh (không quá 1 năm/lần) và không ban hành thêm văn bản mới tạo thêm gánh nặng về thuế, phí, thủ tục hành chính. Có cơ chế và quy định pháp lý rõ ràng đối với các chính sách, thủ tục hành chính liên quan tới hỗ trợ doanh nghiệp để cán bộ các cấp có thể thực hiện mà không lo bị phạm lỗi. Phân quyền cho phép cơ quan phòng cháy, chữa cháy cấp quận thẩm duyệt và nghiệm thu cho các nhà máy có vốn đầu tư dưới 200 tỷ đồng và ngành nghề không đặc biệt gây nguy cơ cháy nổ để giảm thời gian chờ đợi kéo dài…
Bốn là, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường theo hướng phát huy trọng tâm vai trò của ngoại giao kinh tế và đàm phán thương mại vào việc phát triển, đa dạng hóa thị trường đầu vào (đặc biệt đối với các ngành may mặc, da giày, đồ gỗ...) và đầu ra để giảm sự phụ thuộc các thị trường truyền thống; nghiên cứu xây dựng các kênh thông tin tập trung để phân tích, dự báo, cảnh báo rủi ro... để hỗ trợ doanh nghiệp.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
