Siết chặt khu vực trồng phù hợp
Có mặt tại hội thảo, ông Lê Văn Dũng (xã Thuận Hòa, Hàm Thuận Bắc), đại diện người trồng thanh long, cho biết trái cây này đang “bí” đầu ra. Bà con hiện phải cầm cự, duy trì vườn khi chi phí đầu vào quá cao, dẫn đến thua lỗ. Qua hội thảo, ông Dũng mong sẽ tìm được hướng giải quyết khó khăn cho bà con. Ông cũng kiến nghị các cấp tiếp sức thêm cho bà con về vốn; hỗ trợ chính sách; đẩy mạnh liên kết sản xuất, tham gia vào các hợp tác xã, tổ hợp tác để phát triển thanh long trở lại. Đồng thời, cần siết chặt khu vực trồng thanh long phù hợp hơn.
Trước đó, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận đã khảo sát thực tế tình hình sản xuất và tiêu thụ thanh long tại 3 huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc, Bắc Bình. Ông Nguyễn Hữu Thông, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh cho biết, do không bán được và nhiều trụ thanh long đã già cỗi… nên nhiều hộ nông dân đã phá bỏ vườn thanh long. Hết quý I.2022, diện tích trồng thanh long giảm khoảng 10%, còn 29.830ha. Bên cạnh đó, sản xuất thanh long còn manh mún, quy mô nhỏ, tự phát và cá thể; 64% nông dân không biết và không tiếp cận vùng trồng. Ngoài ra, chi phí đầu vào trồng thanh long như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hoá học, nhân công chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu giá thành sản phẩm…
Từ kết quả khảo sát, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận kiến nghị tiếp tục duy trì sản xuất thanh long theo vùng tập trung quy mô lớn. Đến năm 2025, hơn 70% diện tích vùng trồng được chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ; trên 50% diện tích ứng dụng công nghệ cao, sản xuất sạch, an toàn… Đồng thời, xây dựng hệ sinh thái bền vững trong sản xuất, tiêu thụ, chế biến và các dịch vụ liên quan đến thanh long. Tăng cường các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ thanh long theo chuỗi giá trị; có chính sách bảo đảm doanh nghiệp, hợp tác xã giữ vai trò nòng cốt, dẫn dắt thúc đẩy phát triển…
Đẩy mạnh liên kết, hỗ trợ vốn
Bàn về giải pháp, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục chế biến và thị trường nông sản (Bộ NN - PTNT) đề xuất việc quản lý quy hoạch, hoàn thiện chuỗi giá trị thanh long; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng cường áp dụng tiến bộ kỹ thuật… Ông Toản nhấn mạnh, cần ổn định diện tích có điều kiện sinh thái, thổ nhưỡng phù hợp, có điều kiện đầu tư sản xuất tại vùng sản xuất tập trung; không mở rộng diện tích trồng mới tại vùng có điều kiện sinh thái, thổ nhưỡng không phù hợp. Cùng với đó, đẩy mạnh liên kết sản xuất thông qua hợp tác xã, tổ hợp tác, tạo liên kết sản xuất với doanh nghiệp, giảm tiêu thụ qua nhiều khâu trung gian. Quan trọng là áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, như tưới nước tiết kiệm.
Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cho rằng, thanh long nằm trong 13 sản phẩm chủ lực của quốc gia, đóng góp lớn cho phát triển kinh tế của cả nước. Nông dân trồng thanh long Bình Thuận có kinh nghiệm canh tác, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi. Vấn đề hiện nay là việc liên kết sản xuất giữa nông dân với nông dân, thương lái với doanh nghiệp xuất khẩu chưa chặt chẽ.
“Chúng ta phải tháo gỡ điểm nghẽn về logistics, chi phí sản xuất, phân bón tuần hoàn, giống và thị trường”, ông Bảo nói và kiến nghị các chính sách để hỗ trợ người sản xuất thanh long, nhất là vốn. Theo đó, cần có tháo gỡ về cho vay quỹ vốn nông dân tại địa phương, nới rộng chính sách cho vay không cần thế chấp tài sản. Mặt khác, cần có các chính sách hỗ trợ thuế đối với hợp tác xã. Về thông tin thị trường, ông Bảo cho rằng, cần xác định Trung Quốc vẫn là chính trong thời gian tới, nhưng cần đi sâu vào xuất khẩu chính ngạch.
Theo ông Dương Văn An, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận, việc mở rộng diện tích, sản lượng thanh long, đến một thời điểm nào đó cần phải dừng lại. Cần có nhiều sản phẩm nông nghiệp khác để cân bằng, có quy hoạch theo quy luật thị trường. Chúng ta phải chú trọng tăng giá trị thanh long chứ không phải tăng sản lượng. Phải chuyển đổi mô hình kinh tế từ số lượng sang chất lượng, nâng cao giá trị gia tăng.
Ông An cho biết, các ý kiến thảo luận trong hội thảo là gợi ý cho địa phương thực hiện tốt quy hoạch, hoàn thiện chuỗi giá trị, khoa học kỹ thuật, thị trường tiêu thụ. Tỉnh sẽ tiếp tục nghiên cứu, thực hiện để thanh long Bình Thuận giữ được vai trò là nông sản chủ lực; đồng thời sẽ có báo cáo đề xuất, kiến nghị các bộ, ngành Trung ương về các chính sách hỗ trợ phù hợp…
