Tham vọng lớn
Chia sẻ tại Hội nghị tổng kết Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) 2023 với chủ đề “Phát huy nội lực - liên kết toàn diện - phát triển bền vững” diễn ra ngày 16.12, đại diện VITAS cho biết, năm 2023, mặc dù phải đối diện với bức tranh ảm đạm do tình hình kinh tế thế giới và trong nước, lạm phát ở các thị trường chủ lực như Hoa Kỳ, châu Âu (EU) khiến sức mua giảm, chênh lệch tỷ giá…, song toàn ngành vẫn đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 40,3 tỷ USD. Trong đó, đáng chú ý, xuất khẩu hàng dệt may sang một số thị trường vẫn tăng, như Nhật Bản, Nga, Australia, Ấn Độ... Nhiều doanh nghiệp đã mở rộng thêm một số thị trường mới tại châu Phi và Trung Đông, qua đó giúp kim ngạch xuất khẩu toàn ngành không bị giảm sâu.
Hiện thị trường đang “ấm dần” khi dịp Noel và năm mới đến gần, sức mua tại nhiều thị trường quốc tế dần tăng. Nhiều doanh nghiệp trong ngành đã tăng đơn hàng trong quý IV.2023. Đây chính là nền tảng để thị trường phục hồi trong năm 2024. Trên cơ sở đó, ngành đặt mục tiêu xuất khẩu cả năm tới vào khoảng 44 tỷ USD, tăng 9,2% so với năm 2023 và tiệm cận mức kỷ lục của năm 2022 (44,4 tỷ USD). Đây là tham vọng lớn, trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức đang bủa vây.
TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia chỉ rõ, đơn hàng đã có khởi sắc dần song vẫn đà giảm; chuỗi cung ứng vẫn còn rủi ro, chi phí đầu vào còn cao; xu hướng xanh hóa, kinh doanh tuần hoàn diễn ra nhanh đòi hỏi các doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng nếu không sẽ mất cơ hội.
Mặt khác, đại diện VITAS xác nhận, việc áp dụng cơ chế EPR (trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) và CBAM (cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) cũng là những thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp nội địa. Chưa kể, những bất ổn từ tình hình thế giới, các cuộc xung đột, những chính sách kiềm chế lạm phát ở một số nước cũng sẽ tác động tới xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có ngành dệt may.
Dù vậy, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VITAS Trương Văn Cẩm cho rằng, ngành đang đứng trước nhiều cơ hội. Trước hết, tại nhiều thị trường nhập khẩu dệt may lớn của Việt Nam như Mỹ, EU hiện đang có những dấu hiệu phục hồi (tại Mỹ, các chuyên gia dự báo tiêu dùng trong quý IV.2023 có thể tăng 2,75%, cao hơn so với dự báo 2% đưa ra trước đó), qua đó sẽ tăng khả năng cải thiện về cầu hàng dệt may cao hơn so với năm 2023.
Thêm nữa, theo ông Cẩm, mặt bằng lãi suất cho vay trong nước đã giảm đáng kể sau những chỉ đạo của Chính phủ, nỗ lực điều hành của Ngân hàng Nhà nước, giúp giảm chi phí lãi vay cho doanh nghiệp. Đặc biệt, Chính phủ đã thông qua Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035 sẽ tạo động lực lớn cho sự phát triển của ngành.
Sớm triển khai Chiến lược phát triển ngành dệt may
Để giúp ngành dệt may cụ thể hóa mục tiêu xuất khẩu 44 tỷ USD trong năm 2024, cũng như hướng tới phát triển bền vững, VITAS xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm, về đầu tư phát triển bền vững, thị trường, nguồn nhân lực, khoa học - công nghệ và vốn. Theo đó, sẽ thu hút các dự án dệt, nhuộm, hoàn tất công nghệ cao vào các khu công nghiệp; đầu tư sản xuất các loại nguyên liệu mới có nguồn gốc tự nhiên, thân thiện môi trường; đầu tư phát triển ngành thời trang dệt may…
Song, nỗ lực của phía doanh nghiệp là chưa đủ và rất cần trợ lực từ phía Nhà nước. Đại diện VITAS kiến nghị, Nhà nước cần tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho doanh nghiệp để đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động, nhất là cho các ngành nghề khó đào tạo như kỹ sư dệt, nhuộm, thiết kế, cho đổi mới công nghệ, kỹ năng xanh, kỹ năng chuyển đổi số. Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương sớm vào cuộc triển khai Quyết định 1643/QĐ-TTg về “Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày đến 2030, tầm nhìn 2035”, nhất là Chương trình phát triển bền vững để đáp ứng yêu cầu thị trường thu hút khách hàng.
Cùng với đó, Nhà nước cần tiếp tục gia hạn các gói hỗ trợ doanh nghiệp chưa sử dụng hết theo Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cho năm 2024. Đối với gói hỗ trợ 40.000 tỷ đồng cho giảm lãi suất 2% đang triển khai rất chậm tại các ngân hàng thương mại, đề nghị Nhà nước nghiên cứu chuyển sang hỗ trợ các dự án chuyển đổi xanh để đáp ứng các quy định mới của thị trường. Đồng thời, giảm tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội, sửa đổi quy định hưởng lương hưu để giảm số lao động rút bảo hiểm xã hội một lần, sửa đổi quy định hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp để tránh lao động nhảy việc, giảm tỷ lệ doanh nghiệp đóng kinh phí công đoàn về tối đa 1% và giảm tỷ lệ nộp lên công đoàn cấp trên tối đa 15%.
TS. Cấn Văn Lực khuyến cáo, các doanh nghiệp dệt may cần tiếp tục cơ cấu lại hoạt động; kiểm soát rủi ro dòng tiền, rủi ro lãi suất, tỷ giá…; chủ động tìm hiểu, tiếp cận các chương trình, gói hỗ trợ (nhất là các gói hỗ trợ tài khóa, thuế - phí, tín dụng...). Trong bối cảnh sản xuất xanh là tất yếu, các doanh nghiệp cũng cần chủ động sản xuất xanh, tiêu dùng xanh và kinh doanh tuần hoàn; thực thi chiến lược chuyển đổi số gắn với bài toán đầu tư công nghệ, nhân sự số, dữ liệu và kiểm soát rủi ro.
Nhấn mạnh hiện ngành dệt may Việt Nam đang phải cạnh tranh với Bangladesh, nhất là khi nước bạn đã sớm áp dụng chuyển đổi xanh thì ngành dệt may nước ta mới đang trên những bước đầu của chuyển đổi, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương Trần Thanh Hải lưu ý, các doanh nghiệp trong ngành cần chủ động nguồn nguyên liệu xanh, tái chế, tăng dần tỷ trọng sợi tái chế trong sản phẩm vải cũng như sợi hữu cơ đối với các sản phẩm mới. Tăng cường đầu tư cải tạo nhà máy bằng việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà, sử dụng nguyên liệu đốt trong lò hơi từ than sang điện cũng là giải pháp quan trọng để hướng tới phát triển xanh.
