Khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân

20 triệu khách hàng tiềm năng

Báo cáo nghiên cứu Thị trường các sản phẩm, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi ở Việt Nam do Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) công bố cho thấy, các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi là một thị trường đầy hứa hẹn với 20 triệu "khách hàng tiềm năng" vào năm 2035. Người cao tuổi là tài sản quan trọng của quốc gia, cung cấp nguồn nhân lực, trí tuệ và kinh nghiệm vô cùng quý giá. Người cao tuổi cũng là động lực cốt yếu của một thị trường mới nổi, có thể tạo ra doanh số, thu nhập và việc làm cho xã hội. Theo ước tính của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, có khoảng 4 triệu người cao tuổi cần được chăm sóc hàng ngày vào năm 2019 và con số này sẽ tăng lên khoảng 10 triệu người vào năm 2030.

Báo cáo cũng đã chỉ ra 5 nhu cầu của người già, bao gồm: Vận động, thể dục, thể thao; Có bạn bè, tâm tình, giảm cảm giác cô độc; Được cung cấp đủ dinh dưỡng theo chế độ phù hợp với cơ thể; Tiếp tục làm việc, được cống hiến, giúp đỡ người khác, sống có ý nghĩa; Được hỗ trợ để tự chăm sóc bản thân, giảm cảm giác làm phiền, bị phụ thuộc. Từ 5 nhu cầu này có thể thấy, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi có nhiều đặc thù, nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp.

Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam Naomi Kitahara cho rằng: “Tất cả mọi người thuộc mọi lứa tuổi đều có thể bị lây nhiễm Covid -19, tuy nhiên người cao tuổi và những người có bệnh lý nền sẽ có nguy cơ gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng và có tỉ lệ tử vong cao hơn. Đồng thời, tốc độ già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng ở Việt Nam và đất nước sẽ chuyển đổi từ xã hội “già hóa” sang xã hội có “dân số già” vào năm 2036. Mặc dù điều này có ý nghĩa về nhu cầu được chăm sóc và hỗ trợ đối với người cao tuổi, nhưng đồng thời có thể là cơ hội kinh doanh cho ngành dịch vụ chăm sóc sức khỏe”.

Thị trường còn bỏ ngỏ

Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Võ Tân Thành cho rằng, thị trường dịch vụ dành cho người cao tuổi của Việt Nam rất lớn và nhiều tiềm năng nhưng đang bị bỏ ngỏ, sự phát triển của các ngành dịch vụ dành cho người cao tuổi hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng và đa dạng của người cao tuổi. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Trong đó, có thể kể đến như sự chưa hoàn thiện về cơ sở hạ tầng và chính sách khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp; sự hạn chế  nguồn lực về tài chính, con người và công nghệ và sự thiếu vắng mô hình dịch vụ hiệu quả và phù hợp với văn hóa của người Việt Nam cũng như chiến lược truyền thông thay đổi thói quen tiêu dùng của người cao tuổi chưa hiệu quả.

Thực tế cho thấy sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe người cao tuổi còn hạn chế. Hiện, cả nước chỉ có 49/63 tỉnh, thành phố có khoa lão khoa tại các bệnh viện đa khoa tỉnh hoặc bệnh viện lão khoa; hơn 900 khoa khám bệnh có buồng riêng cho người cao tuổi; trên 10.000 giường điều trị nội trú ưu tiên cho người cao tuổi và có gần 2.000 nhân viên y tế được đào tạo về lão khoa.

Hơn nữa, các cơ sở chăm sóc người cao tuổi chủ yếu vẫn tập trung ở các thành phố lớn với mức phí dịch vụ cao. Còn ở các địa phương, các trung tâm bảo trợ xã hội cũng dành một phần hoạt động để nuôi dưỡng, chăm sóc người già nhưng đối tượng chỉ là những người cao tuổi neo đơn, không nơi nương tựa.

Nhiều chuyên gia cho rằng, để đạt được mục tiêu 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, được quản lý sức khỏe, được khám, chữa bệnh, được chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung tại Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25.10.2017 về công tác dân số trong tình hình mới... cần sắp xếp lại hệ thống các cơ sở bảo trợ xã hội công lập theo hướng đẩy mạnh xã hội hóa. Trong đó, có các mô hình được đề xuất như: mô hình chăm sóc sức khỏe dài hạn cho người cao tuổi; mô hình trung tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ban ngày; đặc biệt tạo điều kiện phát triển xây dựng triển khai mô hình trung tâm (viện) dưỡng lão theo hình thức xã hội hóa thực hiện nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi...

Tuy nhiên, thực tế cho thấy để các mô hình chăm sóc người già theo phương thức xã hội hóa phát huy được hiệu quả cần xác định đúng vai trò của các bên tham gia. Phương thức tổ chức và vận hành cần có sự tham gia của nhiều bên, cân đối chức năng và năng lực của từng bên trong từng loại hình dịch vụ. Trong đó, Nhà nước cần bảo đảm đầu mối về chuyên môn, về chiến lược và định hướng, cơ sở hạ tầng khung; khu vực tư nhân, các tổ chức xã hội nghề nghiệp có vai trò thúc đẩy phát triển các dịch vụ. Chẳng hạn, ngoài mạng lưới khám chữa bệnh lão khoa, khu vực tư nhân có thể tham gia tiếp tục vào các mô hình bác sĩ gia đình hay mô hình trung tâm dịch vụ người cao tuổi do doanh nghiệp xã hội để tự cân đối thu chi, bảo đảm khả năng tự vững.