Khu công nghiệp tăng tốc xanh hóa, số hóa

Khu công nghiệp ngày càng xanh hóa

Ngày 17/5 vừa qua, tại lễ động thổ khu công nghiệp Cây Trường (700ha) và khu công nghiệp Bàu Bàng mở rộng giai đoạn 2 (380ha), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), thành viên Nhóm Ngân hàng Thế giới, đã trao chứng nhận công trình xanh EDGE Advanced cho chủ đầu tư là Tổng Công ty Becamex IDC. Đây là minh chứng rõ ràng cho cam kết xanh hóa khu công nghiệp ngay từ khâu quy hoạch, thiết kế.

Một tháng trước đó, ngày 9/4, nhà máy LEGO, cơ sở sản xuất bền vững nhất toàn cầu của Tập đoàn LEGO, chính thức đi vào hoạt động tại khu công nghiệp Việt Nam - Singapore III (VSIP III), Bình Dương. Nhà máy sử dụng hệ thống năng lượng tái tạo kết hợp pin lưu trữ (BESS), đáp ứng tới 78% nhu cầu điện năng bằng nguồn năng lượng sạch trong 5 năm đầu vận hành. Trung tâm năng lượng độc lập tích hợp giải pháp pin mặt trời, pin lưu trữ sẽ được hoàn thiện vào cuối năm 2026, biến khu công nghiệp này thành hình mẫu cho sản xuất phát thải thấp.

Cả nước hiện có 433 khu công nghiệp, trong đó 298 khu đã đi vào hoạt động với tổng diện tích hơn 155.300ha. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 và áp lực chuyển đổi xanh ngày càng lớn, các khu công nghiệp đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Từ mô hình truyền thống, các khu công nghiệp đang hướng tới phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ cao và tích hợp đa chức năng, bắt nhịp xu thế công nghiệp thông minh toàn cầu.

Báo cáo từ IFC cho thấy, năm 2023 - 2024 là thời kỳ bùng nổ của các công trình công nghiệp xanh. Riêng quý I/2025, đã có hơn 1,8 triệu mét vuông sàn đạt chứng nhận công trình xanh, trong đó bất động sản công nghiệp chiếm tới 1,25 triệu mét vuông, tương đương gần 70%. Đặc biệt, mô hình nhà kho xanh và nhà xưởng cao tầng đang được nhiều địa phương như Bình Dương, Long An, Hải Dương triển khai, giúp tiết kiệm quỹ đất tới 40% so với mô hình truyền thống.

Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam, cho rằng, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển mạnh mẽ, Việt Nam đang nổi lên như điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI. Cùng với đó, các tiêu chuẩn môi trường - xã hội - quản trị (ESG), yêu cầu giảm phát thải và chuyển đổi số đang tạo áp lực buộc các khu công nghiệp phải tái cấu trúc để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Ông Bạch Ngọc Tùng, Công ty Cổ phần công nghệ Xây dựng ACUD Việt Nam, cũng cho rằng, với số lượng lớn các khu công nghiệp như hiện nay, việc chuyển đổi thành khu công nghiệp xanh, sinh thái là cần thiết nhằm đạt được hiệu quả kinh tế, môi trường, xã hội. Đây là giải pháp tối ưu nhằm thực hiện kinh tế tuần hoàn, góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh năng lượng và thể hiện quyết tâm chính trị của nước ta trong việc thực hiện các cam kết phát triển bền vững.

Nhiều lợi thế để phát triển khu công nghiệp thông minh

Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam, nước ta hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển các khu công nghiệp thông minh, dựa trên ba nhóm lợi thế then chốt: vị trí địa lý chiến lược, động lực chính sách mạnh mẽ và nền tảng hạ tầng, nhân lực đang được cải thiện rõ rệt.

Ông Tiến cho biết, một khu công nghiệp thông minh là khu công nghiệp sử dụng các công nghệ hiện đại như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn tự động hóa… để tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao hiệu quả quản lý, và thúc đẩy phát triển bền vững. Nó tạo ra một hệ sinh thái kết nối, nơi doanh nghiệp có thể hoạt động hiệu quả hơn, giảm chi phí, cải thiện chất lượng sản phẩm, và giảm tác động môi trường.

“Các khu công nghiệp thông minh tại nước ta đang thu hút đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường và tích hợp công nghệ số như: Sản xuất điện tử, bán dẫn, linh kiện chính xác; công nghệ xe điện và pin năng lượng; năng lượng tái tạo và công nghệ tuần hoàn... Điều này mở ra cơ hội để các khu công nghiệp đáp ứng tốt hơn yêu cầu của các nhà đầu tư quốc tế và sự tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông Tiến nói.

Để biến tiềm năng thành hiện thực, theo Phó Chủ tịch Liên Chi hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Tinh thần “không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm” của Chính phủ phải trở thành kim chỉ nam. Theo đó, ưu tiên hiện nay là tái cấu trúc quy hoạch, đầu tư hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và xây dựng mô hình khu công nghiệp xanh, thông minh, tuần hoàn. Đây là nền tảng để thu hút FDI chất lượng và nâng tầm vị thế công nghiệp Việt Nam trong giai đoạn mới.