Không phải lo lắng nhiều...?!
(Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng: Còn rất nhiều việc khác phải làm)

ĐBQH Trương Minh Hoàng (Cà Mau): Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công thương như thế nào khi hàng sản xuất trong nước bị “thua ngay trên sân nhà”?

Hiện nay hàng tồn kho rất lớn, ngoài lý do lãi suất cao, thị trường chậm phát triển, còn có nguyên nhân do những yếu kém trong khâu quy hoạch, cập nhật và dự báo tình hình dẫn đến việc sản phẩm bị dư thừa ở mức cao, do tham nhũng, thất thoát lãng phí trong quá trình đầu tư, đẩy giá thành sản phẩm lên cao đến mức không thể cạnh tranh được với sản phẩm cùng loại nhập khẩu, có thể nói là bị thua ngay trên sân nhà. Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công thương trong vấn đề này như thế nào? Và giải pháp đột phá tới như thế nào để giải quyết được khó khăn cho doanh nghiệp?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Với sự nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, các nhóm giải pháp của bộ, ngành, địa phương và sự chỉ đạo gắt gao của Chính phủ, tình hình giải quyết hàng tồn kho đã có chuyển biến

Về vấn đề hàng tồn kho tại Kỳ họp thứ Ba, QH Khóa XIII, Chủ tịch QH đã kết luận là một công việc cấp thiết cần phải được các cấp, các ngành quan tâm giải quyết. Trong phiên họp thảo luận về tình hình KT-XH năm 2012 và phương hướng nhiệm vụ năm 2013, chúng tôi đã có dịp báo cáo với ĐBQH. Trước hết, xin khẳng định với QH, trong thời gian qua, với sự nỗ lực cố gắng của cộng đồng các doanh nghiệp và việc các nhóm giải pháp của các bộ, các ngành, các địa phương, với sự chỉ đạo gắt gao của Chính phủ và giám sát có hiệu quả của QH, tình hình giải quyết hàng tồn kho, hàng ứ đọng trong doanh nghiệp nhìn chung đã có chuyển biến.

Ngày 1.6.2012, chỉ số hàng tồn kho trong lĩnh vực chế biến, chế tạo là 26% thì đến ngày 1.10.2012 đã giảm xuống còn 20% và thấp hơn năm 2011. Hiện nay tồn kho lớn, tập trung vào vật liệu xây dựng, sắt thép, một số chủng loại phân bón và chừng mực nào đó là than đá. Khi phát biểu tại phiên thảo luận tại hội trường, chúng tôi đã báo cáo đối với 5 nhóm hàng hóa này thì các bộ, các ngành, các doanh nghiệp đã có hướng xử lý. Về than đá tồn kho, đến 1.10 khoảng 6,5 triệu tấn than quy chuẩn, tức là khoảng 19% theo mức bình thường tồn kho 15% là bảo đảm yêu cầu thì ngành Than đã tập trung thực hiện rất nhiều các giải pháp. Trong đó có cả vấn đề điều chỉnh giá theo cơ chế thị trường.

Đối với thép, hiện nay tồn kho khoảng 190 nghìn tấn. Đây là mức tồn kho tương đối cao. Một lý do là sản xuất trong nước thời gian vừa qua do việc kiểm tra, kiểm soát của chúng ta chưa thật chặt chẽ theo quy hoạch cho nên có việc công suất của các nhà máy thép dư thừa hơn so với nhu cầu. Hai là do thép nhập ngoại tăng lên do giá thấp hơn. Đứng trước tình hình này, Bộ Công thương phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện một số giải pháp. Bộ Tài chính cũng đang xem xét điều chỉnh thuế suất, thuế nhập khẩu đối với thép. Cùng với ngành xây dựng và ngành giao thông vận tải đang có các biện pháp đẩy nhanh các dự án đầu tư thì chúng tôi nghĩ tình hình thép thời gian tới sẽ có thể có chuyển biến hơn.

Riêng về phân bón, một số loại cây trồng lại do tính chất thời vụ trong sản xuất nông nghiệp nên thời gian vừa qua phân đạm, phân NPK có lượng tồn kho tương đối lớn. Tuy nhiên, như chúng tôi đã báo cáo QH, chúng ta bước vào vụ sản xuất đông xuân thì việc sử dụng các chủng loại phân bón này sẽ được thực hiện tương đối tốt và chúng ta cũng không phải quan tâm, lo lắng nhiều về tồn kho trong phân bón.

Chính phủ cũng đã chỉ đạo Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông - Vận tải, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính có những biện pháp cụ thể, trong đó có việc tăng cường đẩy nhanh giải ngân các dự án đầu tư công; tính toán để có những biện pháp tháo gỡ từng bước khó khăn trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Với những biện pháp này, chúng tôi tin rằng thời gian tới những vướng mắc, những tồn kho lớn về vật liệu xây dựng trong lĩnh vực bất động sản, lĩnh vực xây dựng cũng sẽ được tháo gỡ từng bước.

ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang): Ngành công thương đã làm gì cho thương hiệu gạo Việt Nam?

Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo đứng đầu thế giới. Tuy nhiên sản phẩm gạo nước ta có giá trị rất thấp so với thị trường khu vực và  thế giới. Nguyên nhân là do hạt gạo Việt Nam chưa có thương hiệu. Vậy thời gian qua, ngành công thương đã làm gì cho thương hiệu gạo Việt Nam? Bộ trưởng có thể cho biết đến bao giờ và làm thế nào hạt gạo Việt Nam mới có được thương hiệu vững chắc trên thương trường quốc tế?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Chúng tôi đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm được một số ít việc, đầu tiên xuất phát từ khâu giống

Năm 2012, chúng ta vươn lên thành nước dẫn đầu về xuất khẩu gạo. Dự kiến cả năm xuất khẩu 7,5 – 7,6 triệu tấn gạo. Đây là thành tích lớn của cả nước, trong đó đặc biệt là của bà con nông dân. Tuy nhiên, chúng ta có lượng gạo xuất khẩu lớn nhưng giá cả chưa phù hợp, hay nói cách khác là giá cả của chúng ta còn thấp trong tương quan so sánh với giá gạo của một số nước, ví dụ như Thái Lan.

Nguyên nhân có nhiều, trong đó có nguyên nhân do chủng loại gạo của chúng ta xuất khẩu loại chất lượng cao còn hạn chế, điều hành việc thu mua xuất khẩu còn hạn chế, có xuất hiện nhiều thị trường mới xuất khẩu gạo như Ấn Độ, Myanma, Campuchia dẫn đến sức ép giữa cung và cầu có sự khó khăn cho gạo của Việt Nam và cả thương hiệu hàng Việt Nam. Trong thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm được một số ít việc, chưa phải nhiều nhưng mới bắt đầu, đầu tiên xuất phát từ khâu giống. Trong sản xuất nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có khuyến cáo bà con nông dân quan tâm hơn đến giống gạo có chất lượng cao mà không nên chạy theo giống gạo có năng suất cao mà chất lượng thấp, ví dụ gạo IR 54040, gạo này năng suất cao nhưng khi bán ra thị trường giá không được cao. Vấn đề về giống chúng ta phải dần dần hình thành những vùng sản xuất có loại giống cao hơn.

Chúng tôi cũng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc tổ chức các hoạt động về xúc tiến thương mại, xúc tiến giới thiệu về sản phẩm gạo. Chúng ta có hội chợ lúa gạo đã tổ chức nhiều năm nay tại khu vực các tỉnh miền Tây Nam bộ, qua đó giới thiệu cho thị trường bên ngoài, các nhà tiêu thụ gạo biết về gạo của Việt Nam và từng bước tạo dựng hình ảnh gạo Việt Nam đứng vững ở trên thị trường trong nước và vươn ra thị trường bên ngoài, thông qua các hội chợ bên ngoài ở các nước tiêu thụ nhiều sản phẩm gạo Việt Nam thì cũng từng bước giới thiệu sản phẩm.

Đặc biệt dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ Công thương đã cố gắng làm sao để ký được các hợp đồng tiêu thụ gạo dài hạn với các nước có tiềm năng. Gần đây nhất, chúng ta đã ký được với Indonesia gia hạn Hiệp định xuất khẩu gạo 1,5 triệu tấn/năm từ năm 2013 đến năm 2017. Chúng ta đã ký được gia hạn hợp đồng xuất gạo với mức đến 1,5 triệu tấn/năm đến năm 2013 với Phillipines và cũng đã có những thỏa thuận xuất khẩu gạo cho Malaysia với mức khoảng nửa triệu tấn/năm. Chúng tôi nghĩ đây là một trong những biện pháp hết sức căn cơ, góp phần tạo điều kiện tiêu thụ lúa gạo, hàng hóa cho bà con nông dân.

Còn rất nhiều việc khác phải làm, chúng tôi sẽ cùng với ngành, chức năng tiếp tục trong thời gian tới góp phần đưa hình ảnh gạo Việt Nam khẳng định vị thế, thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế để chúng ta nâng cao chất lượng và giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam.

ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang): Để tạo thương hiệu cho hạt gạo Việt Nam thì Bộ Công thương phải làm gì chứ không phải cứ nói đợi cái này, đợi cái kia…

Xin cám ơn Bộ trưởng đã trả lời câu hỏi của tôi. Tuy nhiên, việc xuất khẩu gạo của chúng ta đã có lịch sử lâu đời và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như các nhà khoa học và người nông dân đã quyết liệt trong việc đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm lúa gạo Việt Nam. Bộ trưởng trả lời là để xây dựng được thương hiệu gạo Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm. Ví dụ hệ thống văn bản pháp luật làm thế nào để hoàn thiện, để thực hiện tốt sự phối hợp của các bộ, ngành, đồng thời có vai trò của doanh nghiệp tích cực hơn trong việc nâng cao giá trị xuất khẩu gạo. Như vậy, để tạo thương hiệu cho lúa gạo Việt Nam thì Bộ Công thương phải làm gì chứ không phải chúng ta cứ nói đợi cái này, đợi cái kia thì biết đến bao giờ hạt gạo Việt Nam mới có được thương hiệu?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Chúng tôi sẽ tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa các bộ, các ngành, trước hết là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ Công thương trong vai trò định hướng và hướng dẫn các doanh nghiệp tham gia xây dựng thương hiệu cho hàng nông sản Việt Nam

Như tôi đã báo cáo, việc tạo thương hiệu cho nông sản xuất khẩu, trong đó hạt gạo có vai trò rất lớn của các doanh nghiệp. Đúng là bây giờ bản thân doanh nghiệp cũng có nhiều khó khăn nên phải có vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước trong đó có Bộ Công thương chúng tôi. Thời gian vừa qua, chúng tôi cũng đã triển khai một số biện pháp, ví dụ đã báo cáo tăng cường việc đàm phán để ký kết các hợp đồng dài hạn trong xuất khẩu gạo với các nước; tăng cường hoạt động xúc tiến giới thiệu sản phẩm thông qua Hội chợ giới thiệu về nông sản, hội chợ chuyên về gạo tổ chức trong nước và ngoài nước. Chúng tôi nghĩ rằng vừa qua việc làm chưa tốt là vai trò phối hợp dẫn dắt và có bàn bạc một cách cụ thể với các doanh nghiệp xem khâu yếu là gì và họ cần gì ở các cơ quan quản lý nhà nước trong vấn đề xây dựng thương hiệu. Tôi đồng tình với ý kiến của đại biểu, thời gian tới sẽ tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa các bộ, các ngành, trước hết là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ Công thương trong vai trò định hướng và hướng dẫn các doanh nghiệp tham gia vào xây dựng thương hiệu cho hàng nông sản của Việt Nam.

ĐBQH Nguyễn Thanh Thủy (Hậu Giang): Vì sao Bộ Công thương lại ưu ái cấp quota nhập thêm 70 nghìn tấn đường trong khi trong nước vẫn tồn đọng 314 nghìn tấn đường?

Tháng 8, tháng 9.2012, theo đề xuất của Bộ Công thương, Chính phủ đã cho nhập khẩu 70 nghìn tấn đường. Việc nhập khẩu đường sẽ là bình thường và cần thiết, nếu đường tiêu thụ trong nước khan hiếm. Song thực tế lại là điều không bình thường và gây bức xúc đối với nông dân vùng cung cấp nguyên liệu mía và các nhà máy sản xuất mía đường ở đồng bằng sông Cửu Long vì thời điểm nhập khẩu đường cũng là lúc vùng đồng bằng sông Cửu Long đang vào vụ thu hoạch mía. Do vậy, chủ trương cho nhập khẩu đường vào thời điểm này đã làm cho người sản xuất mía đường điêu đứng, giá nguyên liệu giảm mạnh, kéo theo giá đường ăn trong nước cũng giảm theo, làm cho người nông dân đã khó khăn lại càng khó khăn hơn. Mặt khác, Hiệp hội mía đường cho biết cũng vào thời điểm này lượng đường tồn kho trong nước là 314 nghìn tấn.

Câu hỏi đặt ra là vì sao Bộ Công thương lại ưu ái cấp quota cho một số doanh nghiệp nhập thêm 70 nghìn tấn đường dẫn đến chênh lệch giá cạnh tranh không công bằng đối với các doanh nghiệp và gây khó khăn cho các nhà máy sản xuất mía đường trong nước? Cử tri đề nghị Bộ trưởng giải trình thêm và làm rõ trách nhiệm của mình trong vấn đề này!

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Thời gian tới, nếu có những khiếm khuyết nữa, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Hiệp hội ngành, nghề để tránh ảnh hưởng đến sản xuất trong nước

Như chúng tôi đã báo cáo với QH trong một vài dịp, chúng ta đã đấu tranh với Tổ chức Thương mại Thế giới để giữ lại được 4 mặt hàng trong lĩnh vực nông nghiệp nhập khẩu phải có hạn ngạch, tức là không được tự do nhập khẩu, trong đó có đường ăn, muối ăn, trứng gia cầm các loại và nguyên liệu thuốc lá. Khi đấu tranh được việc này thì chúng ta phải cam kết duy trì 1 năm một lượng hạn ngạch nhập khẩu tối thiểu với thuế suất ưu đãi. Nếu các nhà nhập khẩu nhập khẩu ngoài hạn ngạch thì phải trả mức thuế cao hơn rất nhiều lần. Riêng vụ đường năm 2012, đáng lẽ theo cam kết chúng ta phải cấp hạn ngạch nhập khẩu trên 100 nghìn tấn đường, nhưng chúng ta mới cấp có 70 nghìn tấn.

Việc đề xuất nhập khẩu 70 nghìn tấn đường không phải việc làm riêng của Bộ Công thương. Liên quan đến đường, đến muối, bao giờ chúng tôi cũng phối hợp rất chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội mía đường để xác định xem hạn ngạch tối thiểu phải chấp nhận cho nhập khẩu là bao nhiêu, thời điểm nào? Bộ Công thương không quyết định được, Bộ Công thương chỉ là người làm công tác cuối cùng là công bố hạn ngạch. Qua làm việc và thống nhất với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tham khảo ý kiến của Hiệp hội mía đường thì thống nhất rằng thời điểm công bố hạn ngạch nhập khẩu đường vào cuối vụ mía đường vào tháng 7. Tôi muốn nói rằng vụ đại trà của cả nước là phù hợp. Chính vì thế vừa qua cuối tháng 7, đầu tháng 8 mới công bố hạn ngạch này là hạn ngạch tối thiểu. Đến nay theo ước tính chúng ta sẽ thực hiện khoảng 65 nghìn tấn so với 1,4 triệu tấn tiêu thụ đường cả nước. Tỷ lệ cũng không phải lớn nhưng quan trọng chúng ta phải thực hiện nghĩa vụ và thực hiện ở mức tối thiểu và thời điểm phù hợp. Thời gian tới, nếu có những khiếm khuyết nữa, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Hiệp hội ngành, nghề để làm sao việc công bố kể cả số lượng hạn ngạch, thời điểm cho phù hợp hơn, tránh tình trạng trong chừng mực nào đó có thể ảnh hưởng đến sản xuất ở trong nước.

ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hà (TP Hà Nội): Đến khi nào việc nghiên cứu và sản xuất hàng hóa trong nước phát triển để chiếm lĩnh được thị trường trong nước?

Cử tri đã nghe quá nhiều các lời khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn về thực phẩm không an toàn, về thuốc chữa bệnh... Tuy nhiên, cử tri ở đây là người tiêu dùng thì làm sao có điều kiện nghiên cứu, phân tích, phân biệt được đâu là hàng hóa kém chất lượng và đâu là hàng hóa tốt để có thể trở thành người tiêu dùng thông thái? Đề nghị Bộ trưởng cũng như các cơ quan có thẩm quyền nên công bố và khẳng định loại hàng nào không được sử dụng, loại hàng nào được sử dụng và nên chỉ đích danh tên loại hàng hóa, sản phẩm đó để người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn

Đề nghị Bộ trưởng trao đổi và làm rõ thêm với trách nhiệm quản lý và phát triển thị trường hàng hóa trong nước, Bộ trưởng đã có chương trình, kế hoạch hay biện pháp gì xử lý hay giải quyết tình trạng nêu trên? Đến khi nào việc nghiên cứu và sản xuất hàng hóa trong nước phát triển để chiếm lĩnh được thị trường trong nước?

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng: Nếu thực hiện tốt các giải pháp, mục tiêu sản xuất được sản phẩm đáp ứng yêu cầu trong nước và vươn ra được thị trường bên ngoài sẽ được thực hiện

Chúng tôi xin tiếp thu ý kiến của đại biểu, làm sao khi phát hiện thì phải có các biện pháp thông báo rộng rãi những sản phẩm không đáp ứng được yêu cầu để người dân có thêm thông tin quyết định trong tiêu dùng của mình.

Về những biện pháp để nâng cao khả năng cạnh tranh hàng hóa Việt Nam không những để vươn ra bên ngoài mà trước hết phải đứng vững được tại thị trường trong nước: chúng tôi nghĩ rằng, thời gian vừa qua chúng ta cũng đã tập trung theo hướng này và việc này được thể hiện bằng một số nội dung hết sức cụ thể. Riêng trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, qua nắm bắt tình hình, chúng tôi cũng đã định kỳ công bố danh mục những sản phẩm là nguyên vật liệu, vật tư, máy móc thiết bị mà trong nước đã sản xuất được, công bố rộng rãi gửi cho các địa phương và công bố trên các phương tiện thông tin truyền thông nhằm giúp người tiêu dùng, kể cả nhà sản xuất và từng hộ dân nắm bắt được địa chỉ cụ thể những sản phẩm cụ thể mà doanh nghiệp chúng ta đã làm được.

Tôi xin được báo cáo thêm, làm được ở đây không phải chỉ có vấn đề giá cả cạnh tranh mà kể cả vấn đề chất lượng, mẫu mã và quan trọng là bảo đảm các quy phạm, các tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn vệ sinh thực phẩm thì đã làm được một vài năm nay rồi. Trong thời gian tới, theo chỉ đạo của Chính phủ, chúng tôi sẽ tăng cường hơn nữa công việc này, giúp thêm một kênh thông tin đến người tiêu dùng có điều kiện để lựa chọn và cũng qua đó giúp quảng bá sản phẩm của Việt Nam.

Muốn gì thì đầu tiên cũng phải là vấn đề chất lượng của sản phẩm. Chính phủ đã thông qua nhiều đề án, nhiều chương trình sản phẩm trọng điểm quốc gia, sản phẩm cơ khí trọng điểm quốc gia, các sản phẩm đạt chất lượng cao với vai trò làm đầu mối của Bộ Khoa học và Công nghệ, chúng ta còn phải làm rất nhiều về nội dung này. Tôi nghĩ rằng Nghị quyết Trung ương 6 vừa qua liên quan đến Đề án tăng cường hoạt động khoa học công nghệ trong thời gian tới để góp phần vào thực hiện mục tiêu đến năm 2020 chúng ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Có nội dung đưa khoa học công nghệ vào nâng cao chất lượng của sản phẩm, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên cả 3 cấp độ quốc gia, doanh nghiệp và từng sản phẩm. Đấy là những biện pháp hết sức cụ thể. Tôi nghĩ rằng trong thời gian tới cần phải tập trung chỉ đạo. Nếu như chúng ta thực hiện tốt, chắc chắn mục tiêu sản xuất được sản phẩm trong nước đáp ứng được yêu cầu, vươn ra được thị trường bên ngoài sẽ được thực hiện.