Không do nhân dân bầu thì Ủy ban nhân dân có đại diện cho ý chí của nhân dân không?

Trước hết phải xác định được nguyên tắc này trong xây dựng tổ chức bộ máy nhà nước. Dù chúng ta đã có thời gian thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường ở một số địa phương, nhưng cơ quan soạn thảo vì chưa xác định rõ nguyên tắc, tiêu chí nên khi viết dự thảo Luật này nhiều chỗ còn lủng củng và vì thế, nhiều nội dung trong dự thảo Luật vẫn đưa ra 2 phương án.

Về vị trí, tính chất của UBND, nếu theo phương án 1 (ở quận, phường không tổ chức HĐND), dự thảo Luật quy định tên gọi của cơ quan hành chính là UBND, theo đó UBND ở các đơn vị hành chính quận, phường là cơ quan hành chính nhà nước ở quận, phường, chịu trách nhiệm trước cơ quan hành chính nhà nước cấp trên (khoản 2, Điều 9). Quy định này sẽ dẫn đến trường hợp: mặc dù cùng có tên gọi là UBND nhưng vị trí, tính chất, thẩm quyền của UBND ở nơi tổ chức HĐND và nơi không tổ chức HĐND có sự khác nhau rõ rệt. UBND ở nơi không tổ chức HĐND là cơ quan hành chính nhà nước đại diện của UBND cấp trên, do UBND cấp trên bổ nhiệm, cách chức... còn UBND ở cấp chính quyền địa phương thì do HĐND cùng cấp bầu (theo Điều 114, Hiến pháp 2013). Tương ứng về bộ máy điều hành, Chủ tịch UBND TP sẽ có 2 loại Chủ tịch. Các Chủ tịch UBND TP đều thực hiện các nhiệm vụ chung theo Điều 29, dự thảo Luật, chỉ khác nhau ở một điểm là Chủ tịch UBND tỉnh của quận, phường không tổ chức HĐND thì có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Chủ tịch UBND quận, phường đó. Theo tôi, UBND của đơn vị hành chính không có HĐND thì không gọi là UBND được mà phải gọi là Ủy ban Hành chính. Có HĐND đâu và có phải do nhân dân bầu ra đâu mà gọi là Ủy ban nhân dân. Đừng lấy chữ nhân dân ở đây, như thế là lạm dụng. Không có HĐND, không phải do dân bầu, anh có đại diện cho ý chí của nhân dân không? Chế độ bổ nhiệm là chế độ hành chính, vậy thì anh chỉ làm nhiệm vụ hành chính. Khi bỏ HĐND là bỏ đi cơ quan thực hiện rất nhiều nhiệm vụ, trong đó có nhiệm vụ giám sát. Dân không giám sát được chính quyền là rất thiệt thòi.

Vì vậy, tôi cho rằng phải thực hiện theo phương án 2 thống nhất trên toàn quốc. Tức là cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở tất cả các đơn vị hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, đơn vị hành chính tương đương thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; xã, phường, thị trấn. Ở đâu có đơn vị hành chính thì đều phải có UBND và HĐND đầy đủ. Tôi cho rằng tổ chức HĐND ở mỗi cấp địa phương không tốn kém gì cả. Tôi từng là Chủ tịch huyện, trước đây chưa có cơ quan Thường trực HĐND thì UBND là thường trực của HĐND. Khi có thêm Thường trực HĐND thì công việc được chuyên môn hóa hơn mà không phát sinh vấn đề gì. Tôi khẳng định là không thể lấy việc tăng số lượng đại biểu HĐND tỉnh thay cho HĐND quận, phường. Bây giờ nếu không tổ chức HĐND ở quận, phường thì một người dân muốn kiến nghị một vấn đề gì đó thì người ta đến đâu? Đại biểu HĐND tỉnh được tăng số lượng thì họ ở trên tỉnh chứ có ở dưới quận, phường đó đâu? Trong khi ở các tỉnh miền núi khoảng cách giữa các đơn vị hành chính lớn, giao thông lại không thuận tiện. Nếu phải lên kiến nghị ở trên tỉnh thì rất khó cho người dân.