Không đáng lo vì theo tiêu chuẩn quốc tế?

Sản phẩm chỉ “dành riêng cho thị trường Việt Nam”?

Trang thông tin của thành phố Osaka - Nhật Bản (tại địa chỉ www.city.osaka.lg.jp) đăng tải từ ngày 2.4 cho biết, ngày 8.3, cán bộ giám sát an toàn thực phẩm của Cục Y tế và phúc lợi thành phố Tokyo tiến hành kiểm tra sản phẩm tương ớt dán nhãn Chin-su tại một cửa hàng vì nghi ngờ vi phạm đạo luật vệ sinh thực phẩm và luật nhãn thực phẩm. Trung tâm Y tế Công cộng thành phố Osaka đã ngay lập tức mở một cuộc khảo sát Tập đoàn Javis có trụ sở tại Higashi-ku, Osaka - đơn vị nhập và dán nhãn trên sản phẩm này. Đồng thời, lệnh cho nhà nhập khẩu thu hồi toàn bộ sản phẩm sau khi xác định lô hàng tương ớt nhập khẩu ngày 7.12.2018 từ Việt Nam có chứa chất cấm phụ gia acid benzoic, acid sorbic... Tổng cộng có 18.168 chai tương ớt được chứa trong 757 thùng đã được Javis bán cho Công ty TNHH công nghiệp ISC từ tháng 10 - 12.2018 bị thu hồi.

Sản phẩm tương ớt Chin-su bị Nhật Bản thu hồi

Nguồn: Trang thông tin thành phố Osaka (www.city.osaka.lg.jp)

Theo thông tin được công bố, hàng hóa vi phạm là tương ớt Chin-su có xuất xứ của Công ty Masan Việt Nam. Cụ thể, sản phẩm này đã vi phạm Khoản 2 Điều 11 Luật Vệ sinh thực phẩm Nhật do acid benzoic không được cho phép sử dụng trong tương ớt ở Nhật Bản, vi phạm Luật nhãn thực phẩm do thiếu thông tin về chất phụ gia từ nhà nhập khẩu. Kết quả phân tích của Viện Nghiên cứu công nghệ thực phẩm Tokyo cho thấy, hàm lượng acid benzoic trong các chai tương ớt Chin-su bị thu hồi ở mức 0,41 - 0,45g/kg.

Phản hồi về vụ việc này, Công ty CP Hàng tiêu dùng Masan cho biết, hiện không có mẫu sản phẩm nên chưa có kết luận chính thức về nguồn gốc xuất xứ của lô hàng này, nhưng “nhiều khả năng đây là sản phẩm dành riêng cho thị trường Việt Nam, trên đó có ghi rõ Dành riêng cho thị trường Việt Nam. Không dành cho xuất khẩu”. Masan cũng khẳng định chưa từng xuất khẩu trực tiếp hoặc gián tiếp tương ớt Chin-su cho Công ty Javis Co., Ltd hoặc Công ty ISC Industrial Co., Ltd. Hiện, công ty này chỉ xuất khẩu trực tiếp sản phẩm tương ớt Chin-su sang các thị trường Mỹ, Canada, Australia, Nga, Cộng hòa Czech, Trung Quốc, Đài Loan.

Theo Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, hiện, acid benzoic có trong danh mục phụ gia bảo quản của Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (Codex), trong đó cả Việt Nam và Nhật Bản đều là thành viên. Codex quy định, acid sorbic được sử dụng trong thực phẩm từ 0,05 - 0,2% (tối đa 1%), còn acid benzoic sử dụng từ 0,05 - 0,1%.

Mặc dù acid benzoic được phép sử dụng trong thực phẩm theo khuyến cáo của Codex, song việc đại diện Công ty Masan cho rằng có thể sản phẩm bị thu hồi tại Nhật Bản chỉ “dành riêng cho thị trường Việt Nam” đang khiến người tiêu dùng hoang mang. Vậy liệu chất bảo quản này có gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng?

Ngưỡng chấp nhận được?

Theo PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, acid benzoic là chất dùng để bảo quản thực phẩm, có tác dụng tốt trong sát khuẩn, làm nhiệm vụ ức chế, tiêu diệt vi sinh vật, đặc biệt là nấm mốc và nấm men. “Đó là một chất rất tốt để phòng ngừa vi sinh vật, nấm mốc, nấm men trong thực phẩm. Song, ngay cả khi thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật hay nhiễm nấm, cho chất này vào sẽ giúp thực vật không bị hỏng”, ông Thịnh nói.

Mặc dù vậy, acid benzoic cũng có những tác động không tốt tới sức khỏe nếu sử dụng với hàm lượng nhiều. Do đó, nó nằm trong danh mục các chất phụ gia cần hạn chế sử dụng, với nồng độ tối đa là 1g/1kg. Theo ông Thịnh, với nồng độ này, nếu con người ăn vào sẽ thải ra ngoài được. Nhưng nếu nồng độ lớn hơn có thể gây ngộ độc. Như vậy, nồng độ acid benzoic trong tương ớt Chin-su bị thu hồi tại Nhật Bản trong ngưỡng 0,41 – 0,45g/kg là chấp nhận được.

Điều cần quan tâm là việc Nhật Bản coi acid benzoic là chất cấm trong bảo quản thực phẩm, trong khi ở Việt Nam lại cho phép sử dụng. Song, theo vị chuyên gia này, “đây không phải là vấn đề đáng lo ngại”. Lý giải điều này, ông cho rằng, Codex chỉ đưa ra danh mục các chất phụ gia khuyến cáo sử dụng chứ không mang tính bắt buộc. Do vậy, tùy tình hình mỗi nước sẽ quyết định dùng những chất phụ gia nào. Thêm vào đó, bảng danh mục phụ gia thực phẩm của Codex có khoảng 1.600 chất, trong khi ở Việt Nam chỉ cho phép khoảng 400 chất phụ gia dùng trong thực phẩm. Như vậy, 1.200 chất phụ gia của Codex không được công nhận tại Việt Nam.

Thực tế, việc lựa chọn một chất phụ gia thực phẩm nào đó cần phải bảo đảm 3 điều kiện. Thứ nhất là có tên khoa học, cấu trúc khoa học của chất đó. Thứ hai là phải có nghiên cứu độc tố học trên người dân. Thứ ba là phải có phương pháp phân tích, máy móc phân tích đủ chính xác về chất này. “Trước đây, do không có đủ điều kiện để phân tích, nghiên cứu độc tố học nên  danh mục chất phụ gia thực phẩm của Việt Nam rất hạn chế. Năm 1998 chỉ có khoảng 100 chất, đến nay đã tăng lên 400 chất. Nếu chúng ta càng hạn chế chất phụ gia thì càng bị thiệt, không theo kịp hội nhập kinh tế toàn cầu”, ông Thịnh nói.

Mặc dù thừa nhận, acid benzoic là chất bảo quản được phép sử dụng trong thực phẩm với liều lượng cụ thể để không gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng, song ông Thịnh nhấn mạnh, việc thực hiện như thế nào còn do ý thức chấp hành của doanh nghiệp cũng như công tác quản lý của cơ quan quản lý nhà nước.