Khống chế, giảm tỷ lệ dư thừa cholesterol

Nguyên nhân gây ra bệnh tim mạch, đột quỵ 

Theo Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia PGS.TS Lê Bạch Mai, cholesterol là một chất béo, thành phần của mỡ máu, rất quan trọng và cần thiết cho hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, nếu hàm lượng cholesterol trong máu vượt quá ngưỡng cần thiết sẽ làm lắng đọng các mảng lipid, tích tụ lâu ngày sẽ hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở thành mạch máu dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong với các bệnh về tim mạch. Đáng lưu ý, trong hai nguồn sản sinh cholesterol cho cơ thể là nội sinh (do gan tự tổng hợp) và ngoại sinh (đến từ các thực phẩm) thì nguồn ngoại sinh hầu như là nơi khởi phát chính của tình trạng thừa cholesterol. 

Phó Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương TS.BS Phan Hướng Dương chia sẻ, theo kết quả điều tra quốc gia, yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2015, tỷ lệ người Việt Nam rơi vào trạng thái thừa Cholesterol ở mức đáng báo động là 30,2%, tương đương với nước có thu nhập đầu người lớn nhất thế giới (Mỹ). Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, tỷ lệ tăng cholesterol máu ở nam giới là 34,6% và nữ là 32,2%. Đây là thực trạng báo động vì thừa cholesterol trong cơ thể chính là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm gia tăng tỷ lệ các bệnh không lây nhiễm như tai biến mạch máu não (đột quỵ), nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, tăng huyết áp… trong thời gian gần đây. 

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, tại Việt Nam, bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Trong năm 2016, có 548.800 ca tử vong, trong đó tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm 77%. Cứ 10 người chết có 7 người chết do bệnh không lây nhiễm tập trung ở các bệnh như tim mạch đa phần do lượng người mắc cholesterol cao, 10 người có 3 người chỉ số cholesterol cao vượt ngưỡng, hơn 1/2 phụ nữ trong độ tuổi 50 - 69 có cholesterol cao, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi mạn tính.

Cần thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Theo các chuyên gia, có 5 nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trạng thừa cholesterol. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu đến từ lối sống và chế độ ăn uống. Bác sĩ Phan Hướng Dương cho biết, tất cả bệnh không lây nhiễm hiện nay đều xuất phát từ vấn đề đô thị hóa rất nhanh, lối sống và chế độ ăn không cân đối, tiêu thụ quá nhiều chất béo. Hiện có tới 54% người dân ăn không đủ về rau quả, trong khi đây là vấn đề quan trọng để giải quyết tình trạng thừa chất béo, thừa cholesterol. Lối sống không khoa học, bao gồm, lười tập thể dục và ít tham gia các hoạt động thể chất, không kiểm soát cân nặng (béo phì) cũng là nguyên nhân dẫn tới thừa cholesterol. 

"Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới,  đối với thanh niên và lứa tuổi trưởng thành mỗi ngày phải vận động ít nhất 60 phút trở lên. Tuy nhiên tại Việt Nam, tỷ lệ thanh niên chơi thể thao, vận động dưới 60 phút chiếm tới 85,9%; xem tivi và điện thoại trên 60 phút chiếm 68,8%. Đây là yếu tố cao để gia tăng bệnh béo phì, tim mạch, đái tháo đường và ung thư trong tương lai" - Phó giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương TS. BS Phan Hướng Dương chia sẻ. 

Thông tin thêm về nội dung này, PGS.TS Lê Bạch Mai cho hay, rượu, bia và các loại thức uống có gas nếu sử dụng nhiều sẽ làm tăng cholesterol xấu và triglyceride. Một số hóa chất có hại trong thuốc lá làm tăng lượng cholesterol xấu gây ra tình trạng xơ vữa động mạch. Những người bị huyết áp cao (tăng huyết áp) và bệnh tiểu đường thường có mức cholesterol cao hơn bình thường. Mặt khác, có một số các yếu tố cố định gây ra mức cholesterol cao không thể thay đổi được như tiền sử gia đình bị bệnh tim, có tình trạng cholesterol cao. Càng lớn tuổi thì khả năng bị hẹp động mạch (xơ vữa động mạch) càng cao.

Trong khi đó, theo Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học quốc gia Hà Nội TS.BS Vũ Ngọc Trung, tình trạng dư thừa cholesterol trong máu đa phần không có biểu hiện ra bên ngoài, phải xét nghiệm máu mới biết kết quả. Do đó, để hạn chế tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể, người dân nên hạn chế ăn, uống các thực phẩm chứa nhiều cholesterol; bổ sung chất béo có lợi (nhóm chất béo không bão hòa) vào chế độ ăn uống. Đồng thời, cần tăng cường các hoạt động thể chất; không hút thuốc, hạn chế rượu bia. Người từ 20 tuổi trở lên nên chủ động đi xét nghiệm sớm để kiểm tra lượng cholesterol trong máu.