Khó tìm kiếm đất đai phù hợp

- Nông nghiệp xanh là điều ngành nông nghiệp nước ta đang hướng đến. Theo ông, đâu là khó khăn lớn nhất trong hành trình này?

- Nông nghiệp nước ta đang ở bước ngoặt mà một số động lực tăng trưởng truyền thống đang dần suy yếu như tài nguyên, đất đai, trong khi các động lực mới như khoa học công nghệ chưa được hình thành đầy đủ. Việt Nam đang rất khan hiếm các nguồn lực để phát triển nông nghiệp xanh. Nhận diện những “điểm nghẽn” trong quá trình phát triển nền nông nghiệp Việt Nam tiến tới nông nghiệp xanh là rất cần thiết để khắc phục những khó khăn, tồn tại, hướng đến phát triển nông nghiệp xanh bền vững.

Tôi cho rằng, trở ngại lớn mà nông dân đang phải đối mặt là việc tìm kiếm đất đai phù hợp cho các hoạt động canh tác có quy mô thích hợp với canh tác bền vững. Sự tiến triển không ngừng của đô thị hóa đã dẫn đến việc bán đất hoặc chuyển đổi đất nông nghiệp màu mỡ cho các dự án xây dựng và bất động sản làm cho nông dân ngày càng khó có đất với diện tích lớn với độ phì nhiêu phù hợp.

- Vậy để khơi thông nguồn lực đất đai cho phát triển nông nghiệp xanh, chúng ta cần làm gì, thưa ông?

- Nông nghiệp xanh đòi hỏi quy mô sản xuất lớn và quản lý tập trung để dễ dàng áp dụng công nghệ và giảm thiểu tác động môi trường. Do đó, Chính phủ cần rà soát và điều chỉnh các chính sách về sử dụng đất nông nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng mô hình nông nghiệp xanh. Chính phủ cần thúc đẩy tích tụ và tập trung ruộng đất; tạo thuận lợi cho các cá nhân, đặc biệt là nông dân và doanh nghiệp, tiếp cận đất nông nghiệp; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia vào sản xuất quy mô lớn, bền vững.

Điều này có thể đạt được thông qua các thỏa thuận cho thuê hoặc đăng ký tại cấp chính quyền địa phương, cho phép những cá nhân quan tâm mua được hoặc thuê đất diện tích lớn để sử dụng cho mục đích nông nghiệp và cho phép quyền tự chủ cho thuê của các chính quyền địa phương. Sáng kiến này có thể được cấu trúc dưới dạng các khu nông nghiệp cộng đồng, bảo đảm dễ dàng tiếp cận đất nông nghiệp và giá cả phải chăng thông qua các mô hình đăng ký và đấu thầu.

Tạo động lực cho nông dân tham gia nông nghiệp bền vững

- Nông nghiệp xanh tập trung vào việc thúc đẩy các phương pháp không chỉ tăng năng suất cây trồng mà còn bảo vệ khả năng phục hồi của hệ sinh thái nông nghiệp. Tuy nhiên, khuyến khích nông dân áp dụng các phương pháp bền vững là rất khó khăn. Theo ông, Chính phủ nên có những biện pháp khuyến khích nào?

- Hiện nay, Chính phủ có nhiều chính sách cho năng suất nông nghiệp, nhưng còn ít chính sách thúc đẩy, khuyến khích và động viên nông dân thực hành nông nghiệp xanh, bền vững. Sự thiếu vắng của những chính sách như vậy cản trở việc phổ biến thực hành bảo vệ môi trường, đảm bảo công bằng xã hội.

Để thúc đẩy việc áp dụng các phương pháp nông nghiệp bền vững, Chính phủ nên xây dựng các chính sách chuyên biệt nhằm khuyến khích và tạo động lực cho nông dân tham gia vào nông nghiệp bền vững. Đồng thời, để khuyến khích việc áp dụng nông nghiệp bền vững, Chính phủ có thể xem xét việc cung cấp các ưu đãi tài chính dưới dạng trợ cấp và hỗ trợ cho các công ty nông nghiệp cam kết hoặc tích cực tham gia vào các thực hành nông nghiệp bền vững. Đặc biệt, cần khuyến khích các hệ thống nông nghiệp giảm thiểu việc sử dụng hóa chất quá mức và thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ.

Chính phủ cũng nên hỗ trợ mạnh mẽ cho các nỗ lực nghiên cứu nhằm xác thực các công nghệ có lợi cho nông dân, điều này là rất cần thiết và nên được ủng hộ và khuyến khích mạnh mẽ hơn nữa. Và điều quan trọng không kém là thúc đẩy các thử nghiệm, chứng minh lợi ích của các phương pháp nông nghiệp bền vững một cách trực tiếp với người dân để tuyên truyền và thuyết phục họ từ bỏ lối canh tác cũ. Nên thúc đẩy ý chí chính trị để nâng cao tài trợ cho nghiên cứu nông nghiệp và phổ biến các thực hành nông nghiệp xanh thông qua các dịch vụ khuyến nông đã có kinh nghiệm và hoạt động hiệu quả tại địa phương, bất kể dịch vụ đó thuộc khối tư nhân hay nhà nước.

- Đâu là giải pháp để thực hiện điều này một cách có hệ thống, thưa ông?

- Theo tôi, nên cho phép nông dân đăng ký tham gia nông nghiệp hữu cơ. Ở cấp độ nhà nước, việc thiết lập một cơ sở dữ liệu toàn diện bao gồm các nông dân tham gia vào nông nghiệp hữu cơ hoặc bền vững là rất cần thiết.

Việc đăng ký của các nông dân quan tâm trên một nền tảng, ví dụ như sổ đăng ký nông dân, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lập kế hoạch của Chính phủ, các quy trình kiểm toán để đảm bảo sự tuân thủ các thực hành nông nghiệp xanh, bền vững.

Điều này, đến lượt nó, sẽ đóng vai trò như một chất xúc tác cho việc áp dụng rộng rãi các kỹ thuật nông nghiệp bền vững. Sáng kiến này sẽ đảm bảo rằng các thông tin độc đáo của nông dân có sẵn trên các cơ sở dữ liệu điện tử của Chính phủ để giám sát và đánh giá hiệu quả.

Ngoài ra, các chính sách tốt thường bao gồm sự tham gia của tất cả các bên liên quan trong thực hành nông nghiệp bền vững. Nên thông qua các nhóm vận động, ví dụ thành lập các nhóm, câu lạc bộ, hợp tác xã tại địa phương, để thúc đẩy sử dụng nông nghiệp hữu cơ, thực hành các phương pháp giúp bảo tồn đất và nước, phát triển các phương pháp sản xuất nông nghiệp bền vững. Chúng ta cần tiếp tục khuyến khích nông dân thành lập các nhóm, câu lạc bộ và hợp tác xã để cùng nhau thực hành nông nghiệp xanh. Chỉ thông qua sự hợp tác, các mô hình nông nghiệp xanh mới có thể được mở rộng.

- Xin cảm ơn ông!