Khơi dậy tiềm năng phát triển ngành nghề nông thôn

Bất chấp Covid-19, vẫn tăng trưởng 20%

Tại hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện Nghị định 52 diễn ra sáng 23.11, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, đến năm 2020 cả nước có 817 nghìn cơ sở tham gia sản xuất kinh doanh ngành nghề nông thôn, tăng 119 nghìn cơ sở so với năm 2017 - thời điểm trước khi có Nghị định 52. Trong đó có 9.459 doanh nghiệp, 3.382 hợp tác xã, 6.553 tổ hợp tác và trên 797 nghìn hộ gia đình. Hình thức tổ chức sản xuất có xu hướng chuyển mạnh sang mô hình liên kết nên số lượng doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác tăng mạnh.

Tổng số lao động trong lĩnh vực ngành nghề nông thôn trên 2,3 triệu lao động, tăng 300 nghìn lao động so với năm 2017 (tăng 15%). Số lao động thường xuyên chiếm 75%, còn lại là lao động thời vụ. Thu nhập bình quân của lao động đạt 4 - 5 triệu đồng/người/tháng, cao gấp hơn 2 lần lao động thuần nông.

Tổng doanh thu từ các hoạt động ngành nghề nông thôn hiện nay đạt 236 nghìn tỷ đồng, tăng 40 nghìn tỷ đồng (20,5%) so với năm 2017. Các nhóm ngành nghề sản xuất đồ gốm sứ, mây tre đan, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ, điêu khắc có giá trị cao nhất.

Tăng trưởng xuất khẩu của các sản phẩm từ ngành nghề nông thôn bình quân khoảng 10%/năm. Hiện hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ; trong đó thị trường xuất khẩu chính vẫn là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu. Những mặt hàng có giá trị kim ngạch xuất khẩu lớn phải kể đến gốm sứ, mây tre cói thảm, thêu, dệt thủ công… Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của riêng hàng thủ công mỹ nghệ đạt 2,35 tỷ USD, tăng 0,6 tỷ USD so với năm 2017.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Thanh Nam, Nghị định 52/2018 tập trung xác định tiêu chí các làng nghề và đưa ra các chính sách hỗ trợ phát triển, do đó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa... “Thời gian qua dù bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nhưng các ngành nghề nông thôn vẫn tăng trưởng 20%”, ông Nam cho hay.

Phát triển theo chuỗi

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh, Việt Nam đi lên từ ngành kinh tế nông nghiệp. Ở mỗi giai đoạn, Đảng và Nhà nước đều có những chủ trương, quyết sách phù hợp để khuyến khích nông nghiệp, nông thôn phát triển. Theo Nghị định 52, từ năm 2018 đến nay, các bộ ngành, địa phương đã huy động được trên 540 tỷ đồng để hỗ trợ phát triển ngành nghề nông thôn. Dù vậy, đánh giá khách quan, hiệu quả kinh tế, năng suất lao động ở nông thôn hiện còn thấp. Đời sống của một bộ phận người dân, nhất ở vùng sâu, vùng xa chưa cao. Chuỗi giá trị sản phẩm nông thôn chưa cao và ổn định…

Bên cạnh đó, sự phân bổ của khu vực ngành nghề nông thôn, làng nghề không đồng đều giữa các vùng, miền, địa phương; hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu vẫn là sản xuất tại các hộ gia đình quy mô nhỏ, tập trung ở khu vực dân cư có mặt bằng chật hẹp không có khả năng mở rộng; cơ sở hạ tầng làng nghề còn yếu; thiết bị công nghệ sản xuất lạc hậu và sản xuất gây ô nhiễm môi trường. Trước xu hướng hội nhập cao nhưng các làng nghề vẫn thiếu đội ngũ lao động có tay nghề giỏi, kỹ năng nghề cao và sự am hiểu về xu hướng thị trường còn yếu.

Thời gian tới, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng các bộ ngành, địa phương cần tập trung hỗ trợ để phát triển các sản phẩm theo chuỗi giá trị hàng hóa. Quan trọng nhất là xây dựng được các sản phẩm có ý tưởng sáng tạo, do đó cần nâng cao vai trò của hiệp hội, ngành hàng nông thôn; xây dựng một số trung tâm bảo tồn và phát triển sản phẩm ở những nơi có lợi thế để nơi đây có thể tập hợp nguồn lực, nghiên cứu, sáng tạo sản phẩm mới cũng như đẩy mạnh xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng cho rằng, ngành nghề nông thôn vẫn còn tiềm năng lớn, là một lợi thế cần khơi dậy và phát huy trong thời gian tới. Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành, địa phương nâng cao tinh thần trách nhiệm, "cùng xắn tay vào", chủ động triển khai các biện pháp khuyến khích các chủ thể phát triển ngành nghề nông thôn. “Cùng triển khai Nghị định 52 nhưng thực tế cho thấy có địa phương làm tốt, có địa phương làm chưa tốt. Vì vậy, cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân phải cùng vào cuộc thì phát triển ngành nghề nông thôn mới đạt hiệu quả cao và bền vững”, ông Cường nhấn mạnh.