Cơ hội tăng năng suất lao động nhờ cải cách
Trong báo cáo mới công bố, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng triển vọng kinh tế thế giới năm 2025 có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố.
Theo đó, kinh tế toàn cầu có thể đối mặt với khó khăn, thách thức trong bối cảnh gia tăng bất định, xung đột có thể diễn biến phức tạp ở nhiều khu vực. Giá hàng hóa có thể biến động đáng kể do hệ quả của các cú sốc về khí hậu, căng thẳng địa chính trị leo thang. Đồng thời, cạnh tranh thương mại - công nghệ giữa các siêu cường gia tăng; Cách mạng Công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Trong khi đó, các công nghệ mới đặc biệt là trí tuệ nhân tạo sẽ tiếp tục chuyển biến nhanh, qua đó có thể thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cải thiện năng suất lao động.
Trong bối cảnh như vậy, kinh tế Việt Nam có thể có một số cơ hội quan trọng. Đầu tiên là xu hướng phát triển của khoa học công nghệ có thể giúp thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng gia tăng các ngành, hoạt động, sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng, khoa học công nghệ cao hơn. Đồng thời, Việt Nam sẽ tiếp tục có cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), qua đó mở rộng không gian cho tăng trưởng kinh tế thông qua chuyển giao công nghệ. Và, Việt Nam có thể có cơ hội gia tăng đáng kể năng suất lao động nhờ cải cách thể chế, trong đó có cải cách bộ máy và cải cách thủ tục hành chính.
Tuy nhiên, theo Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp của CIEM Nguyễn Anh Dương, Việt Nam cũng phải xử lý một số vấn đề, thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025. Các thách thức bao gồm: tăng trưởng kinh tế thế giới có thể phục hồi chậm, thậm chí suy giảm trong năm 2025; sự phát triển nhanh của các công nghệ mới bên cạnh các cơ hội to lớn cũng đặt ra thách thức không nhỏ nếu Việt Nam không sớm hiện thực hóa một cách tiếp cận phù hợp. Bên cạnh đó, thu hút FDI có chất lượng là một yêu cầu đúng đắn, song khó có thể hiệu quả và đúng hướng nếu không kịp thời cụ thể hóa các tiêu chí về chất lượng của dự án, phù hợp với định hướng phát triển của nền kinh tế.
Vào lúc này, hiện thực hóa tăng trưởng cao là một yêu cầu quan trọng để Việt Nam hướng tới các mục tiêu phát triển đầy tham vọng vào năm 2030 và 2045, song điều này chỉ thực sự có ý nghĩa nếu không đi kèm với áp lực lạm phát cao, ông Nguyễn Anh Dương nhấn mạnh.
Dư địa lớn để đẩy mạnh đầu tư công
Chuyên gia kinh tế Suan Teck Kin, Giám đốc điều hành Khối Nghiên cứu Thị trường và Kinh tế Toàn cầu của Ngân hàng UOB, nhận định, mức tăng trưởng GDP ấn tượng 7,09% trong năm 2024 là minh chứng rõ rệt cho sức mạnh bền bỉ của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đầy biến động. Theo ông, con số này không chỉ phản ánh khả năng phục hồi của nền kinh tế, mà còn tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam vượt qua các khó khăn trước mắt và tận dụng những cơ hội phát triển mới trong tương lai.
Dự báo về triển vọng năm 2025, ông Suan Teck Kin cho rằng, hoạt động ngoại thương của Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, đồng thời lĩnh vực sản xuất và dịch vụ sẽ là động lực chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng. Đặc biệt, sự gia tăng doanh số trong ngành bán dẫn kể từ giữa năm 2023 cho thấy xu hướng tăng trưởng này có thể kéo dài trong 1 - 2 quý tới. Các yếu tố trong nước như sản xuất, chi tiêu của người tiêu dùng và lượng khách du lịch dự báo sẽ đóng góp tích cực vào tăng trưởng, đặc biệt trong nửa đầu năm.
Ngoài ra, ông cũng nhấn mạnh Việt Nam có dư địa lớn để đẩy mạnh đầu tư công khi tỷ lệ nợ công trên GDP vẫn ở mức khá thấp so với các quốc gia trong khu vực và các nền kinh tế mới nổi. "Với nguồn lực này, Chính phủ có thể tập trung đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược, từ đó tạo ra động lực tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế," ông kỳ vọng.
Trong khi đó, ông Andrea Coppola, chuyên gia Kinh tế trưởng và Quản lý chương trình Tăng trưởng Công bằng, Tài chính và Thể chế của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, Lào và Campuchia, khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Á. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng có ba rủi ro chính có thể ảnh hưởng đến triển vọng tích cực này, gồm: tốc độ tăng trưởng toàn cầu chậm hơn dự kiến, chất lượng tài sản của ngành ngân hàng suy yếu và sự dễ bị tổn thương trước các tác động của thiên tai.
Vì vậy, ông Coppola khuyến nghị Chính phủ Việt Nam đẩy mạnh giải ngân đầu tư công để hỗ trợ tổng cầu, đặc biệt trong bối cảnh dư địa hỗ trợ tiền tệ hạn chế. Để giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự ổn định của khu vực tài chính, các cơ quan chức năng có thể khuyến khích các ngân hàng cải thiện tỷ lệ an toàn vốn và củng cố khung pháp lý để giám sát an toàn tài chính và thực hiện các biện pháp can thiệp sớm.
Theo TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM, chúng ta đã thẳng thắn nhận diện không ít khó khăn, thách thức, như rủi ro về bẫy thu nhập trung bình, các yếu tố tạo động lực mới cho đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh... Với tâm thế ấy, các khó khăn, thách thức có thể trở thành áp lực tích cực để Việt Nam quyết liệt hơn trong việc thực hiện các cải cách kinh tế có tính căn bản hơn, tập trung vào đổi mới, sáng tạo và hội nhập để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng cho năm 2025 và những năm tiếp theo.
