Khi Mỹ - Trung cảm nhận rõ “vết thương” từ cuộc chiến thuế quan

Các quan chức của Mỹ và Trung Quốc đã họp vòng đàm phán thương mại mới nhất, bắt đầu vào ngày 9/6, tại Lancaster House, một dinh thự tân cổ điển gần Cung điện Buckingham.

Mục đích của các cuộc đàm phán là khiêm tốn. Mỹ muốn khôi phục lại “lệnh đình chiến thương mại” mà họ nghĩ rằng đã đạt được một tháng trước tại Geneva. Đặc biệt, họ muốn Trung Quốc nới lỏng kiểm soát đối với xuất khẩu đất hiếm và nam châm. Các cuộc thảo luận đang "diễn ra tốt đẹp... chúng ta dành nhiều thời gian cho nhau", Howard Lutnick, Bộ trưởng Thương mại Mỹ, cho biết vào ngày 10/6. Nhưng ngay cả khi "hòa bình được lập lại", mọi thứ sẽ không còn như cũ. Theo cách diễn đạt của Trung Quốc, một cốc nước hắt đi sẽ không thể lấy lại nguyên vẹn.

Hai lần “xuống nước” của Mỹ

Các quan chức Trung Quốc sẽ có thêm sự tự tin mới vào sức mạnh kinh tế và sự kiên cường của họ. Cuộc họp ở London đánh dấu lần thứ hai trong vòng hai tháng, siêu cường hàng đầu thế giới đến để “xuống nước”. Tại Geneva, người Mỹ cần Trung Quốc cắt giảm thuế quan cùng với họ, cho phép cả hai nền kinh tế thoát khỏi bờ vực thẳm của cuộc chiến tranh thương mại tốn kém. Tại London, họ kêu gọi Trung Quốc thực hiện lời hứa "tạm dừng hoặc gỡ bỏ" mọi hạn chế xuất khẩu đối với tài nguyên đất hiếm, xoa dịu nỗi bồn chồn không yên của các nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Mỹ về tình trạng thiếu hụt nguyên liệu quan trọng. Tình trạng bất cân xứng về nhu cầu này thậm chí nhìn thấy ở ngay cách các nhà lãnh đạo cấp cao ứng xử. Trong khi Cuộc họp ở London diễn ra sau cuộc gọi giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Tập Cận Bình vào ngày 5/6 - cuộc gọi đầu tiên của họ kể từ khi ông Trump nhậm chức. Trong khi ông Trump ca ngợi đó là cuộc điện đàm rất hiệu quả, thì dường như trước đó, Bắc Kinh đã nhiều lần từ chối đề xuất tiến hành cuộc nói chuyện cấp cao từ phía Washington.

Rõ ràng, đây không phải là cách chính quyền Tổng thống Donald Trump hình dung về cuộc chiến thương mại. Sau khi ông Trump công bố mức thuế quan toàn diện vào ngày 2/4, ông cho biết các nước đang "nịnh nọt" ông để đạt được các thỏa thuận thương mại. Nhưng Trung Quốc đã có một cách tiếp cận khác, đáp trả thuế quan của ông. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc cho thấy họ đã sẵn sàng chấp nhận rủi ro với nền kinh tế của mình để đáp trả mọi thách thức. Mặc dù mức thuế trả đũa của họ không gây tổn hại nhiều cho nước Mỹ, nhưng chúng đã kích động ông Trump vào một vòng luẩn quẩn leo thang dữ dội, đe dọa tạo ra vết thương kinh tế nghiêm trọng đối với cả hai nước. Nước Mỹ đã quyết định rằng họ không thể sống với vết thương tự gây ra, và cũng không muốn Trung Quốc phải chịu đựng, bởi điều đó cũng có hậu quả nguy cấp không kém đối với nước Mỹ.

Trước tháng 4, nhiều nhà kinh tế đã cho rằng, nếu ông Trump thực hiện các lời đe dọa áp thuế của mình, xuất khẩu của Trung Quốc sẽ sụp đổ và đồng tiền của nước này sẽ lao dốc. Doanh số bán hàng sang Mỹ thực sự đã giảm mạnh vào tháng 4 và tháng 5, giảm 28% trong cả hai tháng cộng lại, so với cùng kỳ năm 2024. Nhưng xuất khẩu đã tăng 6% nhìn chung, do các chuyến hàng đến châu Âu và Đông Nam Á tăng lên. Trong khi đó, đồng tiền của Trung Quốc hiện mạnh hơn so với đồng đô la so với trước ngày 2/4.

Vũ khí của Bắc Kinh

Ngoài việc thể hiện thái độ sẵn sàng ăn thua của Trung Quốc và khả năng chịu đựng vết thương rất hạn chế của Mỹ, những sự kiện gần đây đã chứng minh rằng, Bắc Kinh đang sở hữu một trong những vũ khí kinh tế mạnh nhất đối với Mỹ. Vào tháng 4, nước này đã áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với 7 loại đất hiếm, chẳng hạn như terbi và dysprosi, loại giúp nam châm được sử dụng trong động cơ xe điện và tua bin gió.

Quyết định cắt đứt nguồn cung của Bắc Kinh đã gây rối loạn ở Mỹ. Vào cuối tháng 5, Ford đã cho đóng cửa một nhà máy ở Chicago chuyên sản xuất xe thể thao đa dụng. Hiệp hội các nhà sản xuất động cơ và thiết bị, một nhóm vận động hành lang, đã cảnh báo về sự gián đoạn rộng hơn. Họ đã nêu rõ trong một lá thư chung rằng việc này sẽ có thể khiến hoạt động sản xuất nhiều bộ phận ô tô không thể tiếp tục.

Lá thư chung của giới sản xuất ô tô Mỹ cho thấy, Trung Quốc đang giữ chìa khóa quan trọng và có khả năng gây sức ép mạnh mẽ đối với nước Mỹ. Giới công nghiệp Mỹ hiểu rất rõ quyền lực này, nhưng có lẽ Phòng Bầu dục đã không đánh giá đầy đủ. Hai tháng qua giống như một "cuộc thử nghiệm vũ khí", cho thấy sức mạnh của các công cụ gây sức ép kinh tế của Trung Quốc.

Washington có gì để mặc cả?

Trong khi đó, Mỹ không có nhiều lựa chọn để gây sức ép ngược lại Trung Quốc hoặc không có nhiều lá bài trên bàn đàm phán để buộc Trung Quốc nới lỏng sức ép của mình trong ngắn hạn. Vì việc xây dựng một chuỗi cung ứng thay thế cho đất hiếm của Trung Quốc có thể mất ít nhất 3 năm và ngay cả như vậy không đáp ứng được tất cả các nhu cầu của Mỹ.

Tuy nhiên, Mỹ có một số lựa chọn và họ đã mang ra mặc cả trong cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo. Đó là quyết định nghiêm cấm các công ty sản xuất phần mềm thiết kế chip không được bán cho Trung Quốc. Đó là thông báo thu hồi một cách ráo riết thị thực của sinh viên Trung Quốc tại Mỹ. Họ cũng dừng việc bán các đầu vào thiết yếu cho máy bay chở khách do Trung Quốc tự sản xuất. Mỹ đã đánh tiếng sẽ nới lỏng những quyết định này nếu Trung Quốc đẩy nhanh việc phê duyệt đất hiếm.

Cuộc chiến thương mại đã không diễn ra như ông Trump hình dung. Cả Mỹ và Trung Quốc đều không ở vị thế có thể đánh bại đối thủ kinh tế của mình. Bởi cả hai bên vẫn phụ thuộc vào nhau, dù theo những cách khác nhau. Thực tế đó, trước kia thường được nhìn nhận rõ ràng từ phía Trung Quốc, giờ đây đã trở nên rõ ràng với cả Mỹ. Không bên nào trong số họ sẽ đạt được chiến thắng quyết định. Đó là lý do hai bên đã quyết định tiếp tục kéo dài “lệnh đình chiến thương mại” và nhất trí tiếp tục đàm phán để tránh những vết thương kinh tế sâu hơn.