Khi “ánh hào quang” đã tắt

Dân thương, bạn mến

Nhà vua Bhumibol Adulyadej, sinh năm 1927 và chính thức đăng quang vào năm 1950, là vị quốc vương trị vì lâu nhất thế giới. Tuy nhiên, ông là một trong những vị vua được yêu mến và kính trọng nhất trong lịch sử Thái Lan. Tất cả các đảng phái chính trị, quân đội, cảnh sát đều lắng nghe và tuân thủ ý kiến của Nhà vua. Hầu như nhà nào cũng treo hình ông. Ngày sinh nhật Vua là quốc lễ, được xem như “Ngày của Cha” và Quốc khánh của xứ chùa vàng…

Là người chăm lo cho dân, ông đã không quản ngại đi khắp các vùng đất xa xôi, thực hiện 2.000 dự án phát triển như nhà máy sữa thanh trùng, đập nước, nhà máy tái chế thân cây mía và lục bình thành nhiên liệu… để thay đổi cuộc sống của hàng triệu người nghèo. Thậm chí, ông còn có bằng sáng chế cho việc phát triển kỹ thuật gây mưa nhân tạo. Nhờ những đóng góp thiết thực của Quốc vương, Thái Lan đã chuyển mình từ một nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp trở thành nền kinh tế công nghiệp và thương mại hiện đại. Năm 2006, Tổng Thư ký Kofi Annan đã trao cho Nhà vua Bhumibol giải thưởng Thành tựu suốt đời về phát triển con người đầu tiên của LHQ.

Những đóng góp không mệt mỏi của quốc vương được nhân dân trân trọng. Họ òa khóc khi hay tin ông qua đời. Thủ tướng Thái Lan Prayut đã tuyên bố, đất nước chùa vàng sẽ để tang Nhà vua Bhumibol trong 1 năm và không tổ chức các hoạt động vui chơi và lễ hội trong 30 ngày tới.

Không chỉ được tôn sùng trong nước, Quốc vương cũng luôn được bạn bè năm châu yêu mến. Ngay khi nhận tin, Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon đã bày tỏ chia buồn sâu sắc, đồng thời tại phiên họp toàn thể hôm 13.10, Đại hội đồng LHQ đã dành 1 phút mặc niệm tưởng nhớ ông. Trong khi đó, Tổng thống Barack Obama trong lời chia buồn sâu sắc đã ca ngợi Vua Bhumibol là “người bạn thân thiết” và là một đối tác của Mỹ. Thủ tướng Malaysia lại ca ngợi sự đóng góp của ông cho Thái Lan và các nước khác trong khu vực “là không thể diễn tả bằng lời”. Hàng loạt các nước khác như Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, Singapore, Myanmar, Việt Nam… cũng đều gửi lời chia buồn sâu sắc trước sự ra đi của vị Quốc vương xuất sắc và rất mực được tôn kính này.

Bước ngoặt mới

Theo nhiều nhà quan sát, người đứng đầu Hoàng gia qua đời có thể khiến Thái Lan rơi vào bất ổn. Nhà vua luôn được xem là trụ cột ổn định hiếm hoi trong một đất nước hỗn loạn chính trị. Thái Lan từng xảy ra 11 cuộc đảo chính quân sự kể từ năm 1932. Trong 7 thập kỷ ngồi trên ngai vàng, Vua Bhumibol cũng chứng kiến sự ra đời của 19 bản Hiến pháp và 26 đời Thủ tướng. Rất nhiều lần ông phải can thiệp vào chính trường, đưa ra những giải pháp phi bạo lực cho một số cuộc khủng hoảng giúp Thái Lan vượt qua các cơn biến động. Mặc dù, Hoàng gia nằm trên chính trị, có rất ít quyền lực chính thức nhưng sức ảnh hưởng của người đứng đầu lại cực kỳ quan trọng. Uy tín của Vua rất được các nhà lãnh đạo đất nước tôn trọng.

Thái tử Maha Vajiralongkorn không có được sự yêu mến mà đông đảo dân chúng giành cho đức vua cha do những ồn ào đời tư. Nhiều người thậm chí lo ngại, quốc gia rất có thể rơi vào “nội chiến” do không còn một vị vua có đủ uy tín cân bằng mâu thuẫn. Trước đó, tình hình sức khỏe của Vua Bhumibol đã từng làm trầm trọng hơn cuộc xung đột chính trị kéo dài 1 thập kỷ qua ở Thái Lan, trong bối cảnh các nhóm quyền lực tranh giành ảnh hưởng. Quân đội đã lên chiếm quyền từ năm 2014. Căng thẳng chính trị giữa những người lao động nông thôn ở phía bắc và các cư dân thành thị giàu có hơn ở Bangkok vẫn chưa được giải quyết…

Trong khi đó, giới doanh nghiệp trong và ngoài nước lại lo sợ về một bất ổn kinh tế mới. Thực tế, thị trường chứng khoán Thái Lan - hàn thử biểu của nền kinh tế đã giảm mạnh 7% hôm 9.10 sau khi có thông báo tình hình sức khỏe Nhà vua không ổn định. Trong ngày 12.10, chứng khoán giảm thêm 2,5% và đến trưa 13.10, giảm tiếp 2%. Đồng bath cũng giảm giá 2% so với USD. Tình hình nghiêm trọng đến mức Phó Thủ tướng Somkid Jatusripitak đã phải kêu gọi người dân tin tưởng vào sự ổn định của nền kinh tế quốc gia.

Điều đó cũng dễ hiểu vì Nhà vua Bhumibol là người có nhiều đóng góp cho ngành nông nghiệp, cũng như bảo đảm ổn định chính trị để phát triển kinh tế. Thực tế, ông được xem là nhân vật chủ chốt đưa Thái Lan trở thành nền kinh tế lớn thứ nhì Đông Nam Á, cũng như nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu nông sản và du lịch.

Một báo cáo của Capital Economics nhận định: “Khó mà lạc quan về triển vọng trung hạn trừ khi tình hình chính trị trở nên rõ ràng hơn”. Giới đầu tư xem thị trường hiện nay đầy rủi ro nên rất có thể dòng vốn đầu tư vào Thái Lan có thể bị đảo ngược. Thực tế, quốc gia này đang phải đối mặt tới tốc độ tăng trưởng thấp và đầu tư yếu. Tăng trưởng đầu tư trung bình chỉ đạt 3% trong vòng 10 năm qua, mức thấp nhất trong số các nền kinh tế quan trọng khác của Đông Nam Á. Du lịch, vốn chiếm tỷ trọng 10% trong nền kinh tế, sẽ càng gặp khó khăn hơn khi các hoạt động du lịch, lễ hội bị hạn chế trong thời gian để tang.