Tiếp theo những chuyển biến tích cực trong hoạt động của cơ quan dân cử địa phương kể từ sau Hội nghị tổng kết công tác HĐND năm 2021 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức ở 3 vùng miền: khu vực phía Bắc, miền Trung - Tây Nguyên và khu vực phía Nam diễn ra trong tháng 2 và 3.2022, thành công của Hội nghị toàn quốc ngày 21.2.2023 tổng kết công tác HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2022, triển khai kế hoạch công tác năm 2023 đã thu hút sự quan tâm của đông đảo cử tri, Nhân dân và những người làm công tác ở các cơ quan dân cử địa phương.
Theo dõi tóm tắt Báo cáo tổng kết, tham luận của HĐND các tỉnh, thành phố và phát biểu kết luận của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại hội nghị có thể thấy: Hội nghị được chuẩn bị công phu, khoa học, đánh giá tình hình sát với thực tiễn và rất có chiều sâu về những kết quả đạt được, những hạn chế tồn tại và nguyên nhân. Từ đó, đã đưa ra các giải pháp thuyết phục tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND, cũng như sự phối hợp và trách nhiệm trong công tác giám sát, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với HĐND trong giai đoạn tới.
HĐND là thiết chế quan trọng, không thể thiếu
Dư luận Nhân dân và những người làm công tác ở HĐND địa phương đánh giá cao việc tổ chức thành công Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND lần này. Trước hết, thành công của Hội nghị khẳng định nhất quán quan điểm của Đảng và Nhà nước ta: HĐND là thiết chế quan trọng và không thể thiếu trong nền dân chủ cộng hòa ở nước ta từ khi ra đời cho đến nay.
Nước ta là nước dân chủ, Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước, quyền làm chủ của mình bằng hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, HĐND và các cơ quan khác của Nhà nước. Nhân dân cũng gián tiếp thực hiện quyền dân chủ của mình thông qua Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị, xã hội, xã hội - nghề nghiệp hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật. Tuy vậy, chỉ có thiết chế cơ quan dân cử, do dân trực tiếp bầu ra, ủy thác cho họ đại diện quyền lực Nhân dân mới có sứ mệnh bảo vệ và chuyển hóa trực tiếp các giá trị của nền dân chủ vào đời sống.
Còn nhớ trước đây, khi tổng kết thí điểm không tổ chức HĐND ở một số địa phương đã rút ra bài học: HĐND như “kiềng 3 chân” của thể chế dân chủ, nếu HĐND hoạt động kém hiệu quả thì phải tìm nguyên nhân để khắc phục, làm cho mạnh lên, đủ sức bảo vệ và gánh vác sứ mệnh thiêng liêng lịch sử giao phó chứ không thể xóa bỏ đi.
Khẳng định vai trò, vị thế
Thành công của Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND lần này với sự tham dự, chủ trì của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thường trực Ban Bí thư và nhiều lãnh đạo cấp cao cùng với Thường trực HĐND 63 tỉnh, thành phố thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với HĐND; khẳng định vai trò, vị thế của HĐND trong công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII.
HĐND cùng với các tổ chức trong hệ thống chính trị có nhiệm vụ thực hiện Cương lĩnh, Nghị quyết của Đảng, hiện thực hóa mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; nếu HĐND hoạt động kém hiệu quả sẽ làm tổn thương lòng tin của Nhân dân đối với Đảng và chế độ. Dư luận Nhân dân và những người tâm huyết với hoạt động của HĐND ở địa phương kỳ vọng Nhà nước không ngừng hoàn thiện thể chế của HĐND trong cơ chế thực hiện quyền lực nhà nước ở mỗi cấp; cụ thể hóa mối quan hệ và trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ với HĐND cấp tỉnh; của cơ quan Thường trực HĐND, UBND cấp trên với Thường trực HĐND cấp dưới. Đồng thời, thường xuyên đánh giá, hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát theo thẩm quyền; coi đó là một trong các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử địa phương.
Giá trị khoa học và thực tiễn
Cử tri và Nhân dân đánh giá cao giá trị khoa học và thực tiễn từ thành công của 2 Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức trong 2 năm 2022 và 2023. Các tri thức kinh nghiệm và khoa học rút ra từ tổng kết quá trình vận hành thể chế về tổ chức, hoạt động HĐND thời gian qua đã được Ban Công tác đại biểu nghiên cứu, đúc kết, phục vụ cho công tác phối hợp, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát theo thẩm quyền và tham mưu hoạch định, điều chỉnh chính sách đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị và thực tiễn đặt ra.
Minh chứng rõ nhất là năm 2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, góp phần hình thành đồng bộ thể chế cơ quan dân cử. Năm 2023, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu Thường trực HĐND các địa phương bám sát chỉ đạo của cấp ủy Đảng, soát xét tổng thể phương hướng nhân sự đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2026 - 2031, tiếp tục đổi mới công tác quy hoạch đại biểu chuyên trách nhằm xây dựng đội ngũ đại biểu kế cận thật sự coi trọng chất lượng với cơ cấu. Đây chính là tư tưởng chỉ đạo chủ động, chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sớm, từ xa về công tác nhân sự cho HĐND, khắc phục tình trạng “khó bố trí cán bộ thì đưa sang HĐND”. Cùng với đó, năm 2023, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ chỉ đạo nghiên cứu, ban hành Quy chế mẫu về hoạt động của HĐND cấp tỉnh; đổi mới việc tổ chức Hội nghị Thường trực HĐND khu vực theo hướng thiết thực, hiệu quả, thực sự là hoạt động khoa học hành chính nhà nước.
