Bảo đảm tiệm cận với thông lệ quốc tế
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín (tháng 5.2025). Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức mới đây, các đại biểu đều bày tỏ nhất trí cao với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
Cho biết, hiện nay các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam cơ bản bảo đảm mục tiêu trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa của ngành hàng mình, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam Nguyễn Hoài Nam cũng đề nghị, dự thảo Luật cần tạo được cơ chế đột phá về quản lý và nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại Việt Nam, qua đó, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của các ngành hàng, tăng cường sức mạnh nội sinh của nền kinh tế và thúc đẩy hàng hóa Việt Nam vươn xa hơn ra thế giới.
Với ngành dệt may, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của nước ta, hiện nay các thị trường xuất khẩu đều đưa ra những tiêu chuẩn rất cao về lao động, môi trường… Do đó, các sản phẩm, hàng hóa của ngành hàng đều phải qua đánh giá chất lượng rất nghiêm ngặt trước khi xuất khẩu. Nêu thực tế này, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam Trương Văn Cầm mong muốn, dự thảo Luật sau khi được ban hành sẽ không làm phát sinh chi phí, thời gian liên quan đến quản lý, kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho doanh nghiệp.
Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cho rằng, hoàn thiện khung pháp lý về chất lượng sản phẩm, hàng hoá đóng vai trò quan trọng góp phần bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong nước, nâng cao uy tín của hàng hóa và doanh nghiệp Việt Nam.
Đánh giá cao việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong tình hình mới, Giám đốc Pháp chế Công ty cổ phần dịch vụ Wincommerce, tập đoàn Masan Đoàn Thị Hương Thanh cũng cho rằng, dự thảo Luật có những điểm mới rất đáng ghi nhận, nhất là các quy định trong dự thảo Luật hướng tới sự phù hợp với các thông lệ quốc tế và các thỏa thuận, điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.
Đơn cử, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc thừa nhận kết quả đánh giá sự phù hợp giữa các tổ chức công nhận; bổ sung quy định sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa như việc áp dụng mã số, mã vạch, ghi nhãn điện tử nhằm hiện đại hóa quy trình kiểm soát chất lượng, dễ truy xuất và đồng bộ trên hệ thống kiểm soát chất lượng hàng hóa.
Bên cạnh đó, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất cắt giảm một số thủ tục hành chính nhằm tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp liên quan đến quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh, nước ta hội nhập rất sâu rộng với thế giới. Đến thời điểm này, Việt Nam đã ký kết 17 hiệp định thương mại tự do (FTA). Vì vậy, dự thảo Luật cần bảo đảm tiệm cận với thông lệ quốc tế, đáp ứng các yêu cầu mới ngày càng cao về quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Nên có chế định “mở” về ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng
Trong bối cảnh hiện nay, vấn đề chuyển đổi số tạo điều kiện tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường công khai minh bạch, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xuất khẩu sản phẩm, hàng hóa, nâng cao uy tín, thương hiệu trên thị trường trong và ngoài nước. Do đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử trên nền tảng số.
Theo Tờ trình dự án Luật, ứng dụng công nghệ là một trong những biện pháp để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, trong đó có ứng dụng mã số, mã vạch, ghi nhãn điện tử. Việc quy định quản lý nhà nước về mã số, mã vạch đã được quy định từ hơn 20 năm trước theo Quyết định số 45/2002/QĐ-TTg ngày 27.3.2002 của Thủ tướng Chính phủ quy định nội dung quản lý nhà nước về mã số mã vạch và cơ quan quản lý nhà nước về mã số, mã vạch. Để triển khai thực hiện, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn và ban hành Thông tư số 10/2020/TT-BKHCN quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều Nghị định số 132/2008/NĐ-CP và Nghị định số 74/2018/NĐ-CP của Chính phủ về sử dụng mã số, mã vạch.
Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật cho biết, mã số, mã vạch là công cụ hữu hiệu được ứng dụng phổ biến trong quản lý và được sử dụng bởi tất cả các bên trong chuỗi cung ứng như nhà sản xuất, bán lẻ, dịch vụ vận chuyển, cơ quan quản lý, người tiêu dùng… Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã ứng dụng công nghệ, trong đó có mã số, mã vạch trong giám sát, quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ghi nhãn điện tử, giúp cho việc kết nối, thu thập, chia sẻ thông tin về sản phẩm, từ đó các bên tham gia trong chuỗi cung ứng có thể ứng dụng để truy xuất nguồn gốc, triệu hồi sản phẩm, quản lý sản xuất, bán hàng, kho bãi, giao nhận vận chuyển.
Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về ứng dụng công nghệ, trong đó có mã số, mã vạch trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, ghi nhãn điện tử thì việc xem xét, bổ sung vào trong dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa là rất cần thiết.
Tuy nhiên, theo Trưởng nhóm Kỹ thuật, Tiểu ban Thực phẩm và dinh dưỡng, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) Nguyễn Hồng Uy, việc truy xuất hàng hóa bằng mã vạch hay mã số chỉ là một trong rất nhiều công cụ để quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Đại diện Eurocham nhấn mạnh, không nên quy định một cách “gò bó” vào một hay hai công cụ nhất định mà nên có chế định “mở” về ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa.
Đại diện Công ty TNHH Panasonic Việt Nam Đỗ Minh Hạnh nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số sẽ giúp mang lại giá trị gia tăng cho doanh nghiệp và tạo ra giá trị mới nhờ việc cung cấp cho khách hàng những trải nghiệm mới; tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xuất khẩu sản phẩm, hàng hóa, nâng cao uy tín, thương hiệu trên thị trường trong và ngoài nước. Đồng tình với việc cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, đại diện Eurocham cũng đề nghị, nên quy định cụ thể hơn việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình, thủ tục liên quan đến quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
