Kết nối các điểm di tích B52

Trong tâm trí nhiều người Hà Nội hẳn không thể quên buổi chiều ngày 18.12.1972 khi 67 chiếc B52 Mỹ xuất kích từ đảo Guam tấn công miền Bắc. Đúng 19h40, B52 Mỹ bắt đầu trút hàng tấn bom xuống Hà Nội. Cả Thủ đô rung chuyển, rực cháy trong đêm bởi bom Mỹ và pháo phòng không, tên lửa của ta. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, ta đã tổ chức đánh B52 với lực lượng không quân chặn vòng ngoài, lực lượng pháo cao xạ và lưới lửa tự vệ đánh dạt các lớp máy bay chiến thuật tạo điều kiện để bộ đội rađa, tên lửa tìm diệt B52. Sau 12 ngày đêm chiến đấu ác liệt, vào lúc 7h ngày 30.12.1972, Chính phủ Mỹ tuyên bố ngừng ném bom từ bắc vỹ tuyến 20 trở ra, đề nghị gặp lại đại diện của chính phủ ta tại Paris để bàn tiếp về việc ký Hiệp định. Trong 12 ngày đêm của chiến dịch Linebacker II, Mỹ đã đưa 663 lượt B52 tấn công miền Bắc, 3.920 lượt máy bay chiến thuật, rải khoảng 10 vạn tấn bom, riêng Hà Nội chịu khoảng 4 vạn tấn. Quân dân ta đã bắn rơi 81 máy bay, trong đó có 34 chiếc B52, 5 chiếc F111, bắt 43 phi công Mỹ, trong đó có 33 phi công B52.

Để có cái nhìn toàn diện về chiến thắng Điện Biên Phủ trên không, một điểm không thể bỏ qua là Bảo tàng Chiến thắng B52. Tọa lạc ở số 157 phố Đội Cấn, Hà Nội, Bảo tàng Chiến thắng B52 trưng bày, lưu giữ những khí tài, vũ khí xác máy bay B52 bị bắn rơi, những hình ảnh, hiện vật của quân và dân Hà Nội trong trận Điện Biên Phủ trên không năm 1972. Bảo tàng được khánh thành và đưa vào sử dụng ngày 22.12.1997 với diện tích trưng bày trong nhà rộng 1.200m2, mà trọng tâm là 12 ngày đêm B52. Qua sa bàn tổng hợp diễn biến trận Điện Biên Phủ trên không trên diện tích 200m2, có không gian ba chiều thể hiện địa hình khu vực gồm khu dân cư, các trận địa phòng không, điểm B52 rơi... du khách sẽ hình dung được một cách tổng thể về chiến thắng B52 của quân và dân ta. Hiện bảo tàng đang trong giai đoạn sửa chữa, hy vọng công trình sẽ sớm hoàn thành, trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong dịp kỷ niệm sắp tới.

Rời Bảo tàng Chiến thắng B52, chúng tôi tìm đến Tượng đài chiến thắng B52 tại cánh đồng Chuôm thuộc địa bàn xã Phù Lỗ, Sóc Sơn, Hà Nội. Gần 40 năm trước, vào lúc 20h13 ngày 18.12, chiếc máy bay B52 đầu tiên của Mỹ đã bị phòng không của ta bắn rơi xuống nơi đây. Tượng đài nằm trên trục Quốc lộ số 3, cách ngã ba Phù Lỗ khoảng 1km hướng đi Thái Nguyên. Tượng đài chiến thắng B52 được mô phỏng từ một pháo đài bay B52, đã bị quân và dân Thủ đô Hà Nội vít cổ, cắm đầu xuống đất, chỉ còn hở một khúc đuôi. Tượng đài gây ấn tượng mạnh trong tâm trí của mọi người và là niềm tự hào về chiến thắng oanh liệt 12 ngày đêm trên bầu trời Hà Nội của quân và dân ta. Tuy nhiên, có thể thấy rõ do ít được quan tâm coi sóc, cỏ dại mọc đầy, cộng với việc một số hộ dân lấn đất làm nhà, vườn... khiến khu di tích trông càng nhếch nhác.

Trở lại trung tâm thành phố, chúng tôi tìm đến phố Bạch Đằng, quận Hai Bà Trưng, nơi 40 năm trước là trận địa súng máy phòng không Vân Đồn. Hỏi thăm khá nhiều người, già có, trẻ có nhưng không mấy ai biết đài chiến thắng Vân Đồn nằm ở nơi đâu. Lần tìm mãi chúng tôi cũng đến được địa điểm dựng đài chiến thắng. Đài chiến thắng Vân Đồn cao khoảng 3m, rộng khoảng 6m, trên đắp nổi phù điêu về các chiến sỹ phòng không đang trong tư thế chiến đấu. Nơi đây vào 20h18, ngày 22.12.1972, liên đội tự vệ Hoàn Kiếm - Hai Bà Trưng (Hà Nội) đã bắn rơi một máy bay F111 A cánh cụp, cánh xòe của Mỹ bằng 19 viên đạn súng máy phòng không 14,5mm. Máy bay rơi xuống huyện Lương Sơn, Hòa Bình, hai tên giặc lái bị quân và dân ta bắt sống. Đây là một trận đánh tiêu biểu đạt hiệu suất chiến đấu cao của lực lượng vũ trang Thủ đô, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ trên không.

Trong cuộc chiến đấu oanh liệt 12 ngày đêm, bom Mỹ đã hủy diệt phố Khâm Thiên, khu Tương Mai, Mai Hương, bệnh viện Bạch Mai... Giờ đây trên phố Khâm Thiên vẫn sừng sững tượng đài căm thù giặc Mỹ. Tấm bia đá bên tượng đài căm thù khắc sâu những dòng chữ:... nơi tố cáo tội ác dã man của đế quốc Mỹ, nơi tưởng niệm đồng bào ở phố Khâm Thiên đã bị máy bay B52 của đế quốc Mỹ ném bom rải thảm vào hồi 22h45 ngày 26.12.1972 làm chết và bị thương 577 người dân vô tội, phá hủy hoàn toàn 534 ngôi nhà, làm hư hỏng 1.200 ngôi nhà. Ông Hoàng Văn Giang, một người dân sống gần khu di tích cho biết, hiện tượng đài được giao cho một bà cụ trông nom, quét dọn hàng ngày. Vào các ngày rằm, mồng một hàng tháng, mọi người đến đây thắp hương tưởng niệm người thân, bạn bè rất đông...

Gần 40 năm đã trôi qua, sự sống đã hồi sinh mạnh mẽ trên thành phố này, nhưng những ký ức về 12 ngày đêm bi thương mà hào hùng vẫn còn đó. Thiết nghĩ, nhân dịp này Sở VH, TT và DL Hà Nội nên sớm đầu tư, tôn tạo những di tích liên quan đến chiến thắng B52; có thể kết hợp với các công ty lữ hành xây dựng tour kết nối các điểm di tích để giới thiệu với khách du lịch trong và ngoài nước. Đây cũng có thể là chương trình ngoại khóa dành cho học sinh Thủ đô, nhằm giúp các em hiểu hơn về truyền thống đấu tranh giữ nước hào hùng của quân và dân Hà Nội nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung.